Demograf-ǵalym Aleksandr Alekseenko sóı depti.
Sputniknews-ke suhbat bergen ǵalymnyń aıtýynsha 60-shy jyldardyń basynda qazaq áıelderi topyrlatyp týǵan. Bir otbasyda 6-7 júgirmekten kem bolmaıtyn. Qazirgi qazaq áıelderi 2-3 balamen shektelip júr.
– Sol kezgi qarqyn men qazirgi qazaq otbasyndaǵy bala sanyn salystyrsaq týý kórsetkishi ájeptáýir tómendegenin kóremiz, - deıdi Aleekseenko.
Degenmen de ǵalymnyń boljamynsha endi 10 jyldan keıin Qazaqstandaǵy halyqtyń ulttyq quramy ózgerip, qazaqtardyń óz jerindegi úles salmaǵy 80 paıyzǵa jetedi.
Ózge ulttar 20 paıyz, onyń ishinde orystar – 15 paıyz, ózgeleri – 5 paıyzdyń tóńireginde turaqtaıdy. Aıtpaqshy, álgi 5 paıyzdyń ishinde ózbekter kóp deıdi ǵalym.
Demograf 10 jyldan árige kóz júgirtip, 20 jyldan keıingi Qazaqstandaǵy halyqtyń ulttyq quramy qalaı ózgeretinin aıtypty.
– Budan keıingi ózgerister júrdek júredi. Qazaqstanda turatyn qazirgi jas shamasy 40-50-diń tóńiregindegi orys ultynyń aldy qartaıyp, ana ómirge attana bastaıdy.
Eldegi halyq sanynyń ósýine, tutastaı alǵanda týý kórsetkishine qazaqtar yqpal etetin bolady.
Endi 20 jyldan keıin qandaı da bir syrtqy faktordan saqtasa, qazaqtar Qazaqstandaǵy halyq sanynyń 90 paıyzyn quraıtyn bolady. Orystardyń úlesi 5-7 paıyzdyń shamasynda qalady.
Mundaı memleketti monoultty dep aıtýǵa ábden negiz bar.
Bylaısha aıtqanda - Qazaqstandaǵy orystar qaýyrt qartaıyp, qazaqtarda demografıalyq dúmpý bolady, - deıdi ol.
Alekseenkonyń aıtýynsha 80-shi jyldary da qazaq arasynda týý kórsetkishi joǵary bolǵan. Ázir sol jyldary ómirge kelgen býynnyń balalary aıaqtanyp, týýdyń úshinshi tolqyny bastalyp ketti.
– Qazaqstannyń monoultty memleketke aınala bastaǵany qazirden-aq ańǵarylady. Qazaqtar eshkimge tizesin batyryp jatqan joq, alaıda. Bári óz retimen, tabıǵı túrde júrip jatyr.
Bul úrdis 50-60 jyldary bastalyp ketken. Sol jyldar qazaq demografıasy úshin "qoı ústine boztorǵaı jumyrtqalaǵan" ýaqyt boldy.
1960-1990 jyldardyń aralyǵyndaǵy aınalasy 30 jyldyń ishinde qazaqtyń sany 2,5 jarym esege ósken, – deıdi ol.
Aıta ketelik, qazir Qazaqstanda 18 mıllıonnan az asatyn halyq turady.
Byltyr jyldyń alǵashqy 6 aıynda elden 15 myń adam kóship jetse, bıylǵy jylǵy dál osy aralyqta – 17 myń adam qonys aýdarǵan. Kóshkenderdiń 90 paıyzy TMD elderinen turaq taýypty.
Al Alekseenko solaı depti. Solaı bolaryna seneıik. Áýmın!
Foto: lifeisphoto.ru
Ázirlegen, Dýman BYQAI
