داتتىڭ ينۆەستيسيالىق Saxo Bankء-ى جىل سايىنعى الەمدىك ەكونوميكا بويىنشا بولجامىن جاريالاپ، كوپتەگەن ەلدى ەسەڭگىرەتىپ تاستادى. بۇل رەتتە سوڭعى ەكى ايدا قىمباتشىلىقپەن قارقىندى كۇرەسىپ جاتقان قازاقستانعا دا وڭاي بولمايىن دەپ تۇر. ويتكەنى بولجامدار ەل ەكونوميكاسىنا تىكەلەي اسەر ەتۋشى ىرگەلى فاكتورلاردى دا قامتيدى. ناقتىراق ايتقاندا، بۇل ارادا اقش بيلىگىنە جاڭادان كەلگەن "ميللياردەرلەر" توبىنىڭ جوسپارى اشىپ ايتىلادى، دەپ جازادى Dalanews.kz.
ەستەرىڭىزدە بولسا، ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى نۇرلان بايبازاروۆ تەڭگەنىڭ قۇلدىراۋىنا تۇرتكى ءۇش ىرگەلى فاكتوردى اتاعان. ولار:
- سوڭعى ايلاردا دوللاردىڭ عالامدىق يندەكسىنىڭ ءوسىمى؛
- مۇناي باعاسىنىڭ ارزانداۋى؛
- ءرۋبلدىڭ قۇنسىزدانۋى.
بۇل ارادا ۇشىنشىسىنە الدىڭعى ەكەۋى ىقپال ەتىپ وتىرعانى ءسوزسىز. ەندى سول ەكەۋى جايلى Saxo Bank ءوز بولجامىندا نە دەيدى؟ سوعان كەڭىنەن توقتالا كەتەلىك:
دوللار تاعى ارزاندايدى. 2025 جىلى اق ءۇي اكىمشىلىگى اقش-تىڭ وسىعان دەيىنگى بۇكىل الەمگە قاتىستى قارىم-قاتىناسىنىڭ تۇرپاتىن تولىعىمەن وزگەرتەدى. وعان يمپورتقا ەنگىزىلەتىن قىمبات تاريفتەر، سونىمەن بىرگە بيۋدجەت تاپشىلىعىن ازايتۋعا تىرىسۋى تۇرتكى بولادى. وسىعان بايلانىستى كريپتونارىق ءتورت ەسە، ياعني 10 ترلن دوللارعا دەيىن وسەدى، ال دوللار نەگىزگى ۆاليۋتالارعا شاققاندا 20%-عا جانە التىن باعاسىنا شاققاندا 30%-عا قۇنسىزدانادى. اقش ەكونوميكاسى رەفلياسيا ساتىسىندا بولادى. ال جالاقى تاۋارلىق ينفلياسيانىڭ ىزىنە ىلەسەدى، ويتكەنى اقش وندىرىستىك رەسۋرستارعا قايتا باعىت الادى. امەريكالىق ەكسپورتتاۋشىلار تابىسقا كەڭەلەدى، ولارعا جاقسى جاعداي جاسالادى.
جۇڭگو 7 ترلن دوللار تاراتادى! Saxo ساراپشىلارى جۇڭگو ەكونوميكاسى بۇرىن-سوڭدى بۇلاي نەسيەگە باتپاعانىن ايتادى. قىتايدىڭ كورپوراتيۆتىك قارىزىنىڭ ءوزى ءجىوء-نىڭ 150% -ىنان اسادى. جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنىڭ قارىزى ءجىوء-نىڭ شامامەن 80-90% قۇرايدى. ءۇي شارۋاشىلىعىنداعىلاردىڭ قارىزى باسقا ەلدەردەگىدەي جوعارى ەمەس، ءبىراق كوبىنەسە جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنىڭ وسالدىعىمەن بايلانىستى بولىپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى 2025 جىلى بيلىك ەل ەكونوميكاسى اينالىمىنا 50 ترلن يۋان (شامامەن 7 ترلن دوللار) اقشا ماسساسىن ەنگىزۋگە تىرىسادى. سونىمەن قاتار، بۇل سوما قارىزدى وتەۋگە ەمەس، سيفرلىق يۋان ارقىلى تۇتىنۋشىلاردىڭ قالتاسىنا تىكەلەي تۇسەدى. سونداي-اق قحر الەۋمەتتىك ينجەنەريانى قولدانادى، بۇل ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن كومپانيالاردى جۇمىس كۇنىن قىسقارتۋعا يتەرمەلەيدى. بۇل ءوز كەزەگىندە بوس ۋاقىتتىڭ، تۇتىنىستىڭ، كومپانيالار، وتباسى قۇرۋ جانە بالالاردى دۇنيەگە اكەلۋ كولەمىن ارتتىرادى. بۇل يۋاننىڭ نىعايۋىنا جانە بۇكىل الەم بويىنشا شيكىزات باعاسىنىڭ جوعارىلاۋىنا اكەلەدى.
وپەك-تىڭ داۋرەنى بىتۋگە تاياۋ. ەلەكتروموبيلدەر جىل وتكەن سايىن قولجەتىمدى بولىپ، وپەك مۇناي وندىرۋشىلەر اليانسىنا الدا قيىنداۋ بولادى. 2024 جىلدىڭ قىركۇيەگىنە قاراي قىتايداعى اۆتوموبيلدەر ساتىلىمىنداعى ەلەكتروموبيلدەر نارىعىنىڭ ۇلەسى 45%-دان استامعا جەتتى. باسقا ەلدەر دە وندىرىستىك قۋاتىن تەز ارتتىرىپ، قىتايدى وكشەلەپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى اككۋمۋلياتورلاردىڭ باعاسى تاعى دا تومەندەيدى، بۇل ەلەكتروموبيلدەردى بەنزينمەن جۇرەتىن كولىكتەرگە قاراعاندا ارزانىراق ەتە تۇسەءدى. مۇناي تۇتىنىسىنىڭ شارىقتاۋ شىڭى 2025 جىلعا كەلۋى مۇمكىن، ال ارى قاراي سۇرانىس تەز ازايا باستايدى. مۇناي باعاسى كۇرت تومەندەپ، بۇل اۆياكومپانيالارعا، حيميالىق زاتتار، بوياۋلار مەن شينالار وندىرەتىن، سونداي-اق جۇك جانە لوگيستيكالىق كومپانيالارعا قولايلى بولادى. ءبىراق، كوپ ۋاقىت وتپەي، نارىق تەز ءوز قالپىنا كەلەدى، ويتكەنى سولتۇستىك امەريكا قىمبات تاقتاتاس مۇنايىن ءوندىرۋدى توقتاتادى. جاپوندىق اۆتووندىرۋشىلەر ەلەكتروموبيلدەر نارىعىنداعى باسقا ويىنشىلاردى قۋىپ جەتۋ ءۇشىن جانتالاسقا باسادى.
ۇزاق ءارى باقىتتى ءومىر. عىلىمي جەتىستىك ناتيجەسىندە عالىمدار 3D بيوپرينت وزىق تەحنولوگياسىن قولدانا وتىرىپ، قالتقىسىز جۇمىس ىستەيتىن ادام جۇرەگىن ءساتتى "باسىپ شىعارادى". بۇل زاقىمدالعان مۇشەلەردى تاپسىرىس بويىنشا اۋىستىرىپ، ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ارتتىرۋعا جول اشادى. ورگانداردىڭ بيوپرينتينت جەتىستىگى بيوتەحنولوگيا مەن 3D باسىپ شىعارۋ قۇرىلعىلارىنا دەگەن سۇرانىستىڭ كۇرت وسۋىنە ىقپال ەتەدى. بۇل سالاداعى كومپانيالاردىڭ كوپشىلىگى ستارتاپ ساتىسىندا، ءبىراق جاقىن بولاشاقتا IPO-عا شىعادى دەپ كۇتىلۋدە. بولاشاق پەرسپەكتيۆادا يننوۆاسيالار مەن ينۆەستيسيالاردىڭ بۇل ءوسىمى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تۇبەگەيلى وزگەرتىپ، پاسيەنتتەردىڭ ناتيجەلەرىن جاقسارتۋعا جانە ايتارلىقتاي ەكونوميكالىق وسىمگە ۇلەس قوسۋعا تۇرتكى بولماق.
جاساندى ينتەللەكتىگە سالىناتىن سالىق. تەحنولوگيالىق الىپتار وزدەرىنىڭ جاڭا جاساندى ينتەللەكت دەرەكتەر ورتالىقتارى ءۇشىن كوپ ەلەكتر ەنەرگياسىن جۇمسايدى. ولار بولاشاقتا تۇراقتى، ۇزاق مەرزىمدى ەنەرگيا كوزدەرىمەن قامتىلۋى ءۇشىن ءقازىردىڭ وزىندە تۇبەگەيلى قادامدارعا بارىپ جاتىر. مايكروسوفت Constellation Energy كومپانياسىمەن تري-مايل-ايلەندەگى ەسكى يادرولىق رەاكتورلارىنىڭ ءبىرىن قايتا اشۋ جونىندە كەلىسىمشارتقا وتىردى. Google مەن Amazon دا اقش-تىڭ كوممۋنالدىق قىزمەتتەرىمەن جانە باسقا جەتكىزۋشىلەرىمەن جوسپارلانعان جي دەرەكتەر ورتالىقتارىنا ارناپ شاعىن مودۋلدىك يادرولىق رەاكتورلاردى (SMR) قۇرۋ بويىنشا كەلىسىمدەرگە وتىرۋدا. ءبىراق مۇنىڭ ءبارى - 2030 جىلعا جانە ودان كەيىنگى جىلدارعا ارنالعان ۇزاقمەرزىمدى جوبالار. 2025 جىلى اقش-تا ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ باعاسى حالقى تىعىز ورنالاسقان اۋداندارىندا كۇرت وسەدى، ويتكەنى ءىرى تەحنولوگيالىق كومپانيالار ونى جي دەرەكتەر ورتالىقتارى ءۇشىن جۇمسايدى. بۇل حالىق تاراپىنان نارازىلىق تۋدىرادى. اقش-تا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمدارعا ينۆەستيسيا جاپپاي جاسالا باستايدى. Fluor سياقتى كومپانيالار ءىرى جاڭا جوبالار بويىنشا كەلىسىمشارتتارعا قول جەتكىزەدى. Tesla كومپانياسىنىڭ Megapack ەنەرگيا قويمالارى وزىنە كوبىرەك نازار اۋدارتادى. اقش-تاعى گازدىڭ ۇزاق مەرزىمدى باعاسى ەكى ەسەدەن استامعا وسەدى، بۇل ينفلياسيالىق بولجام ءۇشىن ماڭىزدى فاكتور بولادى.
الەمدى چيپتەۋ. Saxo Bank ساراپشىلارى NVIDIA-نى جاساندى ينتەللەكتىگە (جي) سۇرانىس كۇرت ارتقاندا ونىڭ باستى ساتۋشىسىنا اينالاتىنىن بولجايدى. 2025 جىلى كومپانيا يننوۆاسيالىق Blackwell ءچيپىنىڭ پايدا بولۋىمەن ءوز جەتىستىگىن الەمگە پاش ەتەدى. الدىڭعى بۋىنىمەن سالىستىرعاندا ول ءجي-دىڭ ەسەپتەۋ ونىمدىلىگىن 25 ەسە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى "قارۋلانۋ جارىسى" كومپانيا كاپيتاليزاسياسىن ەكى ەسە وسۋىنە تۇرتكى بولىپ، اقىرى ول Apple-دەن ەكى ەسە ۇلكەن قۇرىلىمعا اينالادى. ناتيجەسىندە NVIDIA بيزنەسىنىڭ قۇنى 7 ترلن دوللاردى قۇراپ، الەمدىك قور نارىعىنىڭ 10%-ىن قامتيدى. چيپ جاساۋشىلاردىڭ ءبىر اكسياسى 250 دوللارعا دەيىن وسەدى. ءبىراق سودان كەيىن نارىق ونىڭ كوبىرەك پايدا تابۋ قابىلەتىنە كۇماندانا باستايدى جانە ونىڭ مونوپوليالىق مارتەبەسىن رەتتەۋشىلەردىڭ باقىلاۋى كومپانيا پەرسپەكتيۆاسىن ناشارلاتادى.
