الماتى قالاسىنىڭ وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا ءدىنتانۋشى، ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى، ءال-فارابي، اتىنداعى قازۇۋ اعا وقىتۋشىسى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى جاننا قاڭتاربايەۆا «ۆاكسينالار – بۇل عىلىمنىڭ جەتىستىگى، ال الەمدىك دىندەر عىلىمدى قولدايدى» دەپ ايتتى.

جاننا قاڭتاربايەۆانىڭ ايتۋىنشا، الەمدىك دىندەر مەن كوپتەگەن كونفەسسيالاردىڭ وكىلدەرى ۆاكسينالانۋعا، ءتۇرلى اۋرۋلارعا قارسى ەگۋگە تىيىم سالمايدى.

فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى جالپى ادامزاتتىڭ بىرنەشە پاندەميادان قالاي امان قالعانىن ەسكە سالدى. ول 1796 جىلدىڭ مامىرىندا ەدۆارد دجەننەر ءوزىنىڭ جۇمىسشىلارىنىڭ ءبىرىنىڭ سەگىز جاسار ۇلىنا شەشەككە قارسى ۆاكسينانى قالاي سالعانىن سيپاتتادى.

– سول كەزدە دە ۆاكسيناعا سەنىمسىزدىك پەن كەلىسپەۋشىلىك بىلدىرگەن ءدىني بىرلەستىكتەر بولدى. الايدا، ۆاكسيناعا قارسى پىكىرلەرگە قاراماستان، عالىمداردىڭ جەتىستىكتەرىنىڭ ارقاسىندا شەشەك دەرتى جويىلدى، – دەدى قازۇۋ ءدىنتانۋشىسى.

جاننا قاڭتاربايەۆا ءدىنتانۋشىلار مەديسينالىق راسىمدەردىڭ ءدىني نورمالارعا سايكەستىگى تۋرالى سۇراقتار قوياتىن دىندارلارمەن قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرە وتىرىپ، ۇنەمى مەديسينالىق ماماندارمەن كەڭەسەتىنىن اتاپ ءوتتى.

– ءبىزدىڭ دارىگەرلەر كۇن سايىن وسىنداي ماسەلەلەرمەن بەتپە-بەت كەلەدى. ارينە، بۇل باعىتتا كەشەندى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. ءبىز پسيحولوگتارمەن جۇمىس جاسايمىز، ءدىني توپتاردىڭ كوزقاراسىن وزگەرتەمىز، – دەپ جالعاستىردى جاننا قاڭتاربايەۆا.

ءدىنتانۋشى ءدىني وتباسى تۋبەركۋلەزدى جۇقتىرعان جاعداي تۋرالى ايتتى، ءوز سەنىمدەرىنە بايلانىستى ادامدار ۆاكسيناسيا مەن ءداستۇرلى ەمدەۋدەن باس تارتتى. جاننا قاڭتاربايەۆانىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي مىسالدار كوپ. مۇنىڭ سەبەبى – اقپاراتتى دۇرىس قابىلداماۋ، ادامدار ءدىني سەنىمدەرگە بەيىمدەلگەن جالعان مالىمەتتەردى تىڭدايدى.

– انتيۆاكسەرلەر ءوز يدەيالارىن ءدىن ارقىلى ناسيحاتتايدى. ولار ەسىرتكى مەن ۆاكسيناعا قاتىستى حارام مەن حالال تەرميندەرىن قولدانادى. ەڭ ۇلكەن ءقاۋىپ ەمدەلۋمەن اينالىساتىندار جانە ەمدەۋدىڭ ءداستۇرلى ەمەس تۇرىنە شاقىراتىندار. تەك ۆاكسينالانۋ عانا كوروناۆيرۋستىڭ الدىن الادى، – دەدى جاننا قاڭتاربايەۆا.

ءدىنتانۋشى ءدىندارلاردى مۇسىلمانداردىڭ ءدىني باسقارماسى مەن ورىس پراۆوسلاۆيە شىركەۋىنىڭ وكىلدەرى راستاعان اقپاراتتى عانا تىڭداۋعا شاقىردى.

– بىزدە ءوزىمىزدىڭ جانە وزگەلەردىڭ ءومىرىن ساقتاۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. وسى مۇمكىندىكتى بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋ قاجەت. سوندىقتان مەن ادامداردى ءقاۋىپتى ينفەكسيادان قورعانۋ ءۇشىن ۆاكسينالانۋعا شاقىرامىن، – دەپ قورىتىندىلادى ءسوزىن ءدىنتانۋشى.