Qazyǵurt taýynyń bókterinde ornalasqan eldi mekenderdegi qurylysqa tas, qum qazyp alatyn karerlerdegi jarylystardyń zaqym keltirý yqtımaldylyǵy joǵary.
Karerlerdegi jumystardyń saldarynan irgeles aýyldarda aýyz sý men aǵyn sý azaıyp, taýdaǵy bulaqtar tartylýda. Ázirge Túrkistan oblysy ákimdiginiń kúsh salýymen jarylystar ýaqytsha toqtatyldy.
– El tilegi eskerilip, seń qozǵalyp otyr. Kóterilgen másele boıynsha «Shymkent Sement» AQ zaýytyna anyqtalǵan kemshilikterdi joıý jóninde hat joldandy. Atalmysh hattyń resmı jaýabyn kútip otyrmyz. Eger tabıǵatqa, ekologıaǵa, mańaıynda oryn tepken mádenı muralarǵa zıan týdyratyn bolsa, onda biz ony májbúrli túrde toqtatý prosesin aldaǵy ýaqytta zań júzinde júrgizetin bolamyz, – dedi Túrkistan oblysy ınvestısıa jáne eksport basqarmasynyń basshysy Qaırat Ázimov.
– Tólebı aýdanyna qarasty Aqbastaý eldi mekeninde Shymkent qalasyndaǵy sement zaýytyna tıesili tas alatyn 2 karer ornalasqan. «Severnyı» karer jumysyn 1957 jyldan bastaǵan. Jalpy 105 gektar aýmaqty alyp jatyr.
Al «Iýjnyı» karerleri jalpy 119 gektardy qurap otyr, 2009 jyldan beri jumys isteıdi. Qazirgi tańda «Severnyı» karerin paıdalaný tereńdigi +877 metrge jetti. Turǵyndardyń narazylyǵy – karerlerdi qazǵan kezdegi jarylystar eldi mekenderdegi turǵyn úılerge zaqym keltirýde, aýylda aýyz sý men aǵyn sý azaıý qaýipi bar.
«ShymkentSement» basshalyǵyna kóterilip otyrǵan másele naqty sheshimin tapqanǵa deıin jarylys jumystaryn toqtatý jóninde talap qoıyldy. Aqbastaý eldimekeninde 3 bulaq bar. Olar – Qotyrbulaq, Ajarbulaq, Jamanbulaq. Qazirgi tańda sý kóziniń debeti óte tómen. Búginde turǵyndar tek qana Qotyrbulaqtyń sýyn paıdalanýda. Qalǵan eki bulaqtyń sýyn kúz aıynan bastap paıdalanady. Bizdiń tarapymyzdan tıisti hattar joldandy, – dedi Tólebı aýdanynyń ákimi Tólegen Telǵaraev.
Bul másele boıynsha jarylystardyń zıandyǵyn anyqtaý úshin Túrkistan oblysy boıynsha ekologıa departamentine, QR TJM ónerkásiptik qaýipsizdik komıtetiniń Túrkistan oblysy boıynsha departamentine, QR ASHM SÝ resýrstary komıtetiniń sý resýrstaryn paıdalanýdy retteý jáne qorǵaý jónindegi Aral – Syrdarıa baseındik ınspeksıaǵa, Ońtústik Qazaqstan Gıdrogeologıalyq melıoratıvtik ekspedısıaǵa tıisti hattar joldanǵan.
Tólebı aýdanyna qarasty Aqbastaý eldi mekeni aýyzsýdy úsh bulaq kózinen tutynady. Eldi meken aýmaǵynan «Shymkent Sement» zaýyty óz óndirisine qajetti ónerkásiptik shıkizatty (tas alý) jarylys jasaý arqyly alady.
Qazirgi tańda tas óndirilip jatqan «karerdiń» tereńdigi 850 metrge deıin tómenge túsip ketkendikten, bulaq kózderinen qashqan sý karerdegi shuńqyrǵa quıylady.
Sala mamandarynyń aıtýynsha, ony shıkizat óndirýshi mekeme tehnıkalyq sý retinde nasos arqyly syrtqa toqtaýsyz aǵyzýda. Tehnıkalyq sý dep atalý sebebi – jarylys arqyly óndiristik shıkizat alǵandyqtan, bulaq kózinen qashqan sýlar halyq tutynýǵa jaramsyz dep eseptelinedi. Qazirgi tańda Qotyrbulaq sý kóziniń debeti 40-50 paıyzǵa azaıǵan. Ajarbulaq sý kózi debeti 60-70 paıyzǵa, al Jamanbulaq sý kóziniń debeti 70-80 paıyzǵa azaıyp otyr.
Jalpy, eldimekenge táýligine 24 saǵat boıy sý berilýde. Alaıda sý debetiniń azdyǵyna baılanysty keıbir kóshelerge sý túngi kezeńde kóterilýde. Eldi mekende aǵyn sýdyń bolmaýyna baılanysty turǵyndar baý-baqshalaryn qubyr sýymen sýarady.
