"فوكۋس" جۋرنالى تۇركياداعى جاعدايعا باعا بەردى

Dalanews 29 ءشىل. 2016 05:23 778

گەرمانيالىق «Focus» جۋرنالى «كۇش. جىندىلىق. ەردوعان» اتتى ماقالادا كەشەگى توڭكەرىس ارەكەتىنە قاتىستى وتە ماڭىزدى مالىمەتتەر جاريالادى. اۆتورى فرەنك نوردحاۋسەنگە تيەسىلى حاباردا اعىلشىندار بۇل مالىمدەمەسىندە ۇكىمەتتىك بايلانىس ورتالىعى (GCHQ) تاپقان ايعاقتارعا سۇيەنەدى. ياعني، ۇكىمەتتىك بايلانىس ورتالىعى، تۇرىك ۇكىمەتى مۇشەلەرىنىڭ توڭكەرىس وقيعاسىنان جارتى ساعات وتكەن سوڭعى تەلەفون ارقىلى اڭگىمەلەرىن، ەلەكتروندىق پوشتا جانە باسقا دا جازبالارىن باقىلاۋعا العان. ابدەن جان-جاقتى زەرتتەلگەن مالىمەتتەرگە قاراعاندا، ۇكىمەت توڭكەرىس بولعان كۇننىڭ ەرتەسى-اق قانشاما ادامدى  قىزمەتتەرىنەن بوساتۋ جانە ف.گۇلەندى توڭكەرىستى ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە جاريالاۋ سياقتى جالعان جالالاردى تاراتۋعا پارمەن بەرگەن.

dalanews focusف.نوردحاۋسەن ءوز ماقالاسىندا ەردوعاننىڭ اينالاسىن وزىنە جاقپاعان جانداردان تازارتۋ مۇمكىندىگىن بەرگەن توڭكەرىس ارەكەتىن: «اللانىڭ سىيى» رەتىندە باعالاعانىن دا نازاردان تىس قالدىرماي، بىلاي دەيدى: «ونىڭ سونداي سايقىمازاق پىكىرى ءوز ىقپالىن كۇشەيتۋ ءۇشىن، «ادام ولىمىنە دە تۇكىرگەنىم بار» دەگەنىن بىلدىرەدى. ماماندار، ونىڭ ادىلەت جانە دامۋ پارتياسى مەن يسلامشىل جاماعاتتى باقىلاپ وتىرعانىنان دا كۇماندانادى.

اۆتور، ەردوعاننىڭ بيوگرافياسىن جازعان نيكولاس چيەۆيرونمەن دە سۇحباتتاسقان. چيەۆيروننىڭ ايتۋىنشا، ەردوعان ءۇشىن يسلامنىڭ ورنى ەرەكشە بولسا دا، ونىڭ ماقساتى يسلامدى تاراتۋ ەمەس ەكەن.

چيەۆيرون، «ەردوعان ءۇشىن بيلىك ماڭىزدى. قالعان نارسەنىڭ بارلىعىن بيلىكتەن كەيىن قويادى» دەدى.

نوردحاۋسەن دە ەردوعاننىڭ شەكسىز بيلىككە اپاراتىن جولدا ءبىر عانا جوسپاردى ۇستانعانىن جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەشتەڭەدەن تايىنباعانىن جانە ەلدىڭ نەگىزگى زاڭىنىڭ دا وسى ماقساتتا جازىلعانىن ايتادى.

ەردوعاننىڭ بيلىككە كەلگەن العاشقى جىلدارداعى رەفورما جوسپارلارىن دا وسىنداي تاكتيكالىق قاجەتتىلىكتەرىنە ارناعانىن ايتقان جۋرناليست: «ەردوعان ءقازىر ءولىم جازاسىن الىپ تاستادى، كۇردتەرگە ءتىل كۋرستارىن، ال حريستياندارعا شىركەۋ اشۋعا مۇمكىندىك بەردى، اسكەردىڭ شەكسىز ۇستەمدىگىن جويدى. ەو پەن كەلىسسوزدەر باستادى، قىتايدىڭ ەكونوميكالىق وسىمىنە جەتتى. اۋىل-ايماقتارعا قىستىگۇنى كومىر جەتكىزدىرىپ، اۋىل تۇرعىندارىنا دا جاعۋدى ۇمىتپادى. تۇرمىسى ناشارلار تەگىن مەديسينالىق كومەك الىپ، كەدەي وتباسىلار نەسيە ارقىلى ۇيگە قول جەتكىزدى. ساياسي تۇرعىدان ۇستەمدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن، «بەيقام تۇرىكتەردى» پايدالاندى» دەپ جازعان.

ف.نوردحاۋسەن، ەردوعان بيلىگىندە ونىڭ وتباسىنىڭ دا قانداي ءرولى بار ەكەندىگىن نازاردان تىس قالدىرماي، ونىڭ جانە وتباسىنىڭ وسمان امىرشىلەرىندە دە بولماعان سالتاناتتى تۇرمىستارىن ءسوز قىلىپتى.

پرەزيدەنتتىڭ ايەلى مەن بالالارىنىڭ، باۋىرلارىنىڭ TÜRGEV قورىنان 100 ميلليون ەۋرو شاماسىنداعى قارجىعا يە ەكەندىكتەرىن جازعان اۆتور، بۇل وتباسىن ءبىر ورتادا ۇيىستىرىپ وتىرعان ونىڭ ايەلى ەمينە ەردوعان ەكەندىگىن ايتقان. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، ەردوعاننىڭ ايەلىنىڭ ەڭ ءالسىز جەرى – سالتاناتتى دا باقۋاتتى تىرشىلىككە، اقشا مەن مالعا قۇمارلىعى ەكەن. ال ەردوعاننىڭ ءالسىز جەرى – تاقتا وتىرعان كەزدەرىندە جاساعان قياناتتارى ءۇشىن جازاعا تارتىلۋ. ن.چيەۆيرون، «ەردوعان سول سەبەپتەن بيلىكتەن ايرىلماۋ ءۇشىن جانىن سالىپ باعۋدا» دەگەن كوزقاراستا. سول ءۇشىن جان-جاعىن ءوز  بيلىگىنە ءقاۋىپ توندىرەتىن «قاستاندىق جاساۋشىلارعا» تولى دەپ ەسەپتەيدى.

نوردحاۋسەن، ەردوعاننىڭ بيلىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن نە ىستەگەنىن جازۋ ارقىلى، وتكەن كۇندەر ەنشىسىندە قالعان كوپ جايتتاردى دا تىلگە تيەك ەتەدى. قايتا سايلانۋ ءۇشىن ەردوعاننىڭ كۇرد جۇمىسشىلار پارتياسىمەن (PKK) بەيبىت كەلىسسوزدەردى توقتاتقانىن ايتقان جۋرناليست، «حالىقتىڭ بالەدەن قۇتقارۋشى رەتىندە، قاھارمان رەتىندە كورىنۋ ءۇشىن ادەيى تارتىپسىزدىكتەر مەن سوعىس ۇيىمداستىرتادى» دەپ تۇجىرىمدايدى. ماقالادا ەردوعاننىڭ سونداي بىلىقتارىنان قالايشا سۋدان اق، سۇتتەن تازا شىققانىن دا اشكەرەلەۋگە تىرىسقان. ماقالا ماتىنىنە قاراعاندا، ەردوعان ءوز قارسىلاستارىن «قانىشەرلەر، «اتەيستەر»، «تەرروريستەر» رەتىندە ايىپتاپ، ەدەن جۋۋشى ايەلدەردەن باستاپ، جازۋشىلارعا دەيىن، بارلىق جاندى «پرەزيدەنتكە ءتىل تيگىزدى» دەگەن جەلەۋمەن، اباقتىعا توعىتۋدا.

ماقالادا، ەردوعاننىڭ اقش-تا قاماۋعا الىنعان يراندىق كاسىپكەر زاررابتىڭ جالعان ديپلومى سياقتى ۇزىنسونار جەمقورلىق پەن الاياقتىق ىستەرگە جاتاتىن بىلىقتارى تۋرالى دا بولەك اڭگىمە قوزعالادى.

 

ارمان بەرسىنباي

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار