ەۋرازيالىق وداق: ينتەگراسيا ناتيجەلەرى تۋرالى ساراپشىلار نە ويلايدى؟

Dalanews 13 قاز. 2017 11:21 745



«ەۋرازيا الەمى» پىكىر-سايىس كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى «ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى ينتەگراسيالىق ۇدەرىستەردىڭ ناتيجەلەرى مەن سەنارييلەرى» تاقىرىبىنا ارنالدى.


جيىننىڭ شىمىلدىعىن تۇرگەن ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتايەۆ: «رەسەيدەن وزگە وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ ارىپتەستىگى سونشالىقتى جوعارى دەڭگەيدە ەمەس. بالكىم، بۇل وداقتىڭ بولاشاعى باياندى بولۋى ءۇشىن ناقتى جوسپار جاساۋ قاجەت شىعار؟» دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.


ءوز كەزەگىندە «سىبىر-ەۋرازيا» ساراپشىلار كلۋبىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى سەرگەي كوزلوۆ ينتەگراسيالىق پروسەستتەردىڭ ءۇش ولشەمى بار ەكەنىن ايتتى.




– مۇنىڭ ەڭ باستىسى مادەني كەڭىستىك. سوسىن مىناداي جاعداي بار. ءبىزدى بىرىكتىرىپ وتىرعان نە؟ ءورىستىلدى قالالىق مادەنيەت. ءقازىر بۇل مادەنيەت جان-جاقتان ۇلكەن قىسىمعا ۇشىراۋدا. بىزگە وسى مادەنيەتتى ساقتاپ قالۋ كەرەك



– دەدى ول.


ءوز كەزەگىندە ەكونوميست ايدارحان قۇسايىنوۆ: «جالپى مۇنداي وداقتاستىقتان قاشىپ قۇتىلا الماسىمىز انىق ەدى. وداقتاس ەلدەر ءوز تاڭداۋىن جاسادى. «رەسەيمەن بولعانىمىز جاقسى ءارى ءتيىمدى، ۋكراينانىڭ تاعدىرىن كەشىپ جۇرمەلىك» دەدى ولار. كەلەر جىلى ينتەگراسيا ءوزىنىڭ ەڭ قيىن كەزەڭىنە كەلەدى. ول نە دەيسىزدەر مە؟ كەلەسى جىلى رەسەيدە پرەزيدەنت سايلاۋى وتەدى»، – دەگەن وي ايتتى.


جۋرناليست ەۆگەنيي پاستۋحوۆتىڭ پىكىرىنشە بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتەردىڭ ۇيىمعا، ۇجىمعا، وداققا، قاۋىمداستىققا بىرىگىۋى بۇگىن پايدا بولعان جوق. بۇرىننان بار.


«ايتالىق، ايگىلى ناپالەون بوناپارت بىرىككە ەۋروپا بىرلەستىگىن قۇرۋدى ارماندادى. بۇعان سوعىستىڭ كومەگىمەن قول جەتكىزبەك بولدى.






كەيىننەن 1826 جىلى ايگىلى سيمون بوليۆار قۇرامىنا كولۋمبيا، بوليۆيا، پەرۋ جانە چيلي كىرگەن وڭتۇستىك بىرىككە شتاتتارىن قۇرعانىن مالىمدەي جازدادى.


جالپى مۇنداي وداققا ءداستۇر-تۇرمىستارى ۇقساسا، ساياسي، الەۋمەتتىك-مادەني بايلانىستارى ءالى دە بولسا ساقتالعان مەملەكەتتەر بىرىگەدى.


وندا تۇرعان تۇك جوق. مۇنداي وداقتار اتالعان مەملەكەتتەر الەمدىك ساياسي ساحنادان ءوز ورنىن تاپقانشا كەرەك بولادى»، – دەدى ول.


جيىندى تۇيىندەگەن عالىم اسقار نۇرشا: «وداقتاس ەلدەردىڭ مادەني بايلانىسى تۋرالى ايتقاندا ءبىرجاقتى پىكىر بىلدىرۋدەن ساق بولعانىمىز ءجون. ايتۋىنشا،




كەڭەس وداعى كەلمەسكە كەتتى، پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتىڭ اقىرى دا جاقىن.



– سوندىقتان دا قازىرگى ۋاقىتتا باسقاشا ويلاۋ قاجەت. كەڭەستەر وداعىندا 15 رەسپۋبليكا بولادى. بۇل قاتارعا بالتىق ەلدەرىن دە قوسىپ وتىرمىن. بايقاساڭىز ءبىز بالتىق ەلدىڭ وسى سىزدەر ايتقان پوستكەڭەستىك كەڭىستىككە قوسپايمىز. سەبەبى، ولار بۇل كەڭىستىكتەن بىردەن كەتىپ قالدى. باسقا مادەنيەتكە اۋىستى. باسقا تۇسىنىككە كوشتى.


بالتىق ەلدەرىن كورگەن باسقا دا ءبىرقاتار مەملەكەتتەر سولاردىڭ جولىن قايتالادى. سونىڭ ءبىرى ۋكراينا. مولدوۆا دا سولاي. گرۋزيا دا…


جالپى جاڭا الەم كەلدى. جانە وسى جاڭا الەمدى قابىلداۋ كەرەك. ءبىز كەڭەس وداعىنان باياعىدا الىستاپ كەتتى. الىستاي بەرەمىز، – دەدى ساراپشى.





 


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار