– مينيستر بيزنەستى باسىنان باستاۋعا بولاتىنىن ايتقان بولاتىن. كاسىپكەر ءۇشىن بۇل نەنى بىلدىرەدى؟
– ءبىز 2 جىل بويى ازاماتتارعا بارلىق اقشا قاراجاتىن زاڭداستىرىپ، بار تابىسىن اقشا تۇرىندە كورسەتۋگە، جىلجىمايتىن مۇلىكتەرىن كولەڭكەلى اينالىمنان شىعارۋعا، ونى جاريالاۋعا مۇمكىندىك بەردىك. ءسويتىپ، ونى زاڭداستىرۋعا سالىنعان قاراجاتتان ۇلكەن ۇلەستى كورىپ وتىرمىز. بۇل 4،1 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. كاسىپكەر ءۇشىن وسىنى بىلدىرەدى.
«بيزنەستى باسىنان باستاۋ دەگەنىمىز» ازاماتتار زاڭداستىرعان كىرىستىڭ ءبارى كولەڭكەلى سيپاتقا يە ەكەنىن بىلدىرەدى. بۇل اقشادان سالىق تولەنگەن ەمەس، ولار بۇنى ودان ءارى قاراي جاسىردى.
كىرىستى زاڭداستىرعان سوڭ كەز كەلگەن ادام ونى سالىق دەكلاراسياسىندا كورسەتە الادى. ءبىز سالىق بويىنشا ولارعا قاتىستى قىلمىستىق، اكىمشىلىك تەكسەرۋ بولمايتىنىنا زاڭ جۇزىندە كەپىلدىك بەردىك. زاڭداستىرىلعان مۇلىك تاركىلەنبەيدى. زاڭدا بۇعان كەپىلدىك بەرە وتىرىپ، زاڭداستىرىلعان كىرىستىڭ ءبارىن قورىقپاي كورسەتۋگە بولاتىنىن ايتتىق. كەزىندە مۇلىكتىڭ باعاسى قانشا بولعانىن، اكتيۆتەردىڭ قانشا قاراجاتقا ساتىپ الىنعانىن جانە شەتەلدەگى، قازاقستانداعى بانك ەسەپشوتىنداعى وسى اقشا قايدان كەلگەنىن سۇرامايمىز.
– كورسەتىلگەن مەرزىمدە مۇلكىن جانە قاراجاتتارىن زاڭداستىرماعان قازاقستاندىقتارعا قانداي شارا قولدانىلادى؟
– شەتەلدە نەمەسە قازاقستاندا نىساندارىن جاسىرعان ازاماتتاردى مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارى مەن ءتيىستى وكىلەتتى ورگاندار انىقتاپ بىلەدى. زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى ياعني، سالىق سالىناتىن نىسانداردى جاسىرعانى ءۇشىن سانكسيا سالىنادى. ءبىرىنشى رەت – 250 اەك، ءبىر جىل ىشىندە تاعى بىرەۋى انىقتالسا، 500 اەك ايىپپۇل تولەيدى. قۇقىق بۇزۋشىلىق قىلمىستىق تەرگەۋگە جاتاتىن بولسا، سايكەسىنشە، قىلمىستىق كودەكس بويىنشا 3 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى دا قاراستىرىلعان.
– مۇنداي تۇلعالار قالاي انىقتالادى؟
– بىزدە كولەڭكەلى ەكونوميكاعا قارسى ءىس-شارالار جوسپارى بار. سوعان سايكەس مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ ءتيىستى جوسپارىنا ساي زاڭداستىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. ازاماتتاردىڭ مۇنداي كاتەگورياسىنا زاڭداستىرۋعا مۇمكىندىك بەرىپ، تەكسەرۋلەردەن وزدەرىن قورعاۋعا قۇقىق بەردىك. ال، بۇل اكسيانى پايدالانباعانداردى، الدىمەن، ءوزىمىز راتيفيكاسيالاعان سالىق كونۆەنسيالارى اياسىندا الەمدىك كىرىستەر بويىنشا تەكسەرەمىز. ونىڭ ىشىندە، ستراسبۋرگ كونۆەنسياسى بار. ول 2015 جىلى راتيفيكاسيالاندى. بۇل قۇجاتقا 100-دەگەن ەل قول قويدى. سول ەلدەر اراسىندا ەسەپتەر مەن مۇلىككە بايلانىستى ءتيىستى مالىمەت الماسۋلار بولىپ تۇرادى. ياعني، ەگەر ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز وزدەرىنىڭ اكتيۆتەرىن جاسىرىن ۇستاسا، سول ەلدەردىڭ ۋاكىلەتتى ورگاندارى بىزگە اۆتوماتتى تۇردە اقپارات بەرەدى. بۇل ازاماتتار بىزدە بۇل مۇلىكتى زاڭداستىردى ما، تىركەدى مە، الدە جوق پا؟ ەگەر اناۋ، نە باسقاسى ورىندالسا، وندا ولار تىنىش ۇيىقتاي الادى. ەگەر جوق بولسا، وندا زاڭ بويىنشا جاۋاپ بەرەدى.
– قازاقستاندىقتار وزدەرىنىڭ جاسىرىن جيناقتارىن كوبىنە قاي ەلدەردە ساقتايدى؟
– ولار كوبىنە ەۋروپا ەلدەرىندە – ۇلىبريتانيا، شۆەيساريا، يسپانيا، ۆەنگريادا، سونداي-اق بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، اقش، قىتايدا ساقتايدى. ال، كورشى ەلدەردىڭ ىشىندە رەسەي، وزبەكستان مەن قىرعىزستاندا مۇلىكتى زاڭداستىرعان. ال، ەۋروپا مەن ۇلىبريتانيادا باعالى قاعازداردى ساقتاعان. باا-دە ۆيللالار، كوتتەدجدەر ساتىپ العان.
دەرەككوزى: stan.kz
