"بولاشاق قارقىن قازاقستاندىق كومپانيالار IV توقسان مەن وتكەن جىل ءۇشىن ەسەپ بەرە باستاعان كەزدە، ياعني اقپان ايىندا ايقىندالا باستايدى. وسى كەزەڭدە ينۆەستورلار ەميتەنت قانداي ديۆيدەندتەر تولەي الاتىنىن تۇسىنەدى. ەگەر جىل ءساتتى وتسە، وندا اقپان ايىنان ءساۋىر ايىنىڭ ورتاسىنا دەيىنگى كەزەڭدە كوبىنەسە KASE يندەكسىنىڭ جاقسى ءوسىمى بايقالادى، بۇل جاعداي جوسپارلانىپ وتىرعان ديۆيدەندتەرگە اكسيالاردى ساتىپ الۋعا بايلانىستى. بۇل كەزەڭدى ءبىز ديۆيدەندتەر ماۋسىمى دەپ اتايمىز". وسىلاي دەگەن Freedom Finance Global كومپانياسىنىڭ ساراپشىسى اڭسار ابۋيەۆ KASE-دەگى ديۆيدەنتتەرى بويىنشا كوشباسشى كومپانيالاردى اتادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ونىڭ ايتۋىنشا، 2017 جىلدان 2025 جىلعا دەيىن ديۆيدەندتەر ماۋسىمىندا KASE يندەكسى ورتا ەسەپپەن 4،2% ءوستى. ارينە، باعا بەلگىلەنىمدەرى تومەندەيتىن جاعدايلار دا بولىپ جاتادى، الايدا مۇنداي سەبەپتەر بىردەي بولۋى مۇمكىن، ازايتىلعان جانە تولىعىمەن جويىلعان ديۆيدەندتەردىڭ تاۋەكەلى ينۆەستورلار ءۇشىن جاعىمسىز فاكتور رەتىندە ارەكەت ەتەدى.
"مۇنداي كەزەڭدەرگە مىسال رەتىندە 2020 جىل بولىپ سانالادى، ول كەزدەرى كوروناۆيرۋس ىندەتى نارىقتاعى ورتالىق ديۆيدەندتىك كومپانيالاردىڭ كوبىندە تولەمدەردىڭ جويىلۋىنا/اۋىسۋىنا سەبەپ بولدى. وسىعان ۇقساس جاعداي 2022 جىلعى اقپاندا رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىستىڭ باستالۋىنا بايلانىستى نارىق ءدۇدامال كۇيگە تاپ بولعان كەزدە بولدى. ەكى جاعداي دا نارىق ءۇشىن "قارا اققۋلار" دەپ اتالاتىن قالىپتان تىس دۇنيە بولىپ تابىلادى. ەگەر وسى ەكى جىلدى رەتروسپەكتيۆتى ستاتيستيكادان الىپ تاستاسا، وندا 2017 جىلدان 2025 جىلعا دەيىن ديۆيدەندتەر ماۋسىمىندا KASE يندەكسىنىڭ ورتاشا ءوسىمى 7%-دى قۇرايدى"، - دەيدى اڭسار ابۋيەۆ.
ول جەرگىلىكتى ينۆەستور ءۇشىن ديۆيدەندتىك تولەمدەر اكسيالاردى تاڭداعان كەزدە ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەتىنىن ايتادى.
"ءبىز، كوبىنەسە اكسيالار ديۆيدەندتەردىڭ كىرىستىلىگى كۇتىلگەننەن جوعارى وسەتىن جاعدايلارعا تاپ بولامىز جانە كەرىسىنشە، اكسيونەرلەر ءتىزىلىمى بەكىتىلگەننەن كەيىن اكسيالار قۇنى ۇلكەن مولشەرگە تۇسەدى. ديۆيدەندتەردەن، ءتىپتى كىرىستىلىگى جاعىنان ۇلكەن ەمەس ديۆيدەندتەردەن باس تارتسا، قاعازداردىڭ تارتىمدىلىعىن، ءتىپتى، بىلتىر Air Astana-دا بولعان سياقتى، ناشار دەڭگەيگە دەيىن ازايتادى. سونداي-اق، كومپانيا ديۆيدەندتىك تولەمدەردى كۇرت ازايتقاننان كەيىن ينۆەستورلاردىڭ نارىقتاعى ءبىر كەزدەرى ۇزدىك بولعان ديۆيدەندتىك اكسيا بولعان قازترانسويل اكسيالارىنا قارىم-قاتىناسى قاتتى وزگەردى"، - دەيدى ول.
نارىقتىڭ ديۆيدەندتى كوشباسشىلارى
KASE يندەكسىندەگى 10 اكسيانىڭ 8ء-ى ديۆيدەند تولەيدى. اتاپ ايتقاندا، ولار: Halyk Bank، KEGOC، Air Astana، قازمۇنايگاز، Kaspi.kz، قازاتومونەركاسىپ، قازاقتەلەكوم جانە قازترانسويل. بانك سەنتركرەديت ءالى تولەم جاساعان جوق، ال Kcell 2021 جىلدان باستاپ ديۆيدەنت تولەۋدى توقتاتتى.
ايتا كەتسەك، اكسيالاردىڭ ديۆيدەندتىك كىرىستىلىگىن ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ۇسىنىمى جاريالانعان ساتتە اكسيونەرلەردىڭ جىلدىق نەمەسە كەزەكتەن تىس جينالىسىندا تولەمدەر بەكىتىلگەن ساتتە نەمەسە ديۆيدەندتەر ءتىزىلىمىن بەكىتپەس بۇرىن باعالاۋعا بولادى.
"2024 جىلعى شىلدەدەن باستاپ 2025 جىلعى 30 ماۋسىمعا دەيىن KASE يندەكسىندەگى قازاقتەلەكوم كىرىستىلىگى 16،64%-دى قۇرايتىن اكسيالارى ەڭ جوعارى كورسەتكىشكە يە. الايدا، بۇل ارادا مىنا ماڭىزدى جايتتى ەسكەرۋ كەرەك: قازاقتەلەكوم اكسيونەرلەردىڭ جىلدىق جالپى جينالىسىندا 26 664،88 تەڭگە مولشەرىندە جوعارى ارنايى ديۆيدەندتەردى بەكىتتى، بۇل جاعداي Altel جانە Tele2 سىندى ەكى ۇيالى وپەراتورىن ساتقاننان كەيىن قاراجاتتى بولۋدەن تۋىنداۋدا ءارى ول بىلتىرعى تولەمدەردەن 12 ەسە كوپ. مۇنداي ديۆيدەندتەردىڭ ءبىر رەتتىك سيپاتىنا بايلانىستى وسى تولەمگە دەيىنگى كىرىستىلىكتى نەگىزگە الۋ قيسىندى بولادى، ال ول 3،6%-دى قۇرايدى"، - دەيدى Freedom Finance Global ساراپشىسى.
ساراپشى جوعارى ديۆيدەندتىك كىرىستىلىكتىڭ تۇراقتىلىعى وزدەرى ءۇشىن KASE يندەكسىندەگى باسىمدىققا يە ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، كوشباسشى جانە ەڭ كوپ ديۆيدەندتىك قاعاز دەپ 12،4% كورسەتكىشپەن Halyk Bank (HSBK) اكسيالارىن سانايتىنىن ايتادى.
"سوڭعى 5 جىلدا بانك ديۆيدەندتەرىنىڭ ورتاشا جىلدىق ءوسىمى 26%-دى قۇرادى. سونىمەن قاتار، كومپانيا بىلتىردان باستاپ KEGOC سياقتى ديۆيدەندتەردى جىلىنا 2 رەت تولەۋگە شەشىم قابىلدادى. ۇزدىك ديۆيدەندتىك كورسەتكىشتەردەن بولەك، Halyk Bankء-تىڭ ىرگەلى كورسەتكىشتەرى كەرەمەت، مۋلتيپليكاتورلاردىڭ تارتىمدى ماندەرى جانە اكسيالاردىڭ نارىقتىق قۇنىنىڭ قورى بار، بۇل جاعداي HSBK اكسيالارىن KASE بيرجاسىندا ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستوردىڭ ۇزدىك ءارى تاڭداۋلى پورتفەلىنە اينالدىرادى"، - دەيدى ول.
ديۆيدەندتەر كىرىستىلىگىنىڭ مولشەرى جاعىنان ەكىنشى ورىندا KEGOC تۇر.
"ينۆەستورلار ديۆيدەندتەردىڭ جىلىنا ەكى رەت تولەنەتىندىگىنە بايلانىستى ولاردىڭ شاماسىن بىردەن باعالاي الماۋى مۇمكىن، الايدا اكسيالاردىڭ 12 ايلىق كىرىستىلىگى Halyk Bank-تەن ءسال عانا ارتتا قالىپ، 11،6%-دى قۇرايدى. بۇل رەتتە، KEGOC اسا جوعارى باعا تۇراقتىلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. KEGOC اكسيالارىنىڭ KASE يندەكسىنە بەتا كوەففيسيەنتى (جالپى العاندا نارىقپەن سالىستىرعاندا اكسيالاردىڭ قۇبىلمالىلىعىن ولشەيتىن قارجىلىق كورسەتكىش) نەبارى 0،43ء-تى قۇرايدى. مىسالى، ەگەر KASE يندەكسى 10%-عا وسسە نەمەسە تومەندەسە، وندا KEGOC-تىڭ اكسيالارى وسەدى نەمەسە تيىسىنشە 4،3% تومەندەيدى. جوعارى ديۆيدەندتى كىرىستىلىكپەن بىرگە اكسيالار قورعانىس قۇرالى رەتىندە ۇزاق مەرزىمدى پورتفەل ءۇشىن تاماشا تاڭداۋ. سوڭعى 5 جىلدا اكسيالارداعى ديۆيدەندتەردىڭ ورتاشا جىلدىق ءوسىمى 9%-دى قۇرادى"، - دەيدى مامان.
كىرىستىلىكتىڭ مولشەرى جاعىنان ءۇشىنشى ورىندا ديۆيدەندتەر رەتىندە تازا پايدانىڭ 100%-نان استامىن تولەگەن، قازاقستاندىق نارىقتىڭ ءبىر كەزدەرى "ديۆيدەند پاتشاسى" اتانعان قازترانسويلدىڭ اكسيالارى ورنالاسقان.
"مۇنداي ساياسات كومپانيا قاتىسقان حالىقتىق IPO باعدارلاماسىمەن بايلانىستى بولدى. الايدا، 2022 جىلى قازترانسويل ءبىر اكسياعا نەبارى 26 تەڭگە تولەپ، ديۆيدەندتەر دەڭگەيىن ايتارلىقتاي ازايتتى. ماسەلەن، 2015 جىلى IPO وتكىزىلگەن ساتتەن باستاپ كومپانيا ءوز اكسيونەرلەرىنە جىلىنا ورتا ەسەپپەن 131،7 تەڭگە تولەدى. سوڭعى بەكىتىلگەن ديۆيدەندتەر ءبىر اكسياعا 65 تەڭگە بولدى، بۇل كورسەتكىش 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەگە كوپ. 30 ماۋسىمعا دەيىن قاعازداردىڭ ديۆيدەندتىك كىرىستىلىگى 8%-دان ءسال استى"، - دەيجى ابۋيەۆ.
ءتورتىنشى ورىنعا كۇتپەگەن جەردەن 7،33% كورسەتكىشپەن Air Astana كومپانياسى كوتەرىلىپ وتىر. كومپانيا IPO-عا دەيىن دە، ودان كەيىن دە ءوزىن ديۆيدەند جاعىنان تانىتا المادى، الايدا 2024 جىلى تولەمدەردەن باس تارتۋ بولشەك ينۆەستورلار اراسىندا اكسيالاردىڭ تانىمالدىلىعىنا قاتتى اسەر ەتتى. ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، بيىل كومپانيا ءبىر اكسياعا 53،7 تەڭگە تولەدى، بۇل ءىس جۇزىندە جاقسى كورسەتكىش بولىپ وتىر. وسىعان قاراماستان، بۇل اكسيالارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ قاتتى ارتۋىن تۋدىرمادى، ناتيجەسىندە AIRA قاعازدارى باعاسىنىڭ ءوسۋ الەۋەتى جوعارى ۇزاق مەرزىمدى بولىپ سانالادى.
قازاقستاننىڭ قارجىلىق تەحنولوگيا الپاۋىتى سانالاتىن Kaspi.kz اكسيالارى بەسىنشى ورىنعا جايعاسقان.
"جەرگىلىكتى نارىقتاعى جالعىز كومپانيا توقساندىق ديۆيدەندتەر تولەپ وتىرادى. ايتا كەتۋ كەرەك، Kaspi Hepsiburada تۇرىك ماركەتپلەيسىن ساتىپ الۋعا جانە دامىتۋعا جۇمسالعان شىعىنعا بايلانىستى II توقساندىق تولەمدى وتكىزىپ العانىن ەسكەرۋ كەرەك. بۇل - وتپەلى كەزەڭدەگى قيسىندى شەشىم. ايتا كەتۋ كەرەك، ءبىز كليەنتتەرىمىزدىڭ ديۆيدەندتەر تولەۋگە بايلانىستى جاڭالىقتاردا Kaspi.kz جانە Kaspi bankء-تى شاتاستىرىپ جاتاتىنىن ءجيى بايقايمىز. Kaspi bank نەعۇرلىم جوعارى تولەمدەر جاسايدى، الايدا بۇل قاعازدار نارىقتا ساۋدالانبايدى، ال ينۆەستورلارعا تيەسىلى اكسيالار زاڭدى تۇردە مۇلدەم باسقا كومپانيا – Kaspi.kz-كە تيەسىلى"، - دەيدى ساراپشى.
قازاتومونەركاسىپ ديۆيدەندتەردى تازا پايدادان ەمەس، جەدەل اقشا اعىنىنىڭ 75%-ى فورمۋلاسىنا سايكەس تولەيدى. سوڭعى 5 جىلدا ديۆيدەندتەردىڭ مولشەرى ورتاشا ەسەپپەن 30%-عا ءوستى. ايتا كەتۋ كەرەك، كومپانيا دوللارلىق ەكسپورتتاۋشى، بۇل ونىڭ كىرىستەرىن ينفلياسيادان جانە تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنان قورعايدى.
قازاقتەلەكومعا قاراعاندا ديۆيدەندتەردى قازمۇنايگاز ازىراق تولەيدى. ءبىر قىزىعى، قاعازداردىڭ ديۆيدەندتىك كىرىستىلىگى تولەمدەر مولشەرىنىڭ ازايۋىنا ەمەس (ولار مۇلدەم وزگەرمەيدى)، كومپانيا اكسيالارىنىڭ باعاسى جىل سايىن تۇراقتى تۇردە ءوسىپ وتىرۋىنا بايلانىستى جىل سايىن ازايۋدا. قازمۇنايگاز IPO-عا 3 جىل قاتارىنان شىققان ساتتەن باستاپ ءبىر اكسياعا 491،71 تەڭگە تولەيدى.
"قازاقستان قور نارىعى ءۇشىن جەرگىلىكتى كومپانيالاردىڭ ديۆيدەندتەرى اسا ماڭىزدى قۇرامداس بولىك بولىپ تابىلادى، كەيدە اكسيالاردىڭ باعا بەلگىلەنىمدەرىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. ديۆيدەندتەر، نەگىزىنەن، مامىردان ماۋسىمعا دەيىن تولەنەدى، بۇل جاعداي نارىققا جەتكىلىكتى ينۆەستورلاردى تارتۋعا ىقپال ەتە وتىرىپ، ماۋسىمدىق قوزعالىستى جانداندىرادى"، دەپ ءسوزىن تۇيىندەيدى Freedom Finance Global ساراپشىسى.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "دەپۋتات ميللياردتاپ ديۆيدەنت الاتىن بانكتەردىڭ اكسيونەرلەرىنە دە سالىق سالۋدى ۇسىندى" دەگەن ماتەريال جاريالانعان بولاتىن.
