انتيكور عىلىمدى قارجىلاندىرۋ سالاسىنداعى بىلىقتار تۋرالى ايتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
جۇرگىزىلگەن تالداۋ عىلىمي جوبالاردى ىرىكتەۋدىڭ اشىقتىعىنا، ولاردى ىسكە اسىرۋدىڭ كوزبوياۋشىلدىعىنا، ناتيجەلەر ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بولماۋىنا، زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنىڭ تومەن سۇرانىسىنا، سونداي-اق عىلىمي تاعىلىمدامالار ءۇشىن گرانتتار بەرۋ جونىندەگى كونكۋرستىق كوميسسيا قۇرامىنا قويىلاتىن تالاپتاردىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى ەلەۋلى تاۋەكەلدەردى كورسەتتى («500 عالىم» جوباسى بويىنشا).
مۇنىڭ ءبارى بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ ءتيىمسىز جۇمسالۋىنا اكەلگەن.
مىسالى، جوبالاردى ىرىكتەۋ بويىنشا كونكۋرستىق قۇجاتتاما ناقتى تۇلعالار ءۇشىن قالىپتاستىرىلدى، جوبالاردى عىلىمي ساراپتاۋ ءراسىمى اشىق ەمەس، باعالاۋدى «قول رەجيمىندە» ىرىكتەلەتىن ۇلەستەس ساراپشىلار جۇزەگە اسىردى. تىزىمدە تۇرعان 13،5 مىڭ ساراپشىنىڭ 10 مىڭعا جۋىعى (75%) ساراپتاما جۇرگىزبەگەن. مانيپۋلياسيا ارقىلى باعالاۋ ناتيجەلەرى «قاجەتتى» جوبالارعا بەيىمدەلدى.
11،5 ملرد تەڭگەگە 30 زەرتتەۋ انىقتالدى، ولار بويىنشا ساراپتاما بەلگىلى ءبىر تۇلعالاردىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇرگىزىلگەن.
بيۋدجەت قاراجاتى عىلىمي جوبالاردى كوممەرسيالاندىرۋ تۇرىمەن شىعارىلدى. 2016 جىلدان باستاپ مەملەكەت وسى ماقساتتارعا شامامەن 32 ملرد تەڭگە جۇمسادى، ونىڭ ىشىندە جوبالاردىڭ 90%-ى (145-تەن 130-ى) مالىمدەلگەن ماقساتتارعا قول جەتكىزە المادى، بۇل ءونىمسىز باستامالار بولىپ تابىلادى.
سونىمەن قاتار، زەرتتەۋلەردىڭ 70%-ى ماقالالار مەن كىتاپتار جازۋمەن اياقتالدى، كوپتەگەن ازىرلەمەلەر پراكتيكالىق تۇرعىدان ماڭىزدى بولمادى. اتاپ ايتقاندا، اقپاراتتىق جانە ەسەپتەۋ تەحنولوگيالارى ينستيتۋتى بيوگاز جانە بيو تىڭايتقىشتار وندىرەتىن جابدىقتاردى ازىرلەۋگە 290 ملن تەڭگە جۇمسادى. بۇل رەتتە نارىقتا دايىن انالوگتار ونداعان ەسە ارزان (19 ملن تەڭگەدەن قىمبات ەمەس، وزدەرى ساتىپ الادى).
سونىمەن قاتار، عىلىمي ازىرلەمەلەر تۇرىندە جۇمىس ىستەپ تۇرعان بيزنەستى كەڭەيتۋ قارجىلاندىرىلدى.
ماسەلەن، 2019 جىلى ەلىمىزدەگى ءىرى قۇس فابريكالارىنىڭ ءبىرى قازاق دەليكاتەستەرىنىڭ تەحنولوگيالارى مەن رەسەپتۋرالارىن ازىرلەۋگە 300 ملن تەڭگەگە جۋىق قاراجات الدى. الايدا، ءىس جۇزىندە بارلىق قاراجات (92%) جابدىقتار مەن ماتەريالداردى ساتىپ الۋعا جۇمسالدى.
تالداۋ ناتيجەلەرى بويىنشا عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنە 100-دەن استام ۇسىنىس ەنگىزىلدى. ۋاكىلەتتى ورگان ولاردى ىسكە اسىرۋعا كىرىستى.
مىسالى، اگەنتتىكتىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ساراپتاما كوميسسياسىنىڭ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ ەرەجەلەرىندە ونىڭ مۇشەلەرىنە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارى كۇشەيتىلدى، ەندى جالپى ەڭبەك ءوتىلى 10 جىل، ال ماماندىعى بويىنشا ءوتىلى كەمىندە 5 جىل بولۋ قاجەت، بۇرىن 3 جىل بولعان.
