Avtomattandyrý boıynsha otandyq ázirlemeler básekege qabilettiligin kórsete alatyn deńgeıge jetti, alaıda olar daıyn ımporttyq sheshimderdiń qyspaǵynyń saldarynan tómen suranysqa ıe bolyp otyr. Astanada Qazmedıa ortalyǵynda ótken «Qazaqstan: XXI ǵasyrdaǵy avtomattandyrý» alǵashqy dóńgelek ústeliniń qatysýshylary osyndaı qorytyndyǵa keldi.

Tájirıbemen almasý jáne pikir-talas nátıjesinde ulttyq kompanıalar, halyqaralyq ázirlemeshiler, bilim berý mekemeleri men táýelsiz sarapshylar Qazaqstandaǵy qazirgi zamanǵy avtomattandyrý isin tıimdi damytýǵa arnalǵan bes baǵytty anyqtady, olar: jobalarǵa qatysty keshendi tásildi qoldaný, qoldanylatyn sheshimderdiń maqsatqa sáıkestigi, kadrlardy daıarlaýdy júıelendirý, otandyq kompanıalardyń ónimderi men qyzmetterine sený, ǵylym, bilim, tehnologıalar men óndiristi avtomattandyrý aıasynda jumyldyrý.

[caption id="attachment_8513" align="alignright" width="341"] Nurlan Isın[/caption]

Qazirgi zamanǵy avtomattandyrýdy jıi rette aqparattyq tehnologıalar retinde ǵana qabyldaıdy. Qazaqstannyń IT-kompanıalar qaýymdastyǵynyń prezıdenti Nurlan Isın «avtomattandyrý – budan da keńirek uǵym jáne ol aqparattandyrý úrdisi kómegimen jasalynady» degen pikirin aıtty. İs-sharanyń basqa qatysýshylary da osy pikirge qosylatynyn bildirdi.

Otandyq kompanıalardyń ónimderine senim kórsetý máselesi basqa suraqtarǵa bastama bergen eń talqylanǵan máselege aınaldy. Qatysýshylardyń barlyǵy derlik otandyq avtomattandyrý ázirlemeleri úlken mindetterdi sheshe alady jáne sheshýi kerek dep esepteıdi. ARTA Software,  NEWinttech, Asia Soft, Dynamics Technologies, ARTA Learning Solutions sekildi otandyq ázirlemeshilerdiń tájirıbesi qazaqstandyq kompanıalardyń avtomattandyrý boıynsha jemisti tájirıbe jınaqtaǵanyn aıqyn baıqatty.

[caption id="attachment_8514" align="alignleft" width="329"] Sergeı Nıkıtenko[/caption]

«Qazaqstan Temirjoly» ulttyq kompanıasy otandyq ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-qurastyrýshy jumystar, IT-sheshimder kómegimen qurylǵan jáne endirilip jatqan avtomattandyrýdyń biregeı aýqymdy birneshe jobalaryn endirý tájirıbesimen  tanystyrdy. QTJ Aqparattyq tehnologıalar dıreksıasynyń dırektory Sergeı Nıkıtenko: «Damýdyń kórsetkishi retinde avtomattandyrý naryqtardyń jahandaný jaǵdaıynda kompanıanyń básekege qabilettiligin, onyń ónimdiligin, basqarý mádenıetin, jalpy bıznestiń jáne kompanıadaǵy jekelegen qyzmetkerlerdiń qanshalyq jetilgendigin, sondaı-aq, tehnologıalyq úrdisterdiń qaýipsizdik deńgeıin kórsetedi».

ARTA Software kompanıasy  uıymdy basqarýdyń tolyq sıklin qamtamasyz etýge arnalǵan óziniń SYNERGY baǵdarlamalyq ónimin endirý tájirıbesimen bólisip, NEWinttech kompanıasy bıznes-úrdisterdi avtomattandyrýǵa arnalǵan Documentolog otandyq platformasyn tanystyrdy. Jalpy alǵanda, búgingi kúni Qazaqstanda on myńdaǵan kompanıalar, onyń ishinde QR Prezıdenti İsterin basqarý ákimshiligi, «Báıterek» Ulttyq holdıńi, QR Salyq komıtetiniń bólimsheleri, elimizdiń sýpermarketteri jáne barlyq oqý mekemeleri derlik otandyq avtomattandyrý ónimderinde jumys jasaıdy. Otandyq ázirlemeler qazir shetelde usynylǵan. Esepke alý júıelerin ázirleýge arnalǵan otandyq OR3 platformasy, memlekettik organdarǵa arnalǵan E-qyzmet, qozǵalmaly nysandarǵa spýtnıkten monıtorıń jasaýǵa arnalǵan NOMAD GPS, BanksGate jáne  ServiseGate ónimderi jáne basqa da ónimder joǵary bedelge ıe.

Osy rette Qazaqstandy avtomattandyrýda ımporttyq sheshimderge basymdyq berilip keledi. Qazaqstannyń IT-kompanıalar qaýymdastyǵynyń prezıdenti Nurlan Isınniń pikirinshe, bank, munaı-gaz, metalýrgıa, kólik jáne energetıka sekildi elimizdiń kóptegen salalary áli kúnge sheıin tek asa qymbat sheteldik sheshimderdi endirip otyr.

«Venderler men sheteldik kompanıalardyń sheshimderiniń yqpalymen júre berýge bolmaıdy, - deıdi Isın myrza. -  Qazaqstandyq ázirlemeshilerge basymdyq berilip, olardyń ónimderine suranysty qamtamasyz etý týraly oılaný qajet, áıtpese elimiz sheteldik kompanıalardyń tutqynynda qalyp, al barlyq otandyq mamandar olardyń jumysshylaryna aınalatyn bolady».

[caption id="attachment_8516" align="alignleft" width="465"] Otandyq mamandar men ázirlemeshilerdiń tıisti deńgeıde óspeýi jáne avtomattandyrý baǵytynyń kadrlarmen qamtamasyz etilmeý máselesi de asa ózekti bolyp tur.[/caption]

Dóńgelek ústelge qatysýshylardyń barlyǵy otandyq avtomattandyrýdaǵy ázirlemelerdiń ımportyn almastyrý baǵdarlamasy kompanıa nemese jobanyń ómirlik sıklin esepke ala otyryp, maqsatqa saı bolýy tıis. Shaǵyn nemese orta bıznes kompanıasy týraly aıtatyn bolsaq, 1S sekildi qarapaıym sheshimderdi qoldanǵan joq, al eksporttalǵan basshylyǵy bar transulttyq deńgeıdegi kompanıalar bolsa, olarǵa bárinen buryn SAP sekildi baǵdarlamalar qajet bolýy múmkin. Jalpy alǵanda, jıi rette asa qymbat sheshimder tańdap alyna salady, bul barlyq otandyq ázirlemeshilerdiń kózqarasynsha, Qazaqstanda shekten tys «SAP» baǵdarlamasyn qoldanýǵa ákelip soqty. Qatysýshylardyń pikirinshe, bul baǵdarlamalyq jabdyqtamany jasap shyǵaratyn otandyq ázirleýshilerdiń kásibı damýyn tejep, aqparattyq qaýipsizdikke qaýip tóndiredi.

Otandyq mamandar men ázirlemeshilerdiń tıisti deńgeıde óspeýi jáne avtomattandyrý baǵytynyń kadrlarmen qamtamasyz etilmeý máselesi de asa ózekti bolyp tur. Darmen Consulting kompanıasynyń málimetteri boıynsha dál avtomattandyrý baǵytynda sapaly mamandarǵa degen úlken suranys bar. Bul suranysty tek sheteldik mamandardy tartý arqyly ǵana qamamtasyz etýge bolady. Darmen Consulting kompanıasynyń dırektory Ásel Muratova: «Qazirgi jaǵdaıda Qazaqstannyń ýnıversıtetteri men joǵarǵy oqý oryndary naqty kompanıalardyń tapsyrysy boıynsha stýdentterdi oqytýy tıis. Kadrlardy «kompanıaǵa arnap» daıyndaıtyn bolsaq, ol kadrlar osynda, Qazaqstanda qalatyn bolady».  Kóptegen kompanıalar, mysaly QTJ, elimizdiń joǵarǵy oqý oryndarynda oqytý sekildi kadrlyq baǵdarlamalardy endirýge kiristi. «Ulttyq aqparattyq tehnologıalar» AQ jobalar ofısiniń dırektory Azat Igenberlın «árıne, jaqsy tájirıbe, ókinishke qaraı, jeke tártip boıynsha ótýde jáne onyń barynsha tıimdi bolýy úshin ortalyqtandyrylǵan birlesken júıeli tásildeme qajet» deıdi.

[caption id="attachment_8515" align="alignright" width="366"] Aleksandr Levıtanýs[/caption]

«Transtelekom» AQ  vıse-prezıdenti Aleksandr Levıtanýstyń pikirinshe: «Avtomattandyrý baǵytynyń aldynda avtomattandyrýdy engizý qajet ekenin túsindirý jáne avtomattandyrýmen baılanysty kásipterdi tanymal etý mindeti tur, 5-10 jyldan keıin daıyn kadrlardy alý úshin jáne avtomattandyrý ónimderin tutynýǵa daıyn qoǵamdy qalyptastyrý úshin muny mektep oqýshylarynan bastaǵan  durysyraq shyǵar».

Osy kúrdeli mindetterdi tek kúsh jumyldyra sheshýge bolady jáne bul týraly dóńgelek ústeldiń árbir qatysýshysy aıtyp ótti. Qazaqstannyń Inovasıalyq kásiporyndar qaýymdastyǵynyń dırektor orynbasary Jumadıldın Baqtybaı atap ótkendeı, «qazirgi tańda avtomattandyrý baǵytynda tek aqparattandyrý úrdisine basty kóńil bólinip otyr, Qazaqstanda qazirgi zamanǵy avtomattandyrýdy tıimdi damytý úshin ǵylym, bilim, aqparattyq jáne óndiristik tehnologıalardy jumyldyrý qajet».

Eńlik AQJİGİT