Kitap avtory orys fılology Olga Vıdova ózin "nazarbaevtanýshy" retinde tanystyrady. Bul onyń Qazaqstannyń eks-prezıdenti týraly jazǵan alǵashqy eńbegi emes. Osyǵan deıin Elbasyǵa arnalǵan eki birdeı kitaby jaryq kórgen.
Vıdova Nazarbaevty zamanynan ozyp týǵan, bolmysy bólek tulǵa dep sanaıdy.
"Nazarbaev fenomeni" deıtin tól týyndysynda eks-prezıdenttiń qoǵamdyq-saıası qyzmetine sholý jasaıdy, onyń kánigi saıasatkerge aınalýyna septigin tıgizgen tarıhı jaıttarǵa toqtalady. Elbasyny "qubylys" dep baǵalap, odaq deńgeıinde moıyndalǵan sanaýly saıasatkerlerdiń sanatyna qosady.
Avtordyń paıymdaýynsha KSRO tusynda Nazarbaevtyń ataq-dańqy Qazaqstannyń masshtabynan asyp, odaq deńgeıinde dúrkiregen.
Keńes úkimetiniń kúıregenine qatty qynjylatynyn jasyrmaǵan Vıdova "sál kútkende Nazarbaev kúlli KSRO-nyń tizginin ustar edi" – deıdi.
Kitapta 1990 jylǵy oqıǵalar baıandalǵan.
"Dál osy tusta Nazarbaevty Keńes úkimetiniń vıse-prezıdenti qyzmetine taǵaıyndaý týraly másele kóterildi. Eger bul ıdeıa júzege assa, eshkim qarsy shyqpas edi. KSRO qanatynyń astyndaǵy ulttyq respýblıkalar bul sheshimdi oń baǵalap, durys qabyldar edi", – deıdi avtor.
Vıse-prezıdentti taǵaıyndaý týraly talqylaýda Nazarbaev sol tustaǵy KSRO basshylyǵyna óz talabyn kóldeneń tartqan. Gorbachevtyń qolbalasy bolmaıtynyn, vıse-prezıdentke naqty quziret berilip, bılik aıasy aıqyndalǵan jaǵdaıǵa ǵana usynysty qabyl alatynyn jetkizgen. Bul Gorbachevke jaqpaı qalǵan.
"Nátıjesinde bul orynǵa ómirinde iri óńirdi basqaryp kórmegen, saıası tájirbıesi tolyspaǵan olaq bireýdi tańdap aldy. Munyń aqyry nemen aıaqtalǵanyn eske almaı-aq qoıalyq", – deıdi Olga Vıdova.
KSRO-nyń shańyraǵy shaıqalyp, odaqtas elder jan-jaqqa bytyrap ketkennen keıin Nazarbaev vıse-prezıdent atanǵysy kelgen armanymen birjolata qosh aıtysady.
"Ol Keńes úkimetiniń qulaǵanyn qalamady. Bul onyń shyn nıeti edi. KSRO qırasa munyń sońy irili-kishili kataklızmderge ulasaryn kúni buryn boljaı bilgen sanaýly saıasatkerdiń biri – Nazarbaev-tuǵyn. Biraq, bolǵan is boldy. Ótkenge ókingennen opa tappaısyń.
Qazaqstan ımperıadan jyrylyp, óz kúnin ózi kórýge kóshti. Nazarbaev bul arada da jańylysqan joq. Endi ǵana egemendik alǵan balań memlekettiń betalysyn anyqtap berdi. Elbasynyń arqasynda Qazaqstan ózindik damý arnasyn tapty. Eń aldymen shekarany aıqyndady, ulttyq valútany aınalymǵa engizdi, sóıtip eldi rúbldiń yqpalynan shyǵardy.
Aıtyp-aıtpaı ne kerek, el basqarǵan 30 jylda Elbasynyń elge jasaǵan jaqsylyǵyn sanamalar bolsaq, on saýsaq on qaıtara búgiledi. Elbasynyń eńbegi bir kitapqa syımaıdy", – deıdi ol.
KSRO qulaǵanmen de Nazarbaev postkeńestik keńistikti tutastyrý týraly oıynan bas tartpaǵan. 1994 jyly Máskeý memleket ýnıversıtetinde sóz sóılep, bir kezdegi odaqtas elderdi biriktirý týraly kózqarasyn ortaǵa salǵan.
"Ol tusta Reseıdiń muny oılaıtyn murshasy joq edi. Eldiń eıforıada júrgen shaǵy, basshylyqtyń esi kiresili-shyǵasyly kúıde...Nazarbaevtyń ıdeıasy eleýsiz, eskerýsiz qaldy. Alaıda ózektiligi ólgen joq. Kreml bıligine Pýtın kelgennen keıin Nazarbaev usynǵan Eýrazıa konsepsıasyna qan júgirdi", – deıdi Vıdova.
Qazaqstandy otyz jyl boıy basqarǵan Nazarbaev oryntaǵyn Toqaevqa tapsyryp ketti. Bılikten yń-shyńsyz, aıǵaı-shýsyz ketti. Ádemi qartaıa bildi. Bul basqalarǵa úlgi bolarlyq is. Nazarbaevtyń naǵyz saıasatker, kóregen kóshbasshy ekenin dáleldegen dúnıe boldy.
Sóı degen Vıdova Toqaevqa jeke toqtalyp, ony Nazarbaevtyń senimdi serigi ári adal shákirti retinde sıpattaǵan eken.
"Halyqtyń Nazarbaevqa alǵystan basqa aıtary joq. El Elbasynyń eńbegin laıyqty baǵalap oǵan Tuńǵysh Prezıdent - Ult lıderi ataǵyn berdi. Bul mártebe Qazaqstannyń Ata zańynda bekitilgen", – deıdi kitap avtory.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
