– الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى مىندەتى جانە ونىڭ تيىمدىلىگىنىڭ باستى ولشەمى قازاقستان حالقىنىڭ ءال-اۋقاتىن ۇدايى ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى. ەلدەگى كەدەيلىك دەڭگەيىنىڭ سەرپىندى تومەندەۋ ءۇردىسى 2000-2005 جىلدارى قولدانىستا بولعان رەسپۋبليكالىق باعدارلامالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ ناتيجەسى بولدى.
بۇل ۇدەرىستە 2002 جىلى كۇشىنە ەنگەن «مەملەكەتتىك اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋى ەرەكشە ءرول اتقاردى. بۇل قۇجاتتا قانداي دا ءبىر وبەكتيۆتى سەبەپتەرگە (جاسىنا، ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىعىنا، دەنساۋلىق جاعدايىنا، جۇمىستىڭ بولماۋىنا) بايلانىستى ءوز تىنىس-تىرشىلىگى ءۇشىن جاعدايلاردى قامتاماسىز ەتۋدە قيىندىق كورىپ وتىرعان تابىسى از ازاماتتارعا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك (بۇدان ارى-ااك) كورسەتۋ كوزدەلەدى.
ەلدىڭ يندۋستريالىق دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتۋى جاعدايىندا قولدانىستاعى ەڭ تومەنگى الەۋمەتتىك ستاندارتتاردى قايتا قاراۋ، ااك كۇشەيتۋ، ەنجار كومەكتەن ومىرلىك قيىن جاعدايدى ەڭسەرۋ ءۇشىن وتباسىلاردىڭ ەڭبەك بەلسەندىلىگى مەن كۇش-جىگەرىن ىنتالاندىراتىن بەلسەندى ساياساتقا كوشۋ قاجەتتىلىگى قالىپتاستى.
وسىعان بايلانىستى «5 ينستيتۋسيونالدىق رەفورمانى ىسكە اسىرۋ بويىنشا 100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنىڭ 84-قادامىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2018 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ از قامتىلعاندارعا ارنالعان تولەمدەردىڭ 3 ءتۇرىن جاڭا فورماتتاعى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتىڭ ءبىر تولەمىنە ترانسفورماسيالاۋ جۇرگىزىلدى. بۇل رەتتە وسى تولەم 2 تۇرگە جىكتەلگەن: شارتسىز جانە شارتتى اقشالاي كومەك.
شارتسىز اقشالاي كومەك قۇرامىندا ەڭبەككە قابىلەتتى مۇشەلەرى جوق وتباسىلارعا (مىسالى، مۇگەدەكتەردىڭ نەمەسە زەينەتكەرلەردىڭ وتباسىلارى) نەمەسە ەڭبەككە قابىلەتتى مۇشەلەرى وبەكتيۆتى سەبەپتەر بويىنشا جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ شارالارىنا قاتىسا المايتىن وتباسىلارعا (مىسالى، مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارى بار جالعىز باستى انا) كورسەتىلەدى. سوندىقتان مۇنداي وتباسىلار ءۇشىن جاردەماقى الۋ ءۇشىن جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ شارالارىنا مىندەتتى تۇردە قاتىسۋ تالاپ ەتىلمەيدى.
شارتتى اقشالاي كومەك قۇرامىندا كەم دەگەندە ءبىر ەڭبەككە قابىلەتتى مۇشەسى بار وتباسىلارعا وتباسىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدىڭ الەۋمەتتىك مشارتى جاسالعان جانە بارلىق ەڭبەككە قابىلەتتى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ شارالارىنا مىندەتتى تۇردە قاتىسقان جاعدايدا ۇسىنىلادى، – دەدى ق ر ەڭبەكمينى الەۋمەتتىك كومەك ساياساتىن دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى اسقار نيازوۆ.
سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن 2020 جىلدان باستاپ قولدانىستاعى ااك بەرۋ جۇيەسى تۇزەتىلدى. باستى باعدار ەڭبەككە ىنتالاندىرۋ، از قامتىلعان ازاماتتاردىڭ تابىستارىن ەسەپكە الۋعا جانە مەملەكەتتىك قولداۋ مولشەرىنە قاتىستى اشىقتىق پەن ادىلدىكتى قامتاماسىز ەتۋ بولدى.
ەنگىزىلگەن شارالاردى ىسكە اسىرۋ كەشەندە جۇزەگە اسىرىلادى، مەملەكەتتىك قولداۋ مىنالاردى قامتيدى:
- كوپ بالالى انالاردى قولداۋ؛
- جاڭعىرتىلعان ااك؛
- كەپىلدىك بەرىلگەن الەۋمەتتىك توپتاما.
ااك كورسەتۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى:
- 4 جانە ودان دا كوپ كامەلەتكە تولماعان بالالارى بار كوپ بالالى وتباسىلارعا تابىسىنا قاراماستان 46 760 تەڭگەدەن (4 بالا) 186 688 تەڭگەگە (16 بالا) دەيىن سارالانعان مولشەردە تولەنەتىن مەملەكەتتىك جاردەماقى ەنگىزىلدى. بۇل رەتتە ااك شەڭبەرىندە بالالارعا بەلگىلەنگەن تولەمدەر الىنىپ تاستالدى.
2021 جىلعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا بۇل جاردەماقىنى ورتا ەسەپپەن 443،5 مىڭ وتباسى جالپى سوماسى 210،2 ملرد تەڭگەگە الدى.
- اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋدىڭ قولدانىستاعى جۇيەسى جاڭعىرتىلدى:
- توقسان سايىنعى ااك تاعايىنداۋ قايتارىلدى؛
- ااك ەڭبەككە قابىلەتتى الۋشىلارعا قويىلاتىن تالاپتار كۇشەيتىلدى، ياعني ولار جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋدىڭ ۇسىنىلعان بەلسەندى شارالارىنان باس تارتقان جاعدايدا، ااك الۋ قۇقىعىن وتباسىنىڭ بارلىق مۇشەلەرى جوعالتادى؛
- ۋچاسكەلىك كوميسسيالار ينستيتۋتى كۇشەيتىلدى. ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن وتباسىنىڭ ماتەريالدىق جاعدايىنا تەكسەرۋ جۇرگىزۋ مەرزىمى 3 كۇننەن 7 كۇنگە دەيىن ۇزارتىلدى.
«اعىمداعى جىلدىڭ 1 قازانىنا ااك 189 مىڭ وتباسىنا نەمەسە 903،9 مىڭ ادامعا تاعايىندالدى، ونىڭ ىشىندە شارتسىز اقشالاي كومەك – 129،2 مىڭ ادام نەمەسە بارلىق ااك الۋشىلاردىڭ 14،3% - ى (35،7 مىڭ وتباسى)، شارتتى اقشالاي كومەك – 774،7 ادام نەمەسە 85،7% (153،3 مىڭ وتباسى).
شارتتى اقشالاي كومەك الاتىن ەڭبەككە قابىلەتتى ااك الۋشىلار سانىنان (252،5 مىڭ ادام) جۇمىسپەن قامتىلعاندار مەن جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋدىڭ بەلسەندى شارالارىنا تارتىلعاندار سانى 176،6 مىڭ ادامدى نەمەسە 69،9% – دى قۇرادى»، – دەپ حابارلايدى اسقار نيازوۆ.
- وقۋ ورنى بويىنشا تەگىن تاماقتانۋدى، قالالىق قوعامدىق كولىكتە جەڭىلدىكپەن جول ءجۇرۋدى، مەكتەپ فورماسىمەن جانە كەرەك – جاراقتارمەن قامتاماسىز ەتۋدى، مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار ءۇشىن ازىق – تۇلىك جيىنتىقتارىمەن جانە گيگيەنالىق كەرەك-جاراقتارمەن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيتىن 1 جاستان 18 جاسقا دەيىنگى از قامتىلعان وتباسىلار قاتارىنداعى بالالار ءۇشىن كەپىلدىك بەرىلگەن الەۋمەتتىك توپتاما (بۇدان ءارى – الەۋمەتتىك توپتاما) ەنگىزىلدى.
اعىمداعى جىلعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا الەۋمەتتىك توپتاما الۋشىلاردىڭ سانى 450،3 مىڭ بالانى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە 1 – دەن 6 جاسقا دەيىنگى بالالار – 230،5 مىڭ، مەكتەپ جاسىنداعى بالالار – 219،8 مىڭ.
جالپى، رەسپۋبليكا بويىنشا 2021 جىلعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا 55،4 ملرد تەڭگە تولەندى، ونىڭ ىشىندە ااك – 47،2 ملرد تەڭگە، الەۋمەتتىك توپتاما – 8،2 ملرد تەڭگە.
«ەڭبەككە ىنتالاندىرۋعا جانە تابىسى از وتباسىلاردىڭ ومىرلىك قيىن جاعدايدى ەڭسەرۋىنە باعىتتالعان ەنگىزىلگەن شارالار ااك الۋشىلار سانىن 2،3 ەسەگە – 2019 جىلعى 2 ملن 177،2 مىڭ ادامنان 2020 جىلى 936،2 مىڭ ادامعا دەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەردى.
جالپى، جاڭا تاسىلدەر تابىسى از ازاماتتارعا كومەك كورسەتۋدىڭ اتاۋلىلىعىن، اشىقتىعىن جانە ادىلدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى جانە ولارعا ەڭبەككە جاڭا ىنتالاندىرۋ بەرەدى»، – دەپ تۇيىندەدى اسقار نيازوۆ.
