Monrealda ótken Halyqaralyq azamattyq avıasıa uıymy Assambleıasynyń 42-shi sesıasynda uıym men jahandyq avıasıa úshin kelesi úsh jyldyq jumys sıkliniń naqty josparyn anyqtaıtyn jańa IKAO Keńesi saılandy.
Bul Qazaqstan úshin erekshe Assambleıa boldy: elimiz alǵash ret ózin belsendi ári kemel múshe retinde tanytty. Qazaqstan Respýblıkasy Kólik mınıstrligi Azamattyq avıasıa komıtetiniń tóraıymy Saltanat Tompıeva bastaǵan qazaqstandyq delegasıa álemdik avıasıa qaýymdastyǵyna 33 bastama usyndy. Bul bastamalar jaı ǵana jalpy málimdemeler emes, ınspektorlardy oqytý men personaldy lısenzıalaýdan bastap ushqyshsyz júıelerdi biriktirýge jáne qaýipsizdikti baqylaý úshin jasandy ıntellekt qoldanýǵa deıingi praktıkalyq tetikter boldy.
Qazaqstan qazirgi ýaqytta halyqaralyq avıasıa tájirıbesinde joq naqty sharalardy, usynystardy jáne erejelerdi ázirleýdi usyndy, degenmen olardy engizý jáne qoldaný elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty aıtarlyqtaı jaqsartýǵa, ushý qaýipsizdigin arttyrýǵa jáne azamattyq avıasıa qaýipsizdigin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Bul áýe kemeleriniń bortyndaǵy medısınalyq tótenshe jaǵdaılarǵa áreket etýdiń birtutas jahandyq IKAO júıesine qatysty, ol kabınadaǵy shekteýlerge, ekıpajdy daıyndaýdyń ártúrli deńgeılerine jáne jerdegi medısınalyq qyzmettermen kelisilgen rásimderdiń bolmaýyna baılanysty erekshe tásildi qajet etedi.
Qazaqstan baılanys, navıgasıa jáne baqylaýdyń senimdiligine jaýap beretin áýe qozǵalysyn basqarý júıeleriniń ınjenerlerin (ATSEP) lısenzıalaý úshin IKAO erejelerin ázirleý qajettigin aıtty. Bul ınjenerler ushý qaýipsizdigi úshin mehanıka ushaqtardyń ushýǵa jaramdylyǵy úshin mańyzdy, biraq elderdegi ártúrli tájirıbeler jahandyq qaýipsizdik pen júıe úılesimdiligine qaýip tóndiredi.
Qazaqstan sondaı-aq streske tózimdilik jáne kúrdeli jaǵdaılarda sheshim qabyldaý qabileti sıaqty qaýipsiz qyzmetke áser etetin ushqyshtardyń psıhologıalyq quzyretterin baǵalaýdyń biryńǵaı halyqaralyq standarttaryn ázirleýdi usyndy. Bizdiń sarapshylar elderge ushqyshtardy qaýipsiz jáne dáıekti túrde lısenzıalaýǵa kómektesetin psıhometrıalyq baǵalaý boıynsha usynystar ázirleý qajettigin atap ótti.
Sonymen qatar halyqaralyq yntymaqtastyqty jeńildete otyryp, ártúrli elderdiń ushqyshtary men mamandarynyń biliktiligin bir júıede tekserýge múmkindik beretin avıasıalyq personal lısenzıalary men oqý ortalyǵy sertıfıkattarynyń jahandyq derekter bazasyn qurýdy usynyldy. Mundaı platforma biliktilikti ózara tanýdy jeńildetedi, búrokratıany azaıtady jáne avıasıalyq qaýipsizdikti jaqsartady.
Qazaqstan óz tájirıbesine súıene otyryp, osy jáne basqa da kóptegen usynystardy alǵa tartty. Bul jaı ǵana usynystar emes, jahandyq ındýstrıadaǵy naqty olqylyqtardy joıýǵa baǵyttalǵan daıyn sheshimder. Erejeler men tehnologıalar neǵurlym ashyq bolsa, jolaýshylar men áýe kompanıalar úshin halyqaralyq operasıalar soǵurlym senimdi jáne boljamdy bolady.
Assambleıanyń ashylýynda IKAO Keńesiniń prezıdenti Salvatore Shakkıtano "Biz búgin avıasıanyń bolashaǵyn qalaı qalyptastyratynymyz osy salanyń álemge urpaqtar úshin usynatyn múmkindikterin anyqtaıdy. Bul Assambleıa 21 ǵasyrda avıasıanyń damý baǵytyn belgilegen Assambleıa retinde este qalsyn", - dep atap ótti.
IKAO Assambleıasynyń 42-shi sesıasy osy iri, bedeldi jahandyq uıymnyń tarıhyndaǵy birinshi ret bolǵan oqıǵalarmen este qalady.
Osy jyly IKAO óziniń tuńǵysh jahandyq úndeýin – avıasıalyq qaýipsizdikti, kedergilerden qorǵaýdy, turaqtylyqty jáne áleýetti arttyrýdy qarjylandyrýdy jumyldyrý boıynsha biriktirilgen shaqyrýdy iske qosty. Qazaqstan bul bastamany qoldady jáne óziniń IKAO saıasaty men maqsattaryna, ásirese Uıymnyń Transformasıa maqsaty bastamasyna tolyqtaı adaldyǵyna ýáde berdi.
IKAO Ákimshilik komısıasy tóraǵasynyń orynbasary laýazymyna alǵash ret Ortalyq Azıadan ókil keldi – bul laýazymǵa QR Azamattyq avıasıa komıtetiniń basshysy Saltanat Tompıeva saılandy.
Bul fakt sonymen qatar aımaqtyń jahandyq avıasıadaǵy róli men bedeliniń artqanyn, Qazaqstannyń quzyretine degen senimniń joǵary deńgeıin jáne onyń qaýipsizdik, turaqtylyq jáne salany damytý jónindegi jahandyq kún tártibin qalyptastyrýǵa qosqan úlesin kórsetedi.
Sonymen qatar, Qazaqstannyń teńizge shyǵa almaıtyn memleketterdi damytý saıasatynyń belsendi qatysýshysy retindegi róli atap ótildi. Bizdiń elimiz halyqaralyq avıasıa júıesiniń mańyzdy býyny bolyp tabylady jáne turaqty kólik dálizderin qurý jáne halyqaralyq baılanysty keńeıtý úshin barlyq qajetti sharalardy qabyldaýda.
Bul týraly «Teńizge shyǵý joly joq damýshy elderdegi turaqty damýdy ilgeriletýdegi avıasıanyń negizgi róli týraly IKAO joǵary deńgeıdegi dıalogy» paneldik sesıasynda basa aıtyldy.
IKAO EUR/NAT Aımaqtyq dırektory Nıkolas Rallo avıasıany damytýdyń tabysy úkimetter, donorlar, damý bankteri, jeke sektor jáne barlyq múddeli taraptar arasyndaǵy berik seriktestikke baılanysty ekenin atap ótti.
Negizgi kún tártibimen qatar, joǵary deńgeıli jastar samıti (Youth/NGAP) ótti, onda elder mamandardy daıarlaý joldaryn, sıfrlyq daǵdylardy jáne jastarǵa arnalǵan kóshbasshylyq baǵdarlamalardy talqylady. Samıtte sonymen qatar 52 elden 84 joba qatysqan Global Aviation Awards marapaty ótti. Qazaqstan birinshi ret mártebeli syılyqty jeńip aldy: «Qazaeronavıgasıa» RMK qyzmetkerleriniń jobasy úshinshi orynǵa ıe boldy.
2025 jyldyń 4-6 qarashasy aralyǵynda Almatyda IKAO-nyń NGAP negizgi maqsattaryn iske asyrýǵa baǵyttalǵan aımaqtyq ICAO semınary ótedi.
Qazaqstandyq delegasıa alǵash ret IKAO Assambleıasy aıasynda AQSH, Eýropa, Azıa jáne Taıaý Shyǵys elderiniń ókilderimen osynsha kóp kezdesýler ótkizdi. Áńgimelesý barysynda yntymaqtastyqty keńeıtý jáne reıster sanyn arttyrý máseleleri talqylandy. «Qazaqstannyń azamattyq avıasıasy – senimdi seriktes, birlesken jobalar men naqty nátıjelerge daıyn» degen óte aıqyn habarlama alǵan shet elder tarapynan aıtarlyqtaı qyzyǵýshylyq baıqaldy.
Osy Assambleıanyń mańyzdy oqıǵasy Qazaqstannyń Sıngapýrdaǵy kólik apattaryn tergeý búrosymen qol qoıǵan ózara túsinistik týraly memorandým boldy.
Birikken Koróldik, Japonıa, Saýd Arabıasy, Polsha, Katar, sondaı-aq halyqaralyq uıymdar – Eurocontrol, FAA, EASA jáne IKAO aeronavıgasıa búrosymen mańyzdy kelisimderge qol jetkizildi.
Saltanat Tompıeva IKAO Assambleıasynyń 42-sessıasynda sóılegen sózinde Uıym basshylyǵy men qatysýshylaryna IKAO basymdyqtaryn tolyq qoldaıtynyn bildirdi. Ol Qazaqstannyń rıtorıkadan áreketke kóshýge daıyn ekenin atap ótti:
«2025 jyldyń shildesinde Qazaqstan IKAO Keńesiniń prezıdentin alǵash ret resmı saparmen qabyldady. Biz Prezıdent myrzaǵa senim men kúsh-jigerimizdi moıyndaýdyń mańyzdy sımvolyna aınalǵan osy saparyńyz úshin shyn júrekten alǵys aıtamyz. Osynyń nátıjesinde Azamattyq avıasıanyń 2050 bas josparyna qol qoıyldy – bul bolashaq ósý baǵytyn aıqyndaıtyn órshil qujat. IKAO-men yntymaqtastyǵymyzdy tereńdete otyryp, qaýipsiz, ornyqty jáne ınovasıalyq avıasıany damytý jónindegi kúsh-jigerimizde sınergıany qamtamasyz ete otyryp, Qazaqstan Respýblıkasy TMD jáne Ortalyq Azıadaǵy birinshi bolyp IKAO-men strategıalyq seriktestiktiń osy formatyn ornatyp, uzaq merzimdi yntymaqtastyq úshin biregeı platforma qurǵanyn atap ótkim keledi».
Alda múshe memlekettermen jáne IKAO-nyń tıisti organdarymen jumys isteıtin tájirıbelik jumystar men pılottyq jobalar kútip tur. Kelisilgen sheshimder IKAO-nyń jol kartalary men usynystaryna engiziledi jáne jaqyn arada jahandyq avıasıanyń baǵytyn belgileýge kómektesedi dep kútilýde.
42-shi Assambleıa Qazaqstannyń «qýyp jetý» satysynan kún tártibin belgileıtin rólge kóshýin belgiledi. Aldaǵy úsh jylda bul ólshenetin jáne qaıtalanatyn nátıjelerdi qamtamasyz etetin ıdeıalardy naqty iske aınaldyrý boıynsha belsendi kúsh-jigerdi qamtıdy.
Osynyń bárinde Qazaqstannyń úlesi júıeli jáne mýltıplıkatıvti áserge ıe, oqshaýlanǵan bastamalarmen shektelmeıdi, kerisinshe Ortalyq Azıa aımaǵynan tys aýqymdy keńeıtýge bolatyn erejeler men quzyretter ınfraqurylymyn qalyptastyrady.
Azamattyq avıasıany damytý jáne halyqaralyq arenadaǵy senimdi oıynshy retindegi bedelimizdi nyǵaıtý maqsatynda jasalyp jatqan barlyq is-sharalar elimizdiń túpki maqsatyna qaraı eleýli qadam bolyp tabylady: 2028 jyly Qazaqstan Halyqaralyq azamattyq avıasıa uıymynyń basqarýshy organy – IKAO Keńesine kirýge ótinish berýge nıetti.
