بۇل كۇنى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بۇكىل ۇجىمى ءوز جۇمىستارىن باسقارما توراعاسى-رەكتور دارحان نۇرلان ۇلى ءبىليالوۆتىڭ باستاۋىمەن حاكىم اباي ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋدان باستادى. وسى كۇنى ۋنيۆەرسيتەتتە اباي كۇنىنە ارنالعان «اباي جانە تاۋەلسىز قازاقستان» تاقىرىبىندا حالىقارالىق ونلاين دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزىلدى. جيىندى اشقان ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى دارحان نۇرلان ۇلى ءبىليالوۆ ۋنيۆەرسيتەتتە اباي تاعىلىمدارى قالاي جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى تۋرالى باياندادى.
– قازاقستانداعى تۇڭعىش جوعارى وقۋ ورنى –ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتىمىز 1934 جىلدان بەرى اباي اتىن جوعارى ۇستاپ كەلەدى، – دەدى ول. – ۇلى ەسىمدى يەلەنگەن قارا شاڭىراق ءوزى ومىرگە كەلگەن العاشقى كۇنننەن باستاپ شاكىرتتەرىن ۇلى اباي وسيەتتەرىنە تاربيەلەپ، تولقىن-تولقىن ماماندار دايارلاپ شىعاردى. 1928 جىلى وقۋ ورنى اشىلعاندا العاشقى ءدارىسىن ابايدىڭ قازاق جاستارىن ءبىلىم، عىلىمعا شاقىرعان ۇلاعاتتى وسيەتىنەن باستاعان عۇلاما-عالىم احمەت بايتۇرسىن ۇلى ءوزى ۇستالىپ كەتكەنشە دانا اقىننىڭ مۇرالارىن وقىتۋمەن بولدى.
1930 جىلدان باستاپ وسى وقۋ ورنىندا ۇستازدىق ەتكەن زاڭعار جازۋشى م.اۋەزوۆ تە اباي تۋرالى زەرتتەۋلەرىنەن دارىستەر وقي باستادى. سول جىلدارى پروفەسسور ق.جۇبانوۆتىڭ باستاماسىمەن وقۋ ورنىندا اباي كابينەتى اشىلىپ، العاشقى زەرتتەۋلەرىن جۇرگىزۋدى قولعا الدى. ابايتانۋشى عالىمداردىڭ ءبىر شوعىرى وسى قاراشاڭىراقتا ءبىلىم الدى.
ابايتانۋدىڭ جاڭا كەزەڭى ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتە ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى كەزەڭدە باستالدى. 2008 جىلى مۇندا بەلگىلى ابايتانۋشى عالىم مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ باسقاراتىن «ابايتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلىپ، كەيىن ول «حاكىم اباي» ورتالىعىنا اينالدى. بۇل جەردە كوپتەگەن زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ، بىرنەشە مونوگرافيالار، جۇزدەگەن ماقالالار، ستۋدەنتتەرگە ارنالعان «ابايتانۋ» وقۋلىقتارى دۇنيەگە كەلدى. وسى ورتالىقتىڭ باستاماسىمەن جاپونيادا اباي ولەڭدەرىن دىبىستاپ وقيتىن «سويلەيتىن كىتاپ» جارىق كوردى. بىزدە بىرنەشە جىلدان بەرى «ابايتانۋ» ءپانى وقىتىلىپ كەلەدى. ارنايى وقۋلىق جازىلدى.
ۋنيۆەرسيتەتتە ستۋدەنتتەردىڭ ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن «ابايتانۋ» مۋزەي-كابينەتى اشىلدى. بۇل مۋزەي-كابينەت بۇگىنگى كۇنى بۇكىل الماتى قالاسى وقۋ ورىندارى ستۋدەنتتەرىنىڭ جانە مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءتالىم الاتىن مۋزەيىنە اينالدى. ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتە ستۋدەنتتەردىڭ رەسپۋبليكالىق «اباي الەمى» فەستيۆالىن وتكىزۋ يگى داستۇرگە اينالدى. ءار وقۋ جىلىنىڭ باسىندا جاڭا قابىلدانعان ستۋدەنتتەرمەن «اباي ايتادى» اكسياسىن وتكىزىپ كەلەمىز.
2020 جىلى ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا بايلانىستى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ابايتانۋشىلارى دايىنداعان بىرنەشە جاڭالىعى مول عىلىمي-كوپشىلىك، تانىمدىق كىتاپتار جارىق كوردى. بۇگىندە اباي مۇرالارىن زەرتتەۋ، ناسيحاتتاۋ، ستۋدەنتتەردى ابايدىڭ «تولىق ادام» ىلىمىنە تاربيەلەۋ بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە، – رەكتور د.ءبىليالوۆ
«حاكىم اباي» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، دوسەنت جابال شويىنبەت ۇلى تۇلعانىڭ ادامزات رۋحانياتىنا قوسقان زور ۇلەسى تۋرالى قىزعىلىقتى ەتىپ بايانداپ بەردى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستراتەگيا-سيفرلاندىرۋ جانە ينتەرناسيونالداندىرۋ جونىندەگى پرورەكتورى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور اقتولقىن قۇلسارييەۆا شەتەلدەردە اشىلعان اباي ورتالىقتارىنىڭ جۇمىسىنا توقتالدى. اكادەميك س.قيرابايەۆ اتىنداعى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى بالتاباي ءابدىعازي ۇلى ابايدىڭ ومىرشەڭ مۇرالارى تۋرالى ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. ماسكەۋ پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىلىم بەرۋدى سيفرلاندىرۋ ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى الەكسەي ۆلاديميروۆيچ يۋدين ورىس-قازاق مادەنيەتىن بايلانىستىرۋداعى اباي وسيەتتەرىنىڭ ماڭىزى تۋرالى اسەرلى اڭگىمەلەرىمەن ءبولىستى.
دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا اباي ۋنيۆەرسيتەتىندە وقيتىن شەتەلدىك ستۋدەنتتەر ورىنداعىن اباي اندەرىنىڭ بەينە جازباسى كورسەتىلدى. سونداي-اق سلۋپسك قالاسىنداعى پومور اكادەمياسىندا اشىلعان اباي اتىنداعى قازاق مادەنيەتى مەن عىلىم ورتالىعىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگى تۋرالى بەينە روليك كورسەتىلدى.
شەتەلدەردە اباي ورتالىقتارىن اشۋعا تىكەلەي ارالاسىپ، وسى كۇنگە دەيىن ولارمەن بايلانىس جاساپ كەلە جاتقان شەتەل ازاماتتارىنا ارنالعان فيلولوگيالىق ماماندىقتار كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، پروفەسسور ساۋلە بەگالييەۆا جيىنعا قاتىسۋشىلاردى اباي كۇنىمەن قۇتتىقتادى.
مىرزاحان احمەتوۆ، اباي اتىنداعى قازۇپۋ قوعاممەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باستىعى
