نازاربايەۆ جۇيەسىنە قارسى بەلگىلى ساياساتكەر عالىمجان جاقيانوۆ ميلليونەر ەدۋارد وگايدى نيۋ-يوركتىڭ سوتىنا بەردى. جاقيانوۆتىڭ ايتۋىنشا، 2002 جىلى ساياسي سەبەپپەن قامالعان سوڭ نازاربايەۆتىڭ ىقپالىنداعى "قازاقمىس" كومپانياسىنىڭ باسشىلارى سەمەيدەگى "قاراجىرا" كەنىشىن تارتىپ العان، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
بۇل ماسەلەگە قاتىستى Ara Media ارناسى اۋقىمدى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. ارنا مالىمەتىنشە، وگاي - قازاقتىڭ مىسى مەن التىنىنا، كومىرىنە يە بولعان ميلليونەر. ول - 800 ميلليون دوللارى بار، فوربستە تىزىمىنە كىرەتىن كاسىپكەر. فوربس مالىمەتىنشە، وگاي جاي عانا ميلليونەر ەمەس، ىقپالى كاسىپكەرلەردىڭ قاتارىندا بار. 54 جاستاعى وگاي 2001 جىلعا دەيىن كاسىپكەرلىكپەن اينالىسقان. 32 جاسىندا "قازاقمىستىڭ" اتقارۋشى ديرەكتورى بولعان، ال 2005-2006 جىلدارى شقو اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان. ول كەزدە شقو اكىمى - حراپۋنوۆ. كەيىن وگاي تاعى "قازاقمىسقا" كەلگەن. ءقازىر ول - "قازاقمىستى" يەلەنىپ وتىرعان ەكى ادامنىڭ ءبىرى.
"ەدۋارد وگاي كەيىن كومىرگە دە اۋىز سالعان. سەمەيدەگى "قاراجىرا" كومىر كەنىشىنە كىرەتىن "قاراجىرانىڭ" 70 پايىز اكسياسى وگايعا تيەسىلى. ايەلى، ءوزى، باۋىرى ءبولىپ العان. جاقيانوۆ ءدال وسى "قاراجىرا" كەنىشىنە بايلانىستى وگايدى سوتقا بەردى. ول "وگاي قاراجىرانى زاڭسىز يەلەندى. 2002 جىلى نازاربايەۆتىڭ قىسىمىمەن سوتتالعاندا، ءوزىنىڭ مەنشىگىندەگى سەمەي كومىر كومپانياسىنان تارتىپ الدى" دەپ سانايدى"، - دەلىنەدى ارنا مالىمەتىندە.
ال قاراجىرا - قۇرامىندا 1000-نان اسا ادام جۇمىس ىستەيتىن، جىلىنا 7-8 ميلليون توننا كومىر وندىرەتىن اسا ءىرى كەن ورنى. بۇگىندە وسى بايلىققا يە بولىپ وتىرعان وگايدىڭ كومپانياسىنىڭ ەسەبىنشە، كەنىشتەگى كومىر قورى 1 ملرد 231 ملن تونناعا جەتەدى.
ارنا Daily Beast گازەتىنىڭ دە دەرەكتەرىن كەلتىرگەن. وعان سۇيەنسەك، وگاي - قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نازاربايەۆپەن تىعىز بايلانىسى بار ادامداردىڭ ءبىرى.
"2002 جىلى اكسيونەرلەردىڭ قولدان جاسالعان حاتتاماسى نەگىزىندە وگايدىڭ ادامدارى كومپانياعا باسىپ كىرگەن. سودان سوڭ ءوزىنىڭ مەنەدجەرلەرىن كومپانياعا كىرگىزگەن. سەمەي كومىردىڭ اكتيۆتەرىن بىرتىندەپ تارتىپ العان. وسى سحەما بارىسىندا "سەمەي كومىر" بانكروت دەپ تانىلعان. جاساندى اۋكسيون وتكىزىپ، وعان وگايدىڭ باۋىرىنىڭ كومپانياسى مەن ءوزىنىڭ كومپانياسى قاتىسقان. سوندا اۋكسيون ءوز ارالارىندا وتكىزىلگەن"، - دەلىنەدى ارنا مالىمەتىندە.
وگاي كەيىن ساۋد ارابياسى سۇلتانىنىڭ ءۇيىن، ترامپتىڭ اقش-تاعى عيماراتىنان ءزاۋلىم ساراي ساتىپ العان. وگايدىڭ تاعى ءبىر سارايلارىنىڭ قۇنى 100 ميلليون دوللاردان اسادى ەكەن.
حالىقارالىق باسىلىمدار وسىنشا بايلىقتىڭ يەسى وگايدىڭ نازاربايەۆپەن تىعىز قارىم-قاتىناسى بارىنا سەنىمدى.
"قازاقمىستىڭ نازاربايەۆپەن بايلانىسى بار ەكەنى بۇل كۇندە ەش قۇپيا ەمەس. قازاقمىس كومپانياسىنىڭ 30 پايىز اكسياسى وگايعا تيەسىلى بولسا، قالعان 70 پايىزى ميللياردەر ۆلاديمير كيمگە تيەسىلى. ال نازاربايەۆتىڭ كوپ جىلعى سەنىمدى سەرىگى ۆلاديمير ءنيدىڭ ۆلاديمير كيممەن بايلانىسى بار ەكەنى اقپارات قۇرالدارىندا ءجيى جازىلادى. ۆلاديمير ني "قازاقمىستا" 1999-2010 جىلدار ارالىعىندا ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، ءتوراعاسى بولعان. ...ال قاراجىرا كومپانياسى اكسياسىنىڭ 10 پايىزى ەرلان ءنىعماتۋلليننىڭ مەنشىگىندە. ەرلان نىعماتۋللين - كوپ جىل نازاربايەۆتىڭ اينالاسىندا جۇرگەن نۇرلان ءنىعماتۋلليننىڭ ەگىزى. ال ۆلاديمير ءنيدىڭ "قازاقمىستىڭ" باسشىسى ۆلاديمير كيممەن دە، نۇرلان نىعماتۋللينمەن دە قوجايىن اتىنان، ياعني نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ اتىنان سويلەسكەن اڭگىمەسى دەيتىن اۋديولار YouTube-تا كوپ"، - دەلىنەدى ارنا مالىمەتىندە.
سونىمەن قاتار، Ara media دەرەگىنشە، "قازاقمىس" نازاربايەۆتىڭ قورلارىنا كەيىنگى 4 جىلدا 79،4 ملرد تەڭگە بەرگەن.
"كيم مەن وگايدىڭ نازاربايەۆپەن الىس-بەرىسى ايتا بەرسەك كوپ، تاۋسىلمايدى. ياعني جاقيانوۆتىڭ "سەمەي كومىر" كومپانياسىن بانكروت دەپ تانىپ، قاراجىرا كەنىشىن وگايدىڭ يەلەگىنە وتكىزۋ پروسەسىنە قازاقستاننىڭ بۇرىنعى بيلىگىنىڭ ىقپالى بار ەكەنىن ايقىن اڭعارۋعا بولادى"، - دەلىنەدى ارنا اقپاراتىندا.
بۇل ماسەلەگە جاقيانوۆتىڭ ءوزى دە پىكىر بىلدىرگەن.
"ءبىز، سەمەي كومپانياسىنىڭ اكسيونەرلەرى اقىلداسىپ، ەدۋارد پەن مارينا وگايدى سوتقا بەرىپ وتىرمىز. ال نەگە امەريكا قۇراما شتاتتارى دەسەڭدەر، وگايلار جانە باسقا دا جاۋاپكەرلەر امەريكادا تۇرىپ جاتىر، سول جاقتا ۇيلەرى بار، شارۋا-جۇمىستارىن سول جاقتا ءبىتىرىپ جاتىر. بىلايشا ايتقاندا، وسى جاقتان الىپ كەتكەن اقشالارىن سول جاقتا جۋىپ-شايىپ جاتىر. سول سەبەپتەن ءدال وسى امەريكادا وتۋگە ءتيىستى. ەكىنشى جاعىنان قازاقستانداعى سوتتىڭ جاعدايىن وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر.
كوپ جىل بويى بيلىك باسىندا نازاربايەۆ بولدى عوي، وگايلار بولسا نازاربايەۆتىڭ ەڭ جانىندا جۇرگەن ادامدار. كىم بىلەدى؟! نازاربايەۆپەن بىرلەسىپ ىستەگەن دۇنيە شىعار؟! سول سەبەپتى نازاربايەۆ 2022 جىلى بيلىكتەن تۇگەلىمەن كەتكەنشە بۇل شارۋانى قوزعاۋعا كەلمەدى. ... جالعىز عانا ەمەسپىن، بىرنەشە اكسيونەر بار. ءبارىنىڭ قولىندا وسىنداي قۇجاتتار (اكسيونەر ەكەنى تۋرالى - ەسك.) بار. ...بۇل وقيعا 2001 جىلى باستالدى. 2001 جىلى نازاربايەۆتىڭ كۇيەۋ بالاسى راحات الييەۆپەن ۇلكەن ءبىر اڭگىمە بولدى. ارتىنان قازاقستان دەموكراتيالىق تاڭداۋى قوزعالىسى ۇيىمداستىرىلدى. ودان كەيىن ۇكىمەت ورنىندا، مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇرگەندەر وتستاۆكاعا كەتكەن بولاتىنبىز. 2002-گە اۋىسقان كەزدە نازاربايەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن قالىڭ تەكسەرۋ كەلدى. اياعىنان ۇلكەن كولەمدەگى ايىپپۇل سالدى. ول كەزدە ءوزىمدى تۇرمەگە جاپتى. سوت ءوتىپ جاتتى. ارتىنان كومپانيانى (قاراجىرانى - ەسك.) ءبىر ادامدار كەلىپ باسىپ الدى. كومپانيا باسشىسىز قالدى، كومپانيانىڭ ىشىندەگى كوپ ادام قۋدالاۋعا ۇشىرادى. مەن بۇل اڭگىمەنى ارتىنان ەستىدىم. ول كەزدە قۇسمۇرىندا اباقتىدا جاتتىم. ارتىنان وگاي دەگەندەردى بىلدىك. ...توناپ كەتتى دەسە دە بولادى. زاڭ تىلىمەن ايتساق توناۋ عوي. قارادان قاراپ وتىرىپ تەگىن قولدارىنا الىپ كەتىپ وتىر. بۇل رەيدەرلىك قانا ەمەس، شىن مانىندە توناۋشىلار. ونىڭ ارتىندا نازاربايەۆ بار ما، ني بار ما، قازاقمىس بار ما، ونى سوت شەشەدى"، - دەيدى جاقيانوۆ.
