جەلىدە قىلمىس الەمىنىڭ سەركەسى ارمان جۇماگەلدييەۆ - ديكيي ارماندى اقتاپ الۋ اكسياسى باستالعانداي. تانىمال بلوگەر جاننا يليچيەۆا جۇماگەلدييەۆ تۋرالى كۇتپەگەن جازبا جاريالادى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
Facebook-تا ارمان جۇماگەلدييەۆتىڭ حاتى جاريالانعان قىزىقتى ماقالا شىققان ەكەن.
"جالپى، مەن ول تۋرالى العاش رەت پاندەميا كەزىندە ءبىلدىم، ول سول كەزدە قازاقستان تۇرعىندارىنا قاجەتتى دارى-دارمەكتەردى تەگىن بەرۋگە دايىن ەكەنىن مالىمدەگەن ەدى. كەيىن ول ءوزىنىڭ سالەمدەمەلەرىن العان تۇرعىنداردىڭ، سونىڭ ىشىندە دارىگەرلەردىڭ العىس ايتقان ۆيدەولارىن جاريالادى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، سول كەزدە بەتپەردە، دارى-دارمەك، انتيسەپتيك پەن وكپەنى جاساندى تىنىس الدىرۋ اپپاراتتارى جەتىسپەدى.
دەگەنمەن، مەن ونى العاش رەت ول «يربيس پەن قاسقىر» Instagram-چەللەندجىن باستاعان كەزدە ءبىلدىم. ونى كوپتەگەن انشىلەر، سپورتشىلار، كۆن ويىنشىلارى، قازاق ازىلكەشتەرى جانە ءتىپتى داعىستاندىق جاۋىنگەر حابيب نۋرماگومەدوۆ قولدادى. سول كەزدە بۇل چەللەندج دە ءبىراز پىكىرتالاس تۋدىرعان ەدى. ارمان ونىڭ ءمانىن بىلاي ءتۇسىندىردى: «بارىس سياقتى باتىل ءارى سۇر قاسقىرلارداي ۇيىمشىل بولايىق دەگىم كەلەدى. ءبىز بىرگە بولايىق، ءبىر-بىرىمىزدى قولدايىق». ارينە، كەيىننەن قاڭتار وقيعالارى بولدى. سول كەزدە ارمان الماتىداعى ميتينگىدە جانىپ جاتقان اكىمشىلىك عيماراتتىڭ فونىندا سويلەپ، نارازىلىق بىلدىرۋشىلەردى توقتاۋعا شاقىرعان بولاتىن. الماتى تۇرعىندارى بۇل سۇمدىقتى ەشقاشان ۇمىتپايدى. قالا تاعدىر تالكەگىنە تاستالعانداي بولدى. كۇشتىك قۇرىلىمداردى كۇتىپ شارشاعان حالىق وزدەرى ەرىكتىلەر جاساقتارىن قۇرىپ، مارودەرلەردەن بيزنەسىن، ۇيلەرىن قورعاۋعا ءماجبۇر بولدى. مارودەرلەر بۇل جاعدايدى پايدالانىپ، ارسىزدىقپەن قالانى تونادى، وسىلايشا نارازىلىق بىلدىرۋشىلەردىڭ بەدەلىن ءتۇسىردى"، دەپ جازدى بلوگەر.
يليچيەۆا العاشىندا بەيبىت باستالعان ميتينگ مارودەرلەردىڭ كەسىرىنەن حاوسقا اينالعانىن ايتادى.
"نوۆايا گازەتا" ارمان جۇماگەلدييەۆتىڭ حاتىن جاريالادى، وندا ول قاڭتار وقيعالارىنىڭ كۋاگەرى جانە قاتىسۋشىسى رەتىندە ءوز كوزقاراسىن بىلدىرگەن. پوستتىڭ ءبىرىنشى پىكىرىندە ماقالانىڭ سىلتەمەسى بار، وزدەرىڭىز وقىپ كورىڭىزدەر. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستانعا كەلۋىنە سول كۇشتىك قۇرىلىمدار كەپىلدىك بەرىپ، «جاسىل ءدالىز» ۇيىمداستىرعان. ولاردىڭ كومەگىنسىز ونىڭ ەلگە كەلۋى مۇمكىن بولماس ەدى.
ارمان حاتىندا ەلگە ءوز شارۋالارىمەن كەلگەنىن ايتادى. الايدا، قاڭتارداعى وقيعالار ورىن العاندا، سول كۇشتىك قۇرىلىمدار ودان نىسانداردى قورعاۋعا جانە ءتارتىپ ورناتۋعا كومەكتەسۋىن سۇراعان، سەبەبى وزدەرى بۇل مىندەتتى اتقارا المادى. مۇنى ءبارىمىز كوردىك. سوندىقتان «ريتس كارلتون»، «Esentai Mall»، «Esentai Towers» باسشىلىعى كۇزەتشىلەرى ورىندارىن تاستاپ كەتكەندىكتەن، ال پوليسيا مەن اكىمدىك وكىلدەرى ءىز-تۇسسىز جوعالىپ كەتكەندىكتەن، ارمانعا كومەككە جۇگىنگەنى تاڭعالارلىق جاعداي ەمەس. ارماننىڭ ايتۋىنشا، ونىڭ جىگىتتەرى الماتى اكىمدىگىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا التى اۋرۋحانانى قورعاعان. ول كەزدە بارلىق فوتو جانە ۆيدەوماتەريالدار مەن دارىگەرلەردىڭ ايعاقتارى بار سياقتى. ايتپاقشى، №12 اۋرۋحانا دارىگەرلەرى سوتتا ونىڭ ءسوزىن راستادى. سول كەزدە بارلىق الماتىلىقتار ينتەرنەتسىز قالدى، ءموبيلدى بايلانىس تا تۇراقسىز بولدى. كەيدە بىر-بىرىمىزبەن سويلەسۋگە مۇمكىندىك بولعاندا، كوپشىلىگى №12 اۋرۋحاناداعى جاعداي تۋرالى ايتقان ەدى" دەيدى بلوگەر.
كەيىن ارمان جۇماگەلدييەۆتى جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردى ۇيىمداستىردى دەگەن ايىپپەن قاماۋعا الدى.
"ارينە، ارماندى پەرىشتە دەپ ايتۋ قيىن، ءبىراق بۇل ايىپتاۋ وتە وعاش كورىنەدى. ءقازىر كىنانى الماتىداعى جاعدايدى جىبەرىپ العاندارعا ەمەس، بارلىعىن ارمانعا ارتىپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى. سوتتى اشىق تۇردە وتكىزۋ نەمەسە بيشىمبايەۆتىڭ ءىسى سەكىلدى ونلاين ترانسلياسيا ۇيىمداستىرسا، جاقسى بولار ەدى. سول بۇلدىر دا قورقىنىشتى قاڭتار جايلى شىندىقتى بىلگىمىز كەلەدى"، دەپ قورىتىندىلادى جاننا يليچيەۆا.
ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ديكيي ارماننىڭ ۇيىمداسقان قىلمىستىق توبىنان قورلىق كورگەن قازاقستاندىق ازاماتتىڭ وقيعاسىن جازعان ەدىك.
بۇل تۋرالى ول "جۇيە" YouTube-ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى. جەكە قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ ماقساتىندا قۇپيا اڭگىمەلەسكەن جىگىت وقيعا 2 جىل بۇرىن باستالعانىن ايتادى.
"دوسىم ەكەۋىمىز كولىك ساتىپ، تىرلىك ىستەپ جۇردىك. ءبىر كۇنى قىلمىستىق توپتىڭ ءبىر مۇشەسى كەلىپ، ساتىلماي تۇرعان ءۇيىن بىزگە ساتقىسى كەلدى. ءبىراق ول كەزدە بىزدە اقشا بولمادى. بىزدە 2-3 كولىك بولدى، الايدا ول كولىك رەتىندە المايتىنىن، تەك قولما-قول اقشا بەرۋىمىزدى تالاپ ەتتى"، - دەيدى قۇپيا ازامات.
ول قوقان-لوقى كورسەتكەن جىگىتتىڭ اتىن دا ايتتى. وسىلايشا "ديكيي ارماننىڭ" ادامى - ارمان سارتايەۆ ءۇيىن 42 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ الۋدى تالاپ ەتكەن. الايدا ولار مۇنداي اقشا جوق ەكەنىن ايتقاندا "كولىكتەرىڭدى ساتىپ، ءۇيدىڭ اقشاسىن كەيىن بەرەسىڭدەر" دەگەن.
"ءبىز "جوق" دەپ تە ۇلگەرمەي قالدىق. اقشانى دايىنداۋعا بىزگە بەس اي ۋاقىت بەرىپ، ءۇيدى ءبىزدىڭ اتىمىزعا اۋدارىپ تاستادى. ول اي سايىن 1-2 ميلليوننان الىپ ءجۇردى. وسىلايشا 7 ميلليونعا دەيىن الىپ ءجۇرىپ، قالعان 35 ميلليوندى كەيىن بەرەسىڭدەر دەدى. ءبىراق 2،5 ايدان كەيىن كەلىپ، "اقشا كەرەك بولىپ جاتىر، قالعان اقشانى تاۋىپ بەرىڭدەر" دەپ تالاپ قويدى. دوسىمنىڭ اناسىنا بارىپ، جاعدايدى تۇسىندىردىك، ول ءبىزدى ءتۇسىنىپ، 35 ميلليون تەڭگەنى بەردى. ارمان سارتايەۆتى شاقىرىپ، اقشاسىن بەرىپ، قولحات الدىرىپ الدىق. ول ديكيي ارماننىڭ ادامى بولعاندىقتان قورىقتىق.
ارادا ءبىر اپتا ءوتىپ، ديكيي ارماننىڭ ادامى قايتادان حابارلاستى. مەن ول كەزدە الماتىعا كولىك ساتۋعا كەلگەنمىن. قالادا تاماقتانىپ، ءۇي جاققا كەلە جاتسام، مەنى ءۇيدىڭ الدىندا كۇتىپ تۇر ەكەن. ۇيگە كىرگەندە ماعان 7 ميلليون تەڭگە بەرەسىڭ دەدى. سەبەبى ايەلى ەكەۋى جانجالداسىپ قالعان ەكەن، ال ول ايەلىنىڭ ءۇيى بولعان. ول "بۇل مەنىڭ ءۇيىم" دەپ 7 ميلليون تەڭگەنى تاۋىپ كەل دەگەن ەكەن. مەن ونداي اقشا جوعىن، باستاپقىدا الىپ جۇرگەن 7 ميلليونىن ءۇيدىڭ باعاسىنان الىپ تاستاۋعا كەلىسكەنىمىزدى ايتتىم. ول مەنى مۇگەدەك قىلىپ قوياتىنىن، اياعىمدى سىندىراتىنىن ايتتى. قوقان-لوقى باستالدى. ول مەنەن اقشانى الماي كەتپەيتىنىن ءتۇسىندىم، كەيىن كولىگىمدى الۋىن ۇسىندىم، ءبىراق ول كونبەي، بىرگە شىمكەنتكە بارىپ، كولىكتى ساتىپ، اقشا بەرۋىمدى تالاپ ەتتى. مەن ول كولىكتى تانىسىمنان 13 ميلليونعا ساتىپ العانمىن. قايتادان سول تانىسىما بارىپ، قايتىپ الشى كولىكتى دەدىم. ول 6،8 ميلليون عانا بارىن ايتتى. مەن ول اقشانى الىپ، ارمان سارتايەۆقا بەردىم. ياعني 7 ميلليوننان ەكى رەت بەرگەنمىن"، - دەيدى قورلىق كورگەن ازامات.
ول وسىمەن شارۋا ءبىتتى دەپ ويلاعان. الايدا ءبىر كۇنى كافەدە تاماق ءىشىپ وتىرعان جەرىنەن دوسى ەكەۋىنىڭ الدەكىمدەر جاعاسىنان ۇستاپ، الىپ شىعىپ كەتكەن.
"مەنى قوناقۇيگە اپارىپ، موينىما پىشاق تاقاپ، كولىك ساتاتىن سايتتان ماعان قۇنى 6،2 ميلليون دەپ تۇرعان Toyota Camry-دى كورسەتىپ،"ەكى كۇننىڭ ىشىندە كولىك مەنىڭ استىمدا بولسىن" دەدى. مەن نە ىستەرىمدى بىلمەي الماتىعا قاشىپ كەتتىم. ۇيدە جاتقان جەرىمدە ەكى جىگىت كەلىپ، مەنى وياتىپ، وتارعا الىپ كەتتى. ارمان سارتايەۆ مەنىڭ ءنومىرىمدى اڭدۋ ءۇشىن قۇزىرلى ورگاندارعا 500 مىڭ تەڭگە بەرگەن"، - دەيدى قورلىق كورگەن ازامات.
وسىلايشا و باستا تالاپ ەتكەن اقشاسىن 20 ميلليون ەتىپ قايتارۋ كەرەگىن ايتقان. قۇپيا ازاماتتىڭ سوزىنشە، ديكيي ارماننىڭ ونعا جۋىق ادامى اقشا تالاپ ەتىپ جۇرگەن.
"مەن ساعان انا ادام تيىسپەيتىندەي ەتىپ بەرەمىن" دەپ 3 ميلليون سۇرايدى. ول سوزدەردى ەلەمەسەم مەنى ۇرىپ كەتەتىن"، - دەيدى قۇپيا ازامات.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن الماتى وبلىسىنىڭ تۇرعىنى رايحان ايازبايەۆا حالىقارالىق ىزدەۋدە جۇرگەن قىلمىسكەر "چينا البان" - شىڭعىس مۇقاشيەۆتان ۇلىن اراشالاپ بەرۋدى سۇراعان بولاتىن.
كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا، چينا البان - ديكيي ارماننىڭ قىلمىستىق توبىنداعى ادام.
"مەنىڭ ۇلىم باقىتجان مۇحامەدجاننان چينا البان ەكى جىلدان بەرى اقشا بوپسالاپ ءجۇر. جاقىندا "چينانىڭ" توبىنداعى ءتورت ادام ۇلىمدى كەزدەسۋگە الداپ شاقىرىپ، تاۋعا اپارىپ، ۇرىپ-سوعىپ، نامىسىنا تيەتىن ۆيدەولار تۇسىرگەن. ول ۆيدەولاردى الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەيمىن دەپ اقشا بوپسالادى. بالامنىڭ ابىرويى توگىلمەسىن دەپ، قورىققانىمىزدان "چيناعا" اپتا سايىن 200 مىڭنان 1 ميلليونعا دەيىن بەردىك. قازىرگى تاڭدا ءۇيىمىزدى ساتىپ، دالادا قالدىق"، - دەيدى رايحان ايازبايەۆا.
سونىڭ وزىندە شىڭعىس مۇقاشيەۆ تۇركيادا ءجۇرىپ قورقىتۋىن توقتاتپاعان.
"اقشا جىبەرمەيمىز دەسەك بارلىق ۆيدەونى الەۋمەتتىك جەلىدە پاراقشا اشىپ، تيكتوك-قا سالعان. الماتى وبلىسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ پوليسيا مايورى ماقسات يحسانوۆ مىرزانىڭ كومەگىنە جۇگىندىك. ول ۇلىمدى تاۋعا اپارىپ، قيناعان قىلمىسكەرلەردى ۇستاۋعا كومەكتەستى. ۆيدەولار الەۋمەتتىك جەلىگە سالىنعاننان كەيىن ۇلىم "انام كورمەسىنشى، ۆيدەولاردى ءوشىرىپ تاستاۋعا كومەكتەسىڭىزشى" دەپ ماقسات يحسانوۆتان كومەك سۇرايدى. ول مۇقاشيەۆقا حابارلاسىپ، ۆيدەولاردى جەلىدەن الىپ تاستاۋىن سۇرايدى.
ال مۇقاشيەۆ تەلەفون اڭگىمەسىن ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ، يحسانوۆ قىلمىسكەردىڭ ءسوزىن سويلەپ وتىر دەپ جالا جاۋىپ، جەلىگە سالىپ جىبەرگەن. سونىمەن قاتار، ۇلىما ءتورت قىلمىسكەردى بوسات دەپ قىسىم كورسەتىپ جاتىر. مۇقاشيەۆتىڭ كەسىرىنەن يحسانوۆ ماقسات مىرزا جۇمىسىنان ايىرىلۋ ۇستىندە. ءبىز شاراسىز كۇيدەمىز"، - دەيدى رايحان ايازبايەۆا.
