بۇدان بۇرىن «كتك» تەلەارناسى «ءبىلىم مينيسترىنەن قازاقشا سويلەۋدى تالاپ ەتكەن سەناتور توقايەۆتان ءسوز ەستىپ تىندى» دەگەن اقپار تاراتقان. ەل شۋ ەتكەن...
«كتك» كورسەتكەن سيۋجەتكە سەنسەك، پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى توقايەۆ ءبىلىم ءمينيسترى سارىنجىپوۆتەن قازاقشا بايانداما جاساۋدى تالاپ ەتكەن سەناتور ەڭسەگەنوۆتى: «زاڭعا بايلانىستى سۇراق قويۋ كەرەك، دەپۋتات مىرزا. ءسىزدىڭ سۇراعىڭىزدىڭ زاڭعا ەشقانداي بايلانىسى جوق» دەپ باسىپ تاستاعان.
كوپشىلىك «كتك»-دان وسىنى كوردى. سول-اق ەكەن، «قالا مەن دالا» گازەتىنىڭ پوچتاسىنا توقايەۆتىڭ بۇل ارەكەتىن تۇسىنبەگەن وقىرمانداردان بىرنەشە حات كەلدى.
سول حاتتىڭ ءبىرىن گازەتىمىزگە («توقايەۆتىڭ مۇنىسى نەسى؟») جانە باسىلىمنىڭ رەسمي سايتىنا جاريالاعانبىز.
ماقالا اۆتورى جۇماش شۇيكەنوۆ: «الگى دەپۋتات دۇرىس ايتتى. ونىڭ «دۇرىس ايتقانى» توقايەۆقا ۇناعان جوق. بايقاعانىم، ورىسشا سويلەپ، ورىسشا ويلايتىنداردىڭ كوپشىلىگىندە قازاق تىلىنە دەگەن ىشتەي قارسىلىق بار. سول قارسىلىق ءقازىر سىرتقا شىعىپ جاتىر. توقايەۆتىڭ ءسوزى سونىڭ ءبىر دالەلى» دەگەن پىكىر بىلدىرگەن.
شىنى كەرەك، جاعدايدىڭ ءدال وسىلاي (نەمەسە «كتك»-نىڭ كورسەتكەنىندەي) بولعانىنا ءبىز دە سەنگەن ەدىك. الايدا اتالعان ماقالا جارىق كورگەن كۇننىڭ ەرتەسىنە-اق رەداكسياعا جاۋاپ حات كەلدى. حاتتىڭ نەگىزگى مازمۇنىنا سۇيەنسەك، «كتك» بولعان جايدى «تۇرلەندىرىپ» كورسەتكەن. سەنساسيا جاساۋدى ويلاعان.
سونىمەن، جاعداي قالاي بولعان؟ توقايەۆتىڭ تىلگە قارسى شىققانى راس پا؟
بىلسەك، سەناتور ەڭسەگەنوۆتىڭ مينيستر سارىنجىپوۆكە «مەملەكەتتىك تىلدە بايانداما جاساۋدى سيرەتىپ كەتتىڭ» دەپ رەنىش بىلدىرگەنى راس. ءبىراق، بۇدان كەيىن ول مينيسترگە ناقتى سۇراق قويعان. ال «كتك» تەلەارناسى سەناتوردىڭ سۇراق قويعان ءساتىن قيىپ تاستاعان.
ەڭسەگەنوۆ قانداي ساۋال قويعان سوندا؟
«شەتەلدە تۇراتىن قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ۇل-قىزدارى قانداي ستاندارتپەن ءبىلىم الىپ جاتىر؟».
«ولار ەلگە ورالعاندا ۇبت تاپسىرىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسە الا ما، جوق پا؟» دەپتى ەڭسەگەنوۆ.
بىزگە كەلگەن جاۋاپ حاتقا قاراعاندا، توقايەۆ ەڭسەگەنوۆتى مەملەكەتتىك تىلدە بايانداما جاساۋدى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن ەمەس، كوتەرىلىپ وتىرعان تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراق قويماعاندىقتان توقتاتقان.
ال «كتك»-نىڭ بۇل ارالىقتى نەگە قيىپ تاستاعانى تۇسىنىكسىز؟ الدە، توقايەۆتى «مەملەكەتتىك تىلگە قارسى شىقتى» دەپ كورسەتكىسى كەلدى مە؟
ال مينيستر مۇلدە باسقا بايانداما جاساعان. ءسارىنجىپوۆ «قازاقستاندا وقىپ-توقىپ جاتقان وزگە ەلدەردىڭ ازاماتتارىن كەمسىتۋگە قارسى بۇدان جارتى عاسىر بۇرىن قابىلدانعان حالىقارالىق كونۆەنسيانى راتيفيكاسيالاۋ» تۋرالى زاڭنامالىق وزگەرىستەر تۋرالى بايانداما جاساپتى.
دەمەك، زاڭ جوباسى بىزگە قاتىستى ەمەس، كەرىسىنشە ءبىزدىڭ ەلدە وقيتىن شەتەل ازاماتتارىنىڭ بالالارىن قورعاۋعا ارنالعان...
ەڭسەگەنوۆتىڭ ساۋالىن ەستىگەن سەنات ءتوراعاسى: «ەڭسەگەنوۆ مىرزا، زاڭعا بايلانىستى سۇراق قويۋ كەرەك. ءسىزدىڭ سۇراعىڭىزدىڭ زاڭعا ەشقانداي بايلانىسى جوق»، – دەيدى.
سول ارادا ەڭسەگەنوۆ تە ءۇن قاتادى. «مەن ءتورتىنشى ساۋالمەن شاتاستىرىپ الدىم. كەشىرىم سۇرايمىن»، – دەيدى سەناتور.
بىزگە كەلگەن جاۋاپ حاتقا قاراعاندا، توقايەۆ ەڭسەگەنوۆتى مەملەكەتتىك تىلدە بايانداما جاساۋدى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن ەمەس، كوتەرىلىپ وتىرعان تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراق قويماعاندىقتان توقتاتقان.
ال «كتك»-نىڭ بۇل ارالىقتى نەگە قيىپ تاستاعانى تۇسىنىكسىز؟ الدە، توقايەۆتى «مەملەكەتتىك تىلگە قارسى شىقتى» دەپ كورسەتكىسى كەلدى مە؟
شىنى كەرەك، بيلىكتىڭ قازاق تىلىنە دەگەن كوزقاراسىن كوپشىلىك جاقسى بىلەدى. سوندىقتان، سارىنجىپوۆتەن قازاقشا بايانداما جاساۋدى سۇراعان سەناتور ەڭسەگەنوۆتىڭ ءسوزى دۇرىس. ءبىراق مۇنداي جاعدايدا سىن ساداعىنا توقايەۆ ەمەس، ءسارىنجىپوۆ ىلىگۋ كەرەك ەدى...
بالكىم، توقايەۆتى مۇقاتۋ ارقىلى رەيتينگ جيناۋدى كوزدەگەن شىعار. ەگەر سونى كوزدەسە، ولار ويلاعاندارىنا جەتتى. توقايەۆتى سىناۋ ارقىلى ساياسي مۇددەلەرىن تۇگەندەپ، ءىرى توپتاردىڭ ويىنىن قىزدىرۋى دا مۇمكىن، الداعى سايلاۋدان سوڭ بولاتىن لاۋازىمدىق تالاستا ونى بيلىككە سۇيكىمسىز ەتۋدى جوسپارلاعان بولسا شە؟.. التى تىلدە ەركىن سويلەيتىن توقايەۆ انا ءتىلىن دە ءبىر كىسىدەي بىلەدى.
جۋرناليست ءوز اتىن شىعارۋ ءۇشىن ناقتى جاعدايدى بۇرمالاۋى دا عاجاپ ەمەس.
قالاي بولسا دا، مۇنداي «اتاق جيناۋ» ءۇردىسى ءبىزدى جاقسىلىققا اپارمايدى...
ال فرەدو
