الماتىدا مۇقاعالي ماقاتايەۆ اتىنداعى كوشە بار. ال «پاستەرا» دەگەن كوشە جوق. ءبىراق، ماقاتايەۆ پەن جەتىسۋ كوشەسىنىڭ قيىلىسىندا «نا پاستەرا» دەگەن اتاۋدى ماڭدايىنا جازىپ قويعان كاۋاپحانا تۇر.
ءيا، ماقاتايەۆ كوشەسىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى پاستەر ەكەنىن الماتىنىڭ بايىرعى تۇرعىندارى بىلەدى. تاۋەلسىزدىك العاسىن الماتىداعى كوپتەگەن كوشەلەر قازاقتىڭ اياۋلى پەرزەنتتەرىنىڭ ەسىمدەرىن ەنشىلەدى.
ماقاتايەۆ كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان «نا پاستەرا» كاۋاپحاناسىن كورگەن ادام نە ويلايدى؟ ءبىرىنشى كەزەكتە، «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تولىق الماعان با؟» دەپ ويلاۋى ابدەن مۇمكىن عوي.
الماتىدا مۇقاعالي ماقاتايەۆ اتىنداعى كوشە بار. ال «پاستەرا» دەگەن كوشە جوق. ءبىراق، ماقاتايەۆ پەن جەتىسۋ كوشەسىنىڭ قيىلىسىندا «نا پاستەرا» دەگەن اتاۋدى ماڭدايىنا جازىپ قويعان كاۋاپحانا تۇر. ماقاتايەۆ كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان «نا پاستەرا» كاۋاپحاناسىن كورگەن ادام نە ويلايدى؟ ءبىرىنشى كەزەكتە، «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تولىق الماعان با؟» دەپ ويلاۋى ابدەن مۇمكىن عوي.
كەڭەس زامانىنداعى ەسكى اتاۋلاردى جالاۋلاتقان مۇنداي كاۋاپحانالار مەن مەيرامحانالار پەتروپاۆل مەن پاۆلوداردا بولسا، ازداپ بولسا دا «تۇسىنىستىكپەن» (ويتكەنى، ءبىز تولەرانتتى حالىقپىز عوي) قاراۋعا بولار ەدى. ال ازاتتىقتىڭ جالاۋى العاش جەلبىرەگەن، جەلتوقساننىڭ ىزعارلى سۋىعىندا قازاق جاستارىنىڭ قانى توگىلگەن الماتىدا مۇنداي ولقىلىققا جول بەرۋ – ۇلكەن قاتەلىك، اسقان ارانداتۋشىلىق.
ءدال وسى كاۋاپحانانىڭ قوجايىنى كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا رۇقسات سۇراعاندا جەرگىلىكتى بيلىك ورىندارىنا كاۋاپحاناسىنىڭ اتىن «نا پاستەرا» دەپ تىركەتكەنى انىق. سوندا كاۋاپحانانىڭ اتىن تىركەگەن الماتى اكىمدىگى پاستەر كوشەسى توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا مۇقاعالي ماقاتايەۆ كوشەسى بولىپ وزگەرىپ كەتكەنىن بىلمەي مە؟ ارينە، بىلەدى. بىلە تۇرا، ۇندەمەگەن. ولارعا ءبارىبىر، ويتكەنى.
كەڭەس زامانىن ەسكە سالاتىن وسىنداي اتاۋلار ەلىمىزدە ۇلتارالىق ءدۇردارازدىقتى تۋدىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن ەكەنىن اكىم-قارالار نەگە ويلامايدى؟
قازاق پوەزياسىندا ەڭ كوپ وقىلاتىن اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ. كوڭىلى الىپ-ۇشقان اۋىل بالاسى سۇيىكتى الماتىسىنا اسىعىپ جەتكەندە ايگىلى اقىننىڭ اتىمەن اتالاتىن كوشەنىڭ بويىندا «نا پاستەرا» كاۋاپحاناسى قارسى السا، قانداي كۇيگە تۇسەدى؟ مۇندايدا كەز كەلگەن ۇلتجاندى ازاماتتىڭ (اۋىل بالاسى بارىنە تۇسىنىستىكپەن قارايتىن الماتىنىڭ بايىرعى تۇرعىنى ەمەس قوي) بويىن اشۋ-ىزا كەرنەيتىنى ءسوزسىز.
بۇلا كۇشى بويىنا سىيماعان جاس جىگىت كاۋاپحاناعا كىرىپ، بۇل ماسەلەنى ايتۋى مۇمكىن. بۇدان كەيىن ۇرىس-جانجال تۇتانىپ، اراعا ءتارتىپ ساقشىسى ارالاسىپ، الگى مۇقاعاليدىڭ فاناتى (ەلىنە الىپ-ۇشىپ كەلگەن ورالمان دا بولۋى مۇمكىن) اپ-ساتتە «ۇلت-ارازدىقتى قوزدىرۋشى»، مامىراجاي قالانىڭ تىنىشتىعىن بۇزعان «بۇزاقى» بولىپ شىعا كەلمەي مە؟ ال ەندى جاۋاپ بەرىڭىزشى، بۇل ءۇشىن كىمدى كىنالايمىز؟ پاستەرادان كوشەنىڭ اتاۋىن تارتىپ العان ماقاتايەۆتى كىنالامايتىنىمىز... انىق قوي.
قازاق پوەزياسىندا ەڭ كوپ وقىلاتىن اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ. كوڭىلى الىپ-ۇشقان اۋىل بالاسى سۇيىكتى الماتىسىنا اسىعىپ جەتكەندە ايگىلى اقىننىڭ اتىمەن اتالاتىن كوشەنىڭ بويىندا «نا پاستەرا» كاۋاپحاناسى قارسى السا، قانداي كۇيگە تۇسەدى؟ مۇندايدا كەز كەلگەن ۇلتجاندى ازاماتتىڭ بويىن اشۋ-ىزا كەرنەيتىنى ءسوزسىز.
ەستەرىڭىزدە شىعار، وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قۇرمانعازى مەن پۋشكين كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان گەي-كلۋبتىڭ جارناماسىن جاساۋ ءۇشىن قۇرمانعازى مەن پۋشكيندى سۇيىستىرگەن جارناما اگەنتتىگىن قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتوريانىڭ ستۋدەنتتەرى سوتقا بەرىپ، سوڭى ۇلكەن داۋعا ۇلاستى. بۇدان نەنى بايقايمىز؟ كەڭەس زامانىن اڭساۋ، سول كەزدەگى اتاۋلاردى قايتا جاڭعىرتۋدى قازاق جاستارىنىڭ قالامايتىنىن اڭعارامىز.
بىزدەر وتكەنگە قارايلاماۋىمىز كەرەك. قازاقستان – ازيانىڭ اق بارىسىنا اينالۋدى ماقسات تۇتقان ەل. سوندىقتان، بىزدەر تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتىپ، ونى ءاربىر قازاقستان ازاماتىنىڭ قاستەرلەۋىن جەرگىلىكتى بيلىك ورىندارى تالاپ ەتۋى ءتيىس.
سوندىقتان، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەك مىرزا بۇل ىسكە نازار اۋدارىپ، قازاق جاستارىنىڭ ارانداپ قالماۋى ءۇشىن «ءۇي ىشىنەن ءۇي تىككەن» (مۇنىسىن وزدەرى دە بىلمەۋى مۇمكىن) كاسىپكەرلەردى تارتىپكە شاقىرىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى قاستەرلەۋگە ۇندەۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. قاجەت بولسا، ءىرى قالالارداعى كوشە اتاۋىن بۇرىنعى اتاۋىمەن اتاۋعا شەكتەۋ قوياتىن زاڭ قابىلدايىق. سول كەزدە وتكەندى اڭساپ، ارتىمىزعا قايتا-قايتا مويىن بۇرىپ قاراي بەرۋدى دوعاراتىن شىعارمىز؟
نۇرلان جۇماحان
اۆتوردىڭ فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىنان الىندى
