ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تۇسىندا ايتىلۋعا تىيىم سالىنعان ماسەلە اشكەرە بولدى. اڭگىمە ادام ساۋداسىنا قاتىستى بولماق، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz "گولوس نارودا" باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ.
قازاقستاندا ادام ساۋداسىنا قاتىستى زاڭناما تەك 2023 جىلدىڭ 5 قىركۇيەگىندە كۇشىنە ەندى. بۇل ەلدەگى ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ جولىنداعى ۇلكەن قادام بولىپ كورىنگەنىمەن، ءماجىلىس دەپۋتاتى مارات ءباشيموۆتىڭ ايتۋىنشا، ماسەلەنىڭ ءوزى بۇدان الدەقايدا بۇرىن باستاۋ العان. نازاربايەۆ داۋىرىندە ەل ىشىندە ادام ساۋداسى تۋرالى ايتۋعا تىيىم سالىنىپ، مەملەكەت بۇل ماسەلەنى مويىنداۋدان باس تارتقان.
ءباشيموۆتىڭ پىكىرىنشە، بۇرىنعى رەجيم ادام ساۋداسىن جوققا شىعارىپ، بۇل قىلمىستىڭ قوعامدا بار ەكەنىنە كوز جۇمىپ كەلگەن. ەلدە جۇمىسشى رەتىندە پايدالانىلاتىن، جىنىستىق قۇلدىققا تۇسەتىن ادامداردىڭ سانى وسە تۇسسە دە، بۇل جاعدايدى رەتتەۋگە باعىتتالعان قادامدار جاسالمادى. سەكسۋالدىق جانە ەڭبەك قۇلدىعى – ادام قۇقىقتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلىپ، ال قازاقستاندا ادامداردى "نان ءۇشىن" ساتۋعا دەيىن باردى. قوعامدا بالالاردى قايىرشىلىققا ماجبۇرلەۋ دە وسى جۇيەنىڭ ءبىر بولىگى بولدى.
بۇل قۇلدىقتىڭ ەكونوميكالىق نەگىزى دە بار: اۋىر ەڭبەكتە پايدالانىلاتىن ادامدار ەڭبەك نارىعىندا ارزان رەسۋرس رەتىندە قاراستىرىلدى. ادامدار تەك ەڭبەك كۇشىن جوعالتپاعان جاعدايدا عانا باعالاندى. وسىنىڭ سالدارىنان، ادام ساۋداسى ەكونوميكالىق قۇرىلىمنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى.
ءباشيموۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل ماسەلەنى رەتتەۋگە كەدەرگى بولعان فاكتورلاردىڭ ءبىرى – ەلدەگى جەمقورلىق دەڭگەيىنىڭ جوعارىلىعى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن جەرگىلىكتى اكىمشىلىكتەر بۇل جۇيەگە قاتىسىپ، باقىلاۋ جاساۋدى ەلەمەي كەلدى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، ءاربىر اۋىل، ءاربىر ايماقتىڭ باسشىلارى ادام ساۋداسىنىڭ بار ەكەنىن بىلەدى، ءبىراق قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرعان. بۇل ماسەلەنىڭ ۇشى تەك قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ وزدەرىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە شەكارا باقىلاۋ ورگاندارىنا دا تىرەلەدى. جاعداي سونشالىقتى كۇردەلى بولعانى سونشا، ءتىپتى سابيلەر دە ساتىلاتىن بولدى. بۇل ەلىمىزدەگى ادام ساۋداسىنىڭ ناعىز شارىقتاۋ كەزەڭى ەدى.
جاڭا زاڭ بۇل كۇرەستى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرگەنىمەن، ونى تولىققاندى شەشۋ ءۇشىن قۇقىقتىق جۇيەنى ودان ءارى رەفورمالاۋ قاجەت. ەڭ الدىمەن، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى جانە ەلدەگى كوررۋپسياعا قارسى باتىل قادامدار جاسالۋى ءتيىس. ەلىمىزدىڭ قازىرگى قىلمىستىق زاڭناماسىندا 128-باپ بويىنشا ادام ساۋداسىنا 15 جىلعا دەيىنگى باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى قاراستىرىلعانىمەن، دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جەتكىلىكسىز. ول زاڭدى كۇشەيتۋگە شاقىردى، سەبەبى ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىن قىلمىسكەرلەر تەك ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردى ەمەس، ادام ءومىرىن دە ساتىپ كەتەدى.
ادام ساۋداسى – تەك قىلمىس ەمەس، ول ادامگەرشىلىككە قارسى ورەسكەل ارەكەت. قازىرگى قازاقستاننىڭ الدىندا بۇل قىلمىستى تۇبەگەيلى جويۋ مىندەتى تۇر. قوعامدىق سانادا ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ جانە كوررۋپسيامەن كۇرەس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ قاجەت. قازىرگى قۇقىقتىق شارالار – تەك باستاماسى عانا، ال بۇل كۇرەس بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ازاماتتىق قوعامنىڭ بىرلەسكەن ارەكەتتەرىن تالاپ ەتەدى.
