دەپۋتات ەرلان سايىروۆ وليگارحتار اكتيۆتەردى قايتارۋ ىسىنە قالاي كەدەرگى كەلتىرىپ جاتقانىن، ۋكراينادا تۇراتىن، "باسە" ارناسىنىڭ اۆتورى ايدوس سادىقوۆقا كىمدەر قاستاندىق جاساۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ايدوس سادىقوۆ ۋكراينادا رەسمي بوسقىن مارتەبەسىن العان. ال 2023 جىلدىڭ قازان ايىندا سادىقوۆقا قازاقستاندا "الەۋمەتتىك، ۇلتتىق، رۋلىق، تەكتىك-توپتىق نەمەسە ءدىني الاۋىزدىقتى قوزدىرعانى" ءۇشىن ىزدەۋ جاريالانعان بولاتىن. جۋىردا وعان كييەۆتە شابۋىل جاسالدى. وقيعادان كەيىن ايدوس سادىقوۆقا قاستاندىق جاسالۋىنا بيلىكتى كىنالايتىندار كوبەيگەن.
"ايدوس سادىقوۆتىڭ، ءبىزدىڭ وتانداسىمىزدىڭ تەزىرەك جازىلىپ كەتۋىنە تىلەكتەسپىز. ءاربىر وتانداسىمىزدىڭ ءومىرى بىزگە ماڭىزدى. قايعىلى جاعدايعا كەلەتىن بولساق، ءقازىر اقپارات قۇرالدارىنىڭ بارلىعى جازىپ جاتىر. ەكى كۇدىكتىنىڭ بىرەۋى قازاقستاندا ۇستالدى. ۇستالعاندا ول قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ءوزى كەلىپ، تۇسىنىكتەمە بەردى. سودان كەيىن ونى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ۋاقىتشا يزولياتورعا جاپتى دەگەن اقپارات بار. ەڭ نەگىزگىسى وسى قايعىلى جاعداي اقپارات قۇرالدارىنا شىققاننان كەيىن پرەزيدەنت توقايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورگاندارىنا بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى تەكسەرۋ جونىندە تاپسىرما بەردى. ەكىنشىدەن، پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى بەرىك ءۋالي بۇل ماسەلەنىڭ پرەزيدەنتتىڭ ناقتى باقىلاۋىندا ەكەنىن جەتكىزدى.
ءقازىر وتە كۇردەلى گەوساياسي جاعداي بولىپ جاتقاندىقتان، كەيبىر سىرتقى گەوساياسي كۇشتەر وسى قايعىلى جاعدايدى ءوزىنىڭ مۇددەسىنە پايدالانۋعا تىرىسىپ جاتادى. ويتكەنى قازاقستاننىڭ رەسەي مەن ۋكراينانىڭ اراسىنداعى جانجالعا بايلانىستى ءپرينسيپتى پوزيسياسى كوپتەگەن ەلگە ۇنامايدى. ول باتىسقا ۇنامايدى. نەگە؟ ويتكەنى قازاقستان باتىستىڭ سانكسياسىن قولدامايدى، ءبىراق باتىستىڭ سانكسياسىن ءقازىر ۇستانىپ وتىر، ساقتاپ وتىر.
سونىمەن بىرگە، پرەزيدەنت توقايەۆ ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن قازاقستان تولىعىمەن مويىندايتىنىن بىرنەشە رەت مالىمدەگەن بولاتىن. وسى جانجالدا قازاقستان بۇۇ پرينسيپتەرىن نەگىزگە الىپ وتىر. ال كوپتەگەن الپاۋىت مەملەكەت حالىقارالىق قۇقىق، ونىڭ ىشىندەگى بۇۇ پرينسيپتەرىنەن الشاقتاپ كەتكەن. حالىقارالىق لوگيكاعا سايكەس كەلمەيتىن پرينسيپتەر پايدا بولىپ جاتىر. سوندىقتان قايعىلى جاعدايدى ءارتۇرلى كۇشتەر، مەملەكەتتەر قازاقستاندى وسى جانجالعا يتەرىپ جىبەرۋى ءۇشىن پايدالانىپ جاتقان ءتارىزدى. ەكىنشى ۇلكەن ماسەلە، قازاقستاننىڭ ىشىندە ناقتى ريەۆانشتىق كۇشتەر بار. ەكى مىسال كەلتىرەيىن. 2020 جىلعا دەيىن ەۋروپادا جۋرناليستەرگە شابۋىل جاسالىپ، ولار قازا تاپقان. سوندا اقپارات قۇرالدارى، ءارتۇرلى حالىقارالىق ۇيىمدار "بيلىك ۇيىمداستىردى" دەپ قاۋەسەت جىبەردى. تەرگەۋ اياقتالعاننان كەيىن ەكەۋىنىڭ دە ارتىندا وليگارحيالىق توپتار تۇرعانى انىقتالدى. ...ءقازىر ءبىر-اق رەسمي تۇسىنىكتەمە بار: ەكىنشى كۇدىكتىگە بايلانىستى. ول بەس جىل بۇرىن قازاقستاننىڭ ىشكى ىستەر ورگاندارىنان جۇمىستان كەتكەن. سوندىقتان بۇل ماسەلەدە رەسمي تۇسىنىكتەمەنى عانا باسشىلىققا الۋىمىز كەرەك. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى بۇل تەرگەۋدى اشىق، تۇسىنىكتى جۇرگىزۋى كەرەك. ويتكەنى ماسەلە وتە كۇردەلى، قازاقستاننىڭ حالىقارالىق دارەجەدەگى بەدەلىنە بايلانىستى بولىپ وتىر. تەرگەۋ جۇمىستارىنىڭ اشىق جۇرگىزىلۋىن ءماجىلىستىڭ دەپۋتاتتارى باقىلاۋىندا ۇستايدى. بۇل - پرەزيدەنتتىڭ ناقتى تاپسىرماسى. تاعى ءبىر ماسەلە بار، قازاقستاننىڭ ىشىندەگى وليگارحيالىق توپتار كەي كەزدەرى تۇسىنىكسىز جاعدايدى بيلىكتى السىرەتۋ ءۇشىن پايدالانۋعا مۇددەلى"، - دەدى سايىروۆ Abay Live ارناسىنا.
سونىمەن قاتار، دەپۋتات ءدال وسى وليگارحيالىق توپتار ءقازىر قالاي ارەكەت ەتىپ جاتقانىن ايتتى.
"2019 جىلعا دەيىن قازاقستاننىڭ ۇكىمەتى نازاربايەۆتىڭ جانۇياسى مەن ءىرى وليگارحيالىق توپتاردىڭ عانا مۇددەسىنە ەكونوميكالىق شەشىمدەردى قابىلداپ وتىرعان. ول انىق. مىسال ءۇشىن ەۆرازيالىق توپ، قازسينك، باسقا دا كومپانيالار 5 جىلدىڭ ىشىندە 8،2 تريلليون ديۆيدەند العان. ال ۇكىمەت سودان ديۆيدەند الدى ما، المادى ما؟! ول بەلگىسىز. ...ءقازىر قازاقستانعا كاپيتالدى قايتارۋ پروسەسى ءجۇرىپ جاتىر. ونىڭ اياسىندا بۇكىل وليگارحتىڭ مەنشىگىنىڭ ءبارى تەكسەرۋدەن ءوتىپ جاتىر. ونىڭ قايسى امان-ەسەن وتەدى، قايسى وتپەيدى، ول دا بەلگىسىز. ويتكەنى ادىلەتتىلىكتى پرينسيپتەرى بۇزىلعان. جاقىندا اتامقۇلوۆ دەگەن ازامات تيمۋر قۇلىبايەۆتىڭ وزىنەن 30 ملن دوللاردى بوپسالاعانى جونىندە مالىمدەمە جاسادى. تيمۋر قۇلىبايەۆ بۇرىن وليگارح دەۋشى ەدىك، ەندى ناقتى قىلمىسكەر بولىپ شىقتى. ويتكەنى بوپسالاۋ دەگەن قىلمىس قوي. ءقازىر پروكۋراتۋرا وسىمەن اينالىسىپ جاتىر. وسىنداي ىستەر كوپ. سوندىقتان وليگارحيالىق توپتار وسىنىڭ ءبارىن توقتاتقىسى كەلەدى. توقتاتۋدىڭ ەڭ راديكالدى باعىتى - بيلىكتى ايىرباستاۋ"، - دەدى دەپۋتات Abay Live ارناسىنا.
