ماعان جابىلعان جالا ءۇشىن اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ تا، جالعان ات جامىلعان اۆتورسىماق «ادىلەت ەلەۋسىز ۇلى» دا زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. ويتكەنى، مەنىڭ بۇل التى اكادەميكتىڭ حاتىنا مۇلدەم قاتىسىم جوق، بۇل حات تۋرالى ولاردىڭ بىرىمەن دە سويلەسكەن جوقپىن، ەشكىمگە قول قويدىرعان جوقپىن.
«قامشى.كز» پورتالىنىڭ الاشتىڭ 100 جىلدىعىنا ارناپ، بەرىپ جاتقان اسىنان اسپانداپ قايتقان كوڭىلگە اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ باستاعان جالا جابۋشىلار كىربىڭ سالدى.
365ينفو.كز سايتىندا «الاڭداماڭىز، ايگۇل حانىم. اكادەميكتەردى ارانداتىپ وتىرعان كىم؟»- اتتى ناعىز ارانداتۋشى ماقالا كەشە ءتۇن جامىلىپ جاريالانىپتى. وندا وزىمە قاتىستى، جالا جابىلعان جەرلەرىن كەلتىرە كەتەيىن.
«… ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميكتەرى – ءا. حايدار، ر. سىزدىقوۆا، س. قيرابايەۆ، ءو. ايتبايەۆ، ش. سارىبايەۆ جانە م. قويگەلدى باستاعان عالىمدار دا وسى ماسەلەگە قاتىستى ۇكىمەت باسشىسى ب .ءا. ساعىنتايەۆقا، مەملەكەتتىك حاتشى گ.ءابدىحالىقوۆاعا، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى م. تاجينگە حات جازىپ، ول باسپاسوزدەردە جاريالانعان ەدى.
الايدا، ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، «قازاق ءۇنى» پورتالىنىڭ پرەزيدەنتى، «اق جول» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازىبەك يسا جانە ءاليا ەسىمدى كەلىنشەك س. قيرابايەۆ، ءو. ايتبايەۆ جانە ت.ب. عالىمدارعا وزدەرى دايىنداپ جاتقان حاتتىڭ مازمۇنىن باسقاشا ءتۇسىندىرىپ، جالعان ءتىزىم كورسەتىپ، ادەيى ۇيىمداستىرعان كورىنەدى.»-دەپ سوعادى. ودان سوڭ مەنىڭ اتىما «ارانداتۋشى» دەگەن «اتاقتى» تىركەپ قويىپ، باسى جەتكەنشە اۋزىنا كەلگەنىن ايتىپتى «اۆتور» «ادىلەت ەلەۋسىز ۇلى» دەگەن جالعان ات جامىلعان بىرەۋ.
ءدال وسى سوزدەرى ءۇشىن «365ينفو.كز» سايتى دا، اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ تا، جالعان ات جامىلعان اۆتورسىماق «ادىلەت ەلەۋسىز ۇلى» دا زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. ويتكەنى، مەنىڭ بۇل التى اكادەميكتىڭ حاتىنا مۇلدەم قاتىسىم جوق، بۇل حات تۋرالى ولاردىڭ بىرىمەن دە سويلەسكەن جوقپىن، ەشكىمگە قول قويدىرعان جوقپىن.
ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ ەندى ماڭدىتا الماعان ءبىلىم-عىلىم ماسەلەسىن جيىپ قويىپ، وسىنداي لاس ارەكەتكە كىرىسىپ كەتكەن بە، الدە مينيسترگە جاعىنىپ قالايىق دەگەن مينيسترلىكتىڭ كەڭسەسىن جاعالاپ جۇرگەندەردىڭ «كەڭەسى» مەن «تىرلىگى» مە، ول جاعىن بىلە المادىق. بىردەن «ءدال سولاي» دەپ جازساق، ۇلت مۇددەسى ءۇشىن جۇگىرىپ جۇرگەن ءبىز پاقىردى «ارانداتۋشى» ەتىپ، كەرىسىنشە ءوزى ارانداتىپ وتىرعان «اتاعىنان ات ۇركەتىن» اكادەميكتەن ايىرمامىز شامالى بولىپ قالار…
بىردەن اكادەميك ءومىرزاق ايتباي ۇلى اعاما حابارلاستىم.
– اعا، مەن سىزگە جوو-دان قازاق ءتىلى، ادەبيەتى پاندەرىنىڭ الىنىپ قالۋىنا بايلانىستى اشىق حات جازعان التى اكادەميكتىڭ حاتى تۋرالى سويلەستىم بە؟ مۇرات جۇرىنوۆ اعامىز «قازىبەك يسا جانە ءاليا ەسىمدى كەلىنشەك س. قيرابايەۆ، ءو. ايتبايەۆ جانە ت.ب. عالىمدارعا وزدەرى دايىنداپ جاتقان حاتتىڭ مازمۇنىن باسقاشا ءتۇسىندىرىپ، جالعان ءتىزىم كورسەتىپ، ادەيى ۇيىمداستىرعان كورىنەدى.»-دەپ ايتىپتى.
– جوق، مەن مۇرات جۇرىنوۆقا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءرولىن ارتىرۋ تۋرالى زيالىلاردىڭ كونستيتۋسيالىق رەفورما جونىندەگى كوميسسياعا جوداعان اشىق حاتى بويىنشا سەنىڭ حابارلاسقانىڭدى ايتتىم. سونى سۇراپ وتىر ەكەن دەپ ويلادىم. ول التى اكادەميكتىڭ حاتى بويىنشا ماعان بەلگىلى عالىم (اتىن اتادى ق.ي.) حابارلاسىپ، مەن ول ماسەلەنى قولداپ، قولىمدى قويىپ بەردىم عوي.
«365 ينفو» سايتىندا «اكادەميا پرەزيدەنتى ەسىمدەرى اتالعان اكادەميكتەر ءۇشىن كەلەڭسىز، ءتىپتى، زاڭ بۇزۋشىلىق ارەكەت بولدى دەپ ەسەپتەيدى.»-دەيدى ادىلەت ەلەۋسىز ۇلى دەگەن بىرەۋ. ال ايگىلى عالىم، ۇعا اكادەميگى، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ءومىرزاق ايتباي ۇلى وزىنە مەن ەمەس، باسقا ادامنىڭ حابارلاسقانىن جانە «ءيا، مەن ءوز قولىمدى قويدىم» دەپ وتىر… ارينە، مەنىڭ بۇل حاتقا قاتىسىم جوق بولعاندىقتان ءارى قاراي تارقاتپاي-اق قويايىن. ەرتەڭ-اق اقيقات ايتىلادى. ۇلت مۇددەسىن ۇمىتىپ، ماسەلەگە قاتىسى بولماسا دا، جانامالاي شاۋىپ، تۇگەل ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ ادۆوكاتتارىنا اينالىپ كەتكەن «عالىمداردىڭ» دا بەت پەردەسى اشىلادى…
اكادەميك-عالىم سەرىك قيرابايەۆ اعامىز ءومىرى تەلەفون سوعىپ، سويلەسىپ كورمەگەن ادامىم بولعاندىقتان، تەلەفونىن تاۋىپ الىپ، قوڭىراۋ سوقتىم. ءبىراق حابارلاسا المادىم.
دالەل-دايەكسىز ءسوزى ارقىلى بارىنە كىنالى بولىپ وتىرعان مۇرات جۇرىنوۆ اعاما دا تەلەفون شالىپ، الا المادىم.
سوندىقتان، مەن ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن باسقارىپ وتىرعان اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ اعامىزعا مىناداي ساۋالدار قويعىم كەلەدى. :
– ءسىزدى اكادەميك باسىڭىزبەن، دالەلسىز، جاڭىلىس ايتىلعان جالعان ءسوزدى جانىڭىزدى سالىپ تاراتىپ وتىرۋىڭىزعا نە ءماجبۇر ەتتى؟
«اناۋ ايتتى-مىناۋ ايتتى» -دەگەن قارابازاردا عانا بولاتىن قارابايىرلىق ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن باسقارىپ وتىرعان اكادەميك اعامىزعا لايىق دەپ ويلايسىز با؟
مەن شەتەل اسىپ كەتكەم جوق، اللاعا شۇكىر، امان-ەسەن ءجۇرىپ جاتىرمىن، ءبىر اۋىز حابارلاسىپ ءبىلىپ الۋىڭىزعا نە كەدەرگى بولدى؟
«ادىلەت» دەگەن اتتى جامىلىپ وتىرعان «ادىلەتسىز» ەلەۋسىز ۇلى ەلەۋسىز قالعىسى كەلىپ، ءبىردى -بىرگە سوعىپ لاعىپ، تاسادان تاس اتىپ وتىر. ەشقانداي دالەلسىز، ماعان حابارلاسپاي،.اكادەميك جۇرىنوۆتىڭ جاڭىلىس ەستىگەن جالعان ءسوزىن جالاۋلاتىپ الىپ، «ناعىز ارانداتۋشى» بولىپ وتىرعان ول «اۆتورسىماق» زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرەدى. بازارداعى ايەلدەردەي، «اناۋ ايتتى، مىناۋ ايتتى» دەپ، بايبالام سالىپ وتىرعان ونىڭ شىن ءاتى-جونىن انىقتاپ، جامىلعىسىن اشامىز. ونىڭ ماعان نەگە حابارلاسپاعانىن جاقسى ءبىلىپ وتىرمىن. ەگەر ماعان حابارلاسسا، مەنىڭ مينيستر ساعادييەۆكە قارسى جازعان ول التى اكادەميكتىڭ حاتىنا التى الاسى، بەس بەرەسىم جوق، مۇلدە قاتىسسىز ەكەنىم انىقتالىپ قالادى عوي. ال بۇلارعا ونداي شىندىقتىڭ كەرەگى جوق. ولارعا تەك «قازاق ءۇنى» ۇلتتىق پورتالى مەن قازىبەك يسانى قارالاۋ، «ارانداتۋشى» اتاندىرۋ كەرەك بولىپ تۇر.
بۇل «تيسە-تەرەككە، تيمەسە-بۇتاققا» دەپ سىلتەگەن «ادىلەت» دەگەن جالدامالى «ءجۋرناليستىڭ» «سىلتەمە» دەگەندى بىلمەيتىن، جۋرناليستيكادان ماقۇرىم ەكەنى كورىنىپ تۇر. «قازاق ءۇنى» پورتالىندا جاريالانعان ماقالالاردىڭ قاي سايتتان الىنعانى تۋرالى سىلتەمەدەن حابارى جوق، ساۋاتسىز ەكەنى انىق. بۇل «365 ينفو» سايتىنا دا قاتىستى ايتىلعان ءسوز.
«قازاق ءۇنى» پورتالى «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى» پاندەرىنىڭ جوو-دان الىنىپ تاستاۋىنا قارسى شىرىلداعان ناعىز عالىم ايگۇل يسماقوۆانىڭ «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىنىڭ جازىعى نە؟» اتتى ماقالاسى الدىمەن مەملەكەتتىك باسىلىم بولىپ سانالاتىن «انا ءتىلى» اپتالىعىندا، سودان سوڭ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ورگانى- قازاق جازۋشىلارىنىڭ باسىلىمى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە جاريالانعان سوڭ عانا ءۇشىنشى بولىپ باستى.
ال ەلدى ەرەكشە نازارىن اۋدارعان ۇبت-دان قازاق ءتىلىنىڭ الىنىپ تاستالۋىنا ارنالعان «ۇلتتىق تەستىلەۋدەن قازاق ءتىلى الىنىپ تاستالدى!!! ونىڭ ورنىن بايان ەسەنتايەۆا باستى…» اتتى ماقالانىڭ اۆتورى ءبىز ەمەس، جاڭالىقتاردى الدىمەن جەتكىزەتىن بەلگىلى كتك ارناسى، سىلتەمەسى تۇر. ءبىز تەك كوشىرىپ باستىق. ال التى اكادەميكتىڭ ساعادييەۆتىڭ ارەكەتتەرىنە قارسى شىققان اشىق حاتى ءبىزدىڭ «قازاق ۇنىندە» جاريالانعان جوق، تەك مەنىڭ وسى باق-تارداعى جاريالانىمدارعا بايلانىستى ءبىلىم ءمينيسترىن سىناعان ماقالامدا اباي.كز سايتىنا سىلتەمە جاسالىپ، اتالىپ ءوتتى.
جالاقورلار ايتقانداي، ەگەر ءبىزدىڭ ويىمىز ارانداتۋ بولسا، ءبىز ءبىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆتىڭ رەسمي بەينە-جاۋابىن ەڭ الدىڭعىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جاريالار ما ەدىك؟ ءبىز ەكى تاراپتىڭ دا پىكىر-ۇستانىمدارىن ەلگە قاتار بەرىپ، جەتكىزىپ وتىرمىز. ۇلتتىق تەستىلەۋگە قاتىستى رەداكسياعا ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنان رەسمي جاۋاپ كەلدى. ونى دا باستىق. سوندا ءبىزدىڭ قاي جەرىمىز ارانداتۋشى!
ءبىز ەلدى الاڭداتقان ساۋالعا ءبىلىم ءمينيسترى جاۋاپ بەرسە ەكەن دەگەن ويمەن ماقالالاردى كوشىرىپ جاريالاپ، ءوزىمىز دە جازىپ وتىرمىز. ونىڭ ناتيجەسى – ءبىلىم ءمينيسترى ەل الدىندا جاۋاپ بەردى بارلىق ساۋالعا.
P.S. بۇگىن ءبىزدىڭ «ءقازاقۇنى» ۇلتتىق پورتالىمىزعا حاكەرلىك شابۋىلدار جاسالىپ، كۇندىز جابىلىپ قالدى. داۋىلدىڭ قايدان سوققانىن سەزىپ وتىرساق تا، دالەلىمىز بولماعان سوڭ، ۇندەمەي وتىرمىز. ايتپەسە، دالەلسىز سوعا بەرەتىن اكادەميك پەن «ادىلەتسىز» «اۆتوردان» ايىرمامىز نە؟
P.S.S. » 365ينفو.كز» سايتىنان مەنىڭ اتىما نەگىزسىز جابىلعان جالانى جوققا شىعارۋ ماقساتىندا وسى جاۋاپ-ماقالانى جاريالاۋدى تالاپ ەتەمىن.
قازىبەك يسا،
