Shahardy jylýmen qamtamasyz etý qaladaǵy kúrmeýi sheshilmeı kele jatqan basty máselelerdiń biri. Qys qaharyna minip, aıaz bastalǵan ýaqytta semeılikter úıleriniń sýyq, jylý mardymsyz ekenine shaǵymdana bastaıdy.
Turǵyndardan kelip túsken shaǵymdarǵa baılanysty bıylǵy jyly jumys komısıasy da qurylǵan edi. Olar jylytý radıatorlarynyń nege jaqsy qyzbaıtyndyǵyn anyqtady. Bul túsinikti jaıt. Qaladaǵy shaǵyn qazandyqtardyń eskirgeni, kúrdeli jóndeýdi qajet etetinin, biraq bul jaǵdaıdy túbegeıli ózgertpeıtinin mamandar biraz ýaqyttan beri aıtyp kele jatyr.
Tyǵyryqtan shyǵyp, sapaly jylýmen qalany qamtamasyz etý úshin úkimet deńgeıinde Semeıde jylý-elektr stansıasyn salý týraly sheshim qabyldaǵan bolatyn.
650 Gkal jylý qýaty men 450 MVt elektr qýaty bar stansıa qalanyń tarıhı bóligindegi jylý tapshylyǵyn jaýyp, salynyp jatqan aýdandar úshin rezerv qurýy kerek dep eseptedi. Tipti buqaralyq aqparat quraldary joba týraly egjeı-tegjeıli málimet berdi: quny shamamen $ 1,3 mlrd, qurylys merzimi - 3 jyl dep aqparat taratty.
2015 jyly «Unit Group» sheteldik kompanıasynyń enshiles kompanıasy - «Unit Energy Investment» JSHS yqtımal ınvestor retinde ataldy.
Bir aı buryn, sáýir aıynda Unit Energy Investment ókili Oljas Esenǵarın el arasynda shý týdyrǵan málimdeme jasady.
Onyń aıtýynsha, kompanıanyń Qazaqstan Respýblıkasynyń respýblıkalyq ınvestısıalar komıtetimen kelisimsharty bolǵanyn, alaıda oblystyq atqarýshy bılik qurylys úshin jer telimin bermegendikten jumysqa kirise almaǵandyǵyn onyń ústine ákimdik ınvestormen kelisimdi buzý týraly sot isin júgingendigin jetkizgen edi.
Aldymen sot talap aryzdy qanaǵattandyrmady, - dedi JSHS ókili. - Biraq sodan keıin Semeı qalasynyń ákimi sotqa aryz berdi, sot bul ótinishti qanaǵattandyrdy, kelisimshart buzyldy. Bul jaǵdaıdy Oljas Esenǵarın jemqorlyqpen baılanystyrdy. Olar seriktestik bólýden bas tartqannan keıin ınvestor jer ýchaskesimen qıyndyqtarǵa tap boldy deıdi. Eger ákimdikte, qalada kedergiler jasalmasa, búginde senimdi jylý kózi bolar edi deıdi.
El arasynda rezonans týdyrǵan máseleniń aq, qarasyn ajyratý úshin Dalanews.kz saıty tekserip kórmek.
Barlyǵy josparǵa sáıkes pe?
Tájirıbeli ınvestordyń birinshi bastaýy - bıznes-jospar. Qujatta jobanyń iske asyrylýy týraly barlyq aqparat jáne uzaq merzimge arnalǵan keshendi jospar kórsetiledi. Semeı qalasynyń burynǵy ákimi túsindirgendeı, qazir Shyǵys Qazaqstan oblysy ákiminiń turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy jónindegi keńesshisi Ermak Sálimov «Unit Energy Investment» JSHS usynǵan bıznes-josparymen alǵash tanysqan kezde, tipti ol qurylysqa qajet tehnıkanyń jáne kompanıanyń qarjylyq jaǵdaıy týraly da tolyq aqparat joq ekenine tań qaldy.
"Investısıa jáne damý mınıstriniń 2015 jylǵy 30 qarashadaǵy nómir: 1133 buıryǵyndaǵy qosymshaǵa sáıkes ınvestısıalyq jobalardyń bıznes josparlaryna qoıylatyn talaptar naqty kórsetilgen" dep túsindirdi basshy.
Tolyq ınvestısıalyq shyǵyndardy, qarjylandyrý kózderin esepteı otyryp, jobanyń qarjylyq modelin kórsetetin qarjylyq bólimniń joq bolýynyń ózi mundaı ınvestısıalyq kelisimshartty jaramsyz dep tanýǵa negiz bolady"deıdi.
Sonymen qatar, burynǵy qala ákimniń aıtýynsha, qujatta Semeıdiń jylý energıasyna qajettiligi, áleýmettik-ekonomıkalyq, qorshaǵan ortaǵa áserin, tabystylyǵy men ózin-ózi aqtaý kezeńderin baǵalaý sıaqty mańyzdy bólimder bolmaǵan.
Bir qyzyǵy Semeı qalasynyń turǵyndary úshin elektr qýaty qymbattaıdy degen aqparat kórsetilgen.
Ne shıkizat jetkizýshilerimen kelisim bolǵan joq. Shıkizat pen materıaldardyń jekelegen túrleri boıynsha kólemder týraly málimetterde bolmady. Negizgi básekelesterdi kórsete otyryp, Semeı qalasynyń jylý jáne elektrmen jabdyqtaý jaǵdaıyn taldaıtyn marketıń bólimi de, eńbek aqy tóleý qory týraly málimetteri de bolmady.
Ekinshi jaǵynan, qujatty qaraý kezinde JSHS jetkizýshilerdiń múddelerin qorǵaıtyndaı áser qaldyrdy. Sol ýaqytta bizge eskertý hattary keldi », - dedi Ermak Sálimov.
- Áleýetti ınvestorǵa qatysty onyń defolt faktileri, sondaı-aq suraqtar týǵyzatyn qarjylyq shemalar keltirildi. Sonymen qatar biz, seriktes retinde kórsetilgen Reseılik komapanıalarǵa suraý salǵan kezde, olar beıhabar ekenin jetkizdi.
Sózimdi dáleldeı tússem: "Sıbenergomash BKZ " JSHS" Unit Energy Investment »JSHS-men kelisimsharttyq mindettemeleri joq ekenin habarlady. «Oral týrbına zavody» AQ Unit Energy Investment JSHS-men jasalǵan kelisimshart joq ekenin jetkizdi.
Sonymen birge, ákimdik atap ótkendeı, JSHS ınvestısıalyq preferensıalar alýǵa úmittendi, al eń bastysy - Semeı qalasynyń 140 gektar jerin 49 jylǵa jalǵa alýdy kózdedi.
Zańnamaǵa sáıkes mundaı tabıǵı grant ýákiletti organmen, ıaǵnı qala ákimdigimen kelisim boıynsha berilýi múmkin. Biraq mundaı ınvestorǵa jerdi qalaı berýge bolady? - dep ashýǵa býlyqty burynǵy shahar basshysy.
İs sotta...
Sot isi bastaldy. Ekonomıkalyq máseleler boıynsha daýlarǵa tap bolǵandar mundaı prosesterdiń ádette kúrdeli jáne uzaqqa sozylatyndyǵyn biledi.
2019 jyldyń aqpanynda Astana soty «Unit Energy Investment» JSHS-men ınvestısıalyq kelisimshartty jaramsyz dep taný týraly sheshim shyǵardy.
Joǵarǵy Sottyń apelásıalyq satysy úkimdi ózgerissiz qaldyrdy. 2019 jyldyń mamyrynda Joǵarǵy Sottyń mamandandyrylǵan sot alqasy sheshimdi ózgerissiz qaldyrý týraly sheshim shyǵardy. Aqyry, 2019 jyldyń 30 mamyrynda Joǵarǵy Sottyń komısıasy daýǵa núkte qoıdy: ol óziniń sheshimimen Astana sotynyń úkimin ózgerissiz qaldyrdy, apelásıalyq shaǵymdar - qanaǵattandyrýsyz qaldyryldy.
Sol jyldyń qyrkúıeginde ınvestor men Investısıalar jónindegi komıtet Joǵarǵy Sottyń azamattyq ister jónindegi bólimine isti qaıta qaraýdy surap, ótinish bildirdi. Biraq olardan bas tartyldy. Joǵarǵy sot «Unit Energy Investment» ınvestısıalyq kelisimshartyn jaramsyz dep tanydy, - dep túsindirdi Semeı qalasynyń ákimdigi.
- Basqasha aıtqanda, oblys pen qala basshylyǵy zańdy áreket etti, oblys turǵyndarynyń múddelerin qorǵady. Kompanıalar mańyzdy strategıalyq obektilerge kelip, ýaqytty sozyp, sodan keıin kelisimshart talaptaryn oryndamaǵany úshin memleketten mıllıardtaǵan teńge óndirip alǵysyn keletin mysaldar jeterlik! Bul kóptegen kórshiles respýblıkalardaǵy tanys qıturqy áreket.
Oblystyq energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń bastyǵy Almat Aqyshovtyń aıtýynsha, Semeıde zamanaýı jylý elektr stansıasy paıda bolady.
Tek qurylys prosesi ashyq jáne merdiger senimdi bolýy kerek. Aǵymdaǵy jyly aldaǵy jylytý maýsymyna daıyndyq kezinde úlken jumys kólemi qarastyrylǵan. Atap aıtqanda, qolda bar qýattylyqty arttyrý maqsatynda «Ǵabbasov», «103-103A», «Ortalyq», «35 kvartal» qazandyqtaryn jóndeý jumystary bastaldy. Sonymen qatar, jylý jelilerin qalpyna keltirý, gıdravlıkalyq synaqtar ótkizý josparlanýda.«Tenderler ótkizildi, merdigerler anyqtaldy», - dep túsindirdi basshy.
1-shi qyrkúıekke deıin «Ortalyq», «103-103A», «Ǵabbasov», «35-kvartal» qazandyqtaryn jóndeý jáne «Ortalyq» jáne «103-103A» qazandyqtary arasyndaǵy kópir jasalady. Búginde Semeılikter úshin qalany kim jylýmen qamtamasyz etedi - sheteldik ınvestor nemese otandyq, jeke kompanıa nemese memleketiki mańyzdy emes, eń bastysy aıazdy kúnderi úı ishinde tońyp otyrmaý.
Adamdar úshin ózderin páterlerinde jaıly sezinýi jáne komýnaldyq qyzmetterdiń qol jetimdiligi mańyzdy. Bul jaǵdaıdy óz kezeginde Dalanews.kz baqylap otyrady.
