قارىشتاپ دامىعىسى كەلەتىن قازاقستاندا ءبىر «كەسەل» بار. كوررۋپسيا دەيتىن. بۇعان كەلىسۋىڭىز كەرەك.
وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشا شەنەۋنىك كوررۋپسيونەر اتاندى؟ ەسىڭىزدە مە؟ كوپ.
ءىرىسى دە، ۇساعى دا ۇستالدى. ۇستالماعاندارى دا بار...
ۇمىت بولعاندارى، ۇمىتىلا باستاعاندارى دا بار.
«ەلدىڭ دە، ەلباسىنىڭ دا كوڭىلىنەن شىقپادى» دەيدى ولاردى. كىم بىلگەن. بەلگىلىسى، نازاربايەۆتىڭ ءوزى دە ولار تۋرالى جاقسى پىكىردە ەمەس. سەنىمىن اقتاماعانى ءۇشىن، سەبەبى. «ولار ءوز ءومىرىن وزدەرى قۇرتتى» دەدى پرەزيدەنت ءبىر سوزىندە.
ولار نەگە سەنىمنەن شىعادى؟ حالىقتان بۇرىن، ەلباسىنىڭ الدىندا ۇياتقا قالماۋعا ۋادە بەرگەنى قايدا؟ سىزدىڭشە، ولار كىمنىڭ الدىندا كوبىرەك ۇيالۋعا ءتيىس؟ «ۇياتقا قالماۋعا» ۋادە بەرگەندەردىڭ اراسىندا انتقا بەرىگى نەگە از؟ بۇل دا ءبىر ماقالاعا ازىق.
ال ازىرگە «سەنىمىن اقتاماعاندار» كىمدەر؟ سولارعا توقتالايىق.
سەرىك احمەتوۆ: «ەشتەڭە ايتپايمىن...»
تۋعان جىلى، ايى، كۇنى: 1958 جىل، 25 ماۋسىم. 57 جاستا.
ول ەڭبەك جولىن نازاربايەۆ جۇمىس ىستەگەن قارمەتكومبيناتتا باستاعان. 1975 جىلى ول بۇل اراعا سىلاقشىنىڭ كومەكشىسى بولىپ ورنالاسادى.
2012 جىلدىڭ 24 قىركۇيەگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-مينيسترى قىزمەتىنە تاعايىندالدى. 2014 جىلدىڭ 2 ساۋىرىندە وتستاۆكاعا كەتتى. 2014 جىلدىڭ 3 ءساۋىرى مەن 22 قازانى ارالىعىندا – قورعانىس ءمينيسترى بولدى.
ايىبى: كوررۋپسياعا قاتىستى دەگەن 6 قىلمىستىق ءىس بويىنشا ايىپتالىپ وتىر. اتاپ ايتساق، احمەتوۆ 2،4 ملن دوللار پارا العان. 1،1 ملرد. تەڭگە بيۋدجەت قارجىسىن قالتاسىنا باسقان. لاۋازىمىن اسىرا پايدالانىپ، وسىنىڭ كەسىرىنەن مەملەكەتكە 1 ملرد. تەڭگە زيان كەلتىرگەن.
ءقازىر: ءۇي قاماقتا وتىر. احمەتوۆتى تەرگەۋ امالدارى ءالى اياقتالعان جوق. ول قازىرشە ەشتەڭە ايتپاۋعا تىرىسىپ باعۋدا. ءلام-ميم دەگەن جوق...
باۋىرجان ابدىشيەۆ: «كوررۋپسيانى ەشكىم جەڭگەن ەمەس»
تۋعان جىلى، ايى، كۇنى: 1968 جىل، 3 ماۋسىم، 47 جاستا
ول احمەتوۆتىڭ كومانداسىندا ەدى...
2013 جىلدىڭ 29 قاڭتارى مەن 2014 جىلدىڭ ماۋسىمىنا دەيىنگى ارالىقتا قاراعاندى وبلىسىن باسقاردى. ونى ورنىنان الاردا پرەزيدەنت بىلاي دەدى: «ماعان قاراعاندىلىق كاسىپكەرلەر حابارلاسىپ، ءوڭىر باسشىلىعى جەر ماسەلەسىنە كەلگەندە زاڭدى بەلدەن باسىپ وتىرعانىن ايتتى».
قاراعاندى وبلىسىن باسقارىپ تۇرعان جەرگىلىكتى تەلەارنانىڭ بىرىنە سۇحبات بەرگەن ابدىشيەۆ بىلاي دەگەن: «كوررۋپسيانى بۇگىنگە دەيىن ەشكىم جەڭىپ كورگەن ەمەس».
ايىبى: وعان لاۋازىمىن اسىرا پايدالاندى (قىلمىستىق كودەكستىڭ 307 بابى) جانە مەملەكەت قىزمەتتە جۇرگەندە كاسىپكەرلىك ىسكە زاڭسىز ارالاستى (310 باب) دەگەن ايىپ تاعىلىپ وتىر. اتىشۋلى احمەتوۆتىڭ ىسىنە بايلانىستى 23 ادام تەرگەۋگە الىنعان. ولاردىڭ اراسىندا باۋىرجان ابدىشيەۆ تە بار. تەرگەۋ دەرەكتەرىنە قاراعاندا وسى 23 ادام مەملەكەتكە 3 ملرد. تەڭگە زيان كەلتىرگەن.
ءقازىر: قاماۋدا وتىرعانىنا 10 ايعا تاقاپ قالدى. جاقىندا ەكس-اكىمنىڭ قاماۋ مەرزىمى 23 شىلدەگە دەيىن ۇزارتىلدى. سەبەبى، ونىڭ «سەرىكتەستەرى» قىلمىستىق ءىستىڭ قۇجاتتارىمەن ءالى دە تولىق تانىسىپ بولماعانعا ۇقسايدى.
ەرلان ارىن: «ەلباسىدان كەشىرىم سۇرايمىن»
تۋعان جىلى، ايى، كۇنى: 1961 جىل، 23 قىركۇيەك، 53 جاستا
ونى ءقازاقتىلدى ورتا جاقسى كورەدى. ءبىراق، ول تۋرالى كەرەكۋدىڭ ءوز ىشىندەگى پىكىر ءارقيلى. «رەكتور ارىن (ول ءبىراز جىل تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەم. ۋنيۆەرسيتەتىن باسقاردى) مەن اكىم ارىن ەكى بولەك ادام» دەيدى كەرەكۋلىكتەر. ءيا، مۇنداي دا پىكىر بار.
2012 جىلدىڭ 20 قاڭتارى مەن 2013 جىلدىڭ 20 جەلتوقسانى ارالىعىندا پاۆلودار وبلىسىن باسقاردى. 2014 جىلدىڭ 4 ناۋرىزىندا 23 ملن. تەڭگەنى قالتاسىنا باستى دەگەن ايىپپەن قاماۋعا الىندى. بۇل قارجىنى 2013 جىلى «ENRC Kazakhstan» ج ش س كەرەكۋدى كوركەيتۋ ءۇشىن دەمەۋشىلىك ماقساتتا وبلىستىق بيۋدجەتكە بولگەن...
ايىبى: ارىنعا تاعىلعان ايىپ تا وزگەلەرگە ۇقساس. قىزمەتىن اسىرا پايدالانعان، ياعني، جەكە باسى ءۇشىن. وعان تاعىلعان 10 ايىپتىڭ 8ء-ى دالەلدەنگەن جوق. وزگە ەكەۋىندە سوت ارىندى الاياقتىق جولمەن 1،6 ملن. تەڭگەنى جىمقىردى، پارا الدى جانە قىلمىستىق جولمەن الىنعان قارجىنى زاڭداستىردى دەپ ايىپتادى. سوتتىڭ شەشىمىمەن ارىن «قۇرمەت» جانە «پاراسات» وردەنىنەن ايىرىلدى.
ءقازىر: ول 3 جىلعا شارتتى تۇردە سوتتالدى. سوعان بايلانىستى كەرەكۋدەگى كوتتەدجىنەن الىسقا ۇزاپ شىعۋىنا بولمايدى. الداعى 5 جىل بويىنا مەملەكەتتىك قىزمەتكە ماڭايلاي المايدى.
رەكەتير – رىسقالييەۆ.
«ونىڭ قانداي ادام ەكەنى تۇرىندە تۇر»، – دەيدى كەيبىرەۋلەر. «تۇيەنى تۇگىمەن، بيەنى جۇگىمەن جۇتقان» ءبىر ادام بولسا، ول – بەرگەي دەسەدى. ءبىزدىڭ بىلەرىمىز، ونىڭ جانىندا باسقالارىنىڭ بىلىعى تۇك ەمەس.
2006 جىلدىڭ قازانىندا ول اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى قىزمەتىنە تاعايىندالدى. ءوڭىردى 6 جىل باسقاردى. 2012 جىلدىڭ 15 تامىزىندا دەنساۋلىعىنا بايلانىستى قىزمەتىنەن كەتتى....
2013 جىلدىڭ 31 قاڭتارىندا ەكونوميكالىق جانە كوررۋپسيالىق قىلمىسقا قارسى كۇرەس دەپارتامەنتى بەرگەيگە ىزدەۋ جاريالايدى.
ايىبى: رىسقالييەۆكە قىلمىستىق كودەكستىڭ 176 بابى بويىنشا «وزگەنىڭ مۇلكىن تارتىپ الدى جانە تالان-تاراجعا ءتۇسىردى» دەگەن ايىپ تاعىلدى. اتىراۋ وڭىرىندەگى ۇيىمداسقان قىلمىستىق قاۋىمداستىقتى (!) قۇرعان دا وسى – بەرگەي. قاۋىمداستىق قۇرامىنا كىرگەن 3 ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ 2008 جانە 2011 جىلدىڭ ارالىعىندا دۇنيەنى بۇلدىرگەن. بەرگەي باستاعان وسى «وپگ» ەڭ كەم دەگەننىڭ وزىندە 82 ملرد. تەڭگە بيۋدجەت قارجىسىن ۇپتەپ كەتكەن. دوللارعا شاققاندا بۇل – 500 ملن-عا جاقىندايدى.
ءقازىر: بەرگەي مەن ونىڭ ءىنىسى، ءبىر كەزگى ءماجىلىس دەپۋتاتى امانجاننان حابار-وشار جوق. ءاعالى-ىنىلى ەكەۋىن لوندوننان كورگەندەر بار-مىس. بىرەۋلەر بۇلار الدەقاشان ءولىپ قالعان دەسەدى. ولاردىڭ ولگەنىنە ەمەس، شەتەل اسىپ كەتكەنىنە سەنەتىندەر كوپ...
ال رىسقالييەۆ ىسىنە قاتىسى بار دەگەن «جەمقورلار بريگاداسىنىڭ» الدى «تۇرمەدەگى جاقسى تارتىبىنە بايلانىستى» بوستاندىق الىپ جاتىر. 2-3 جىل وتىردى ما، وتىرمادى ما؟ 82 ملرد تەڭگەنىڭ وتەۋى وسى ولار ءۇشىن.
تالعات ەرمەگيايەۆ: «...مۇنىڭ ءبارى قايتاتىن اقشا»
تۋعان جىلى، ايى، كۇنى: 1969 جىل، 7 مامىر، 46 جاستا
وعان ەكسپو-عا بولىنەتىن 500 ملرد تەڭگەنى باقىلاۋدا ۇستاۋدى پرەزيدەنت تالاي ايتقان.
– اقشانى باقىلاپ وتىرسىڭدار ما؟
– ءيا، ءيا. باقىلاۋ بار.
– اقشانىڭ جۇمسالۋىن قاداعالايتىن كوميسسيا جالداڭدار. سەندەردى كەيىن جاۋاپقا تارتپاس ءۇشىن. مەن ءدال سولاي بولعانىن قالامايمىن.
ول ءوسۋ ۇستىندە ەدى. 2011 جىلدىڭ 11 ساۋىرىندە سپورت جانە تۋريزم ءمينيسترى، 2012 جىلدىڭ 24 قاڭتارىندا سپورت جانە دەنەشىنىقتىرۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى بولدى. 2013 جىلدىڭ 13 قاڭتارىندا «استانا ەكسپو 2017» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ» باسقارما ءتوراعاسى قىزمەتىنە تاعايىندالدى. 2015 جىلدىڭ 11 ماۋسىمىندا ورنىن بوساتتى.
ايىبى: قىلمىستىق كودەكسى 176-بابىنىڭ 4-ب تارماعى بويىنشا ايىپ تاعىلىپ وتىر.
بىلايشا ايتقاندا، تالعات تا مەملەكەتتىڭ مۇلكىنە قول سالعان، اسا ءىرى كولەمدە اقشا جىمقىرعان... ەگەر كىناسى دالەلدەنەر بولسا، ەرمەگيايەۆ 7 جىلدان 12 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىن.
ءقازىر: ءۇيقاماقتا وتىر. ونىڭ ارىپتەسى (الدە، سىبايلاسى دەگەنىمىز دۇرىس پا؟) «استانا ەكسپو-2017» اق قۇرىلىس دەپارتامەنتىنىڭ بۇرىنعى ديرەكتورى قاجىمۇرات ۇسەنوۆ تە ءۇيقاماقتا. ۇسەنوۆ كورمەگە بولىنگەن 214 ملن. تەڭگەنى جىمقىردى دەپ ايىپتالۋدا.
تالعات ايتىپ ەدى...
اقشانىڭ ءبارى ەكسپو-عا كەتىپ جاتىر دەگەن دۇرىس ەمەس. مۇنىڭ بارلىعى قايتاتىن اقشا...
ەلباسى نە دەدى؟
سوڭعى جىلدارى سوتتالعان اكىمدەر (ەرلان ارىن – پاۆلودار، بەرگەي رىسقالييەۆ – اتىراۋ، سەرىك احمەتوۆ – قاراعاندى) ءبارى دە مەنىڭ تانىستارىم ەدى. قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى مەن ەڭبەك ەتكەن كومبيناتتان شىققان، ۇكىمەتباسى قىزمەتىنە دەيىن ءوستى. ءقازىر ول تەرگەۋدە. سەبەبى، دالەل بار...
ءوزىڭ وسىرگەن، وسۋگە مۇمكىندىك بەرگەن جاستار ءوز ءومىرىن وزدەرى بۇلدىرگەنىن كورىپ وكىنەسىڭ.
كوررۋپسياعا قارسى كۇرەس جۇرۋدە. تۋعان-تۋىسقان، دوس-جاران، بالالارىما ەسكەرتەمىن – زاڭنىڭ الدىندا بارلىق ادام بىردەي. مينيستر دە، اكىم دە قۇتىلعان جوق. وزگەسىن ايتپاعاننىڭ وزىندە...
دۋمان بىقاي
