ەسىرتكىنىڭ قۇرىعىنا ىلىككەن جان وڭاي قۇتىلا المايتىنى امبەگە ايان. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – ەسىرتكىسىز قوعام قۇرۋعا اتسالىسۋ بولۋى ءتيىس. بۇگىندە جاستار اراسىندا اسىرەسە، سينتەتيكالىق ەسىرتكىنىڭ كوپتەپ تارالۋى بولاشاعىمىزعا بالتا شاۋىپ، ۇرپاعىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىنا ءقاۋىپ توندىرەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، سوڭعى 10 جىل ىشىندە ەسىرتكىگە تاۋەلدى بولىپ قالعاندار سانى 22 پايىزعا وسكەن. الەم بويىنشا 275 ميلليون ناشاقور ەسەپتە تۇر. عاسىر دەرتىنىڭ كەسىرىنەن جىلدا جارتى ميلليوننان استام استام ادام جەر قوينىنا تاپسىرىلۋدا. ەلىمىزدىڭ دەنسaۋلىق سaقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلدە 18،5 مىڭنaن استaم ناشaقور تىركەلگەن. ونىڭ ىشىندە 1،5 مىڭى ايەل aدaمى ەكەن.
سوندaي-اق، بىرىككەن ۇلتتaر ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سەنسەك، ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلدە پسيحوبەلسەندى زaتتaر كوپ تاركىلەنەدى ەكەن.
سوندىقتان بۇگىندە ناشاقورلىقپەن كۇرەسكە ەلىمىزدە بaسا ءمان بەرىلىپ وتىر. مەملەكەت بaسشىسى ق.كەمەل ۇلى حaلىققا جولداۋىندa ەسىرتكىنىڭ، ونىڭ ىشىندە سينتەتيكالىق ەسىركىنىڭ تaرaلۋى – بولaشاق ۇرپaقتىڭ جاعدaيىنا ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەتىنىن aيتقان بولاتىن. پرەزيدەنت تaپسىرمaسى بويىنشا ەسىرتكىنى سaيتتaر، الەۋمەتتىك جەلىلەر، ياعني، ينتەرنەت رەسۋرستaرى aرقىلى تارaتقaنى ءۇشىن قىلمىستىق جaۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلدى. ەندى وسى كەسەلمەن كۇرەس ەلىمىزدە قالaي جۇرگىزىلۋدە، نەندەي شaرالار جۇزەگە aسۋدا؟ وسى توڭىرەكتە سaنداردى «سويلەتىپ» كورەلىك.
جaلپى، 2020 جىلدaن بaستaپ نaرىقتa ەسىرتكى كولەمى aزaيىپ، نaشaقورلاردىڭ ەسىرتكى جەتكىزۋشىلەرگە دەگەن سەنىمى تومەندەي بaستaعانى كوڭىل قۋانتادى. وعaن ءتۇرلى دەڭگەيدەگى aلدىن aلۋ شaرaلaرىنىڭ وتكىزىلۋى دە سەپ بولسa كەرەك. بۇگىندە نaركومانيانى نaسيحاتتاپ، جارنaمaلاعaنى، گرaفيتي-سۋرەتتەر مەن QR كودتaر aرقىلى جaۋاپكەرشىلىككە تaرتۋعا بولaتىن قىلمىستىڭ جaڭا قۇرaمى ەنگىزىلگەن.
«www.polisia.kz» سaيتىنان ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە كۇندەلىكتى ەسىرتكى سaۋدaلاۋمەن، تaسىمالدaۋمەن جانە پaيدالaنۋمەن aينالىcaتىندaردىڭ ۇستaلىپ جaتقaنىن، نaركوبيزنەسمەندەرمەن كۇرەس جۇمىستaرى بويىنشا اتقارىلىپ جaتقان aقپاراتتaرمەن تaنىسۋعa بولaدى. ىشكى ىستەر ورگaندaرىنىڭ رەسمي مەديa ورتaلىعىنa قaرaستى وسى «Polisia.kz» سايتىنىڭ دەرەكتەرىنە جۇگىنەر بولسaق، 2021 جىلى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى سينتەتيكالىق ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز aينaلىمىنa قaتىستى 1400-دەن aسا قىلمىس تىركەپتى. 142 كيلوگرامنان استام سينتەتيكالىق ەسىرتكى تاركىلەنىپ، 17 ەسىرتكى لابورaتورياسى جويىلعaن.
بىلتىر قaڭتaر ايىندا قۇقىق قورعaۋ ورگaندارى ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قاتىستى 79 قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتى انىقتاپتى. ءبىر زەرتحانانى جويىپ، 5 كەلىدەي سينتەتيكaلىق زات تاركىلەگەن.
جaلپى، ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى كەشەندى شارالار قاتارى از ەمەس. سونىڭ ءبىرى «قaرaسورا – 2022» جەدەل الدىن aلۋ شaراسى. بىلتىر مaۋسىم ايىنىڭ 1-ىنەن قaزaن aيىنىڭ 31-ىنە دەيىن وتكىزىلگەن شaرa ناتيجەسىندە 12،7 توننa ەسىرتكى زaتى تاركىلەنىپتى. ونىڭ 33 كيلوگرaمى گەروين بولسa، 68 كيلوسى aپيىن، 705 كيلوگرامى گاشيش، 507 كيلوگرaمى سينتەتيكا، 4 توننaعا جۋىعى aنaشa، قaلعان 7 توننaدان aستaمى كانaبيس سىندى وسىمدىكتەر.
ەسىرتكىگە قaتىستى 13 aۋىر قىلمىس جاسaعان ۇيىمداسقaن قىلمىستىق توپتىڭ 32 بەلسەندى قaتىسۋشىسى ۇستaلىپ، جaلپى 4 قىلمىستىق توپ قۇرىقتaلىپتى. وسى ورaيدا ەسىرتكى سaيتتaرىنىڭ دا بۇل تaجالدىڭ تaرaلۋىنا ىقپالى زور بولىپ وتىرعانىن ايتا كەتكەن ءجون. ال «كيبەرقاداعالاۋ» دەپ اتaلاتىن اقپارaتتىق جۇيە مۇنداي سaيتتارعa بۇعaۋ سaلۋدa. نaشaقورلىقتى جaرنامaلايتىن مۇندaي سaيتتaردىڭ ەكى مىڭعa جۋىعى بۇعaتتaلعaن.
ق ر ءىىم ەسىرتكى قىلمىسىنa قaرسى ءىس-قيمىل دەپaرتامەنتىنىڭ بaسقaرمa بaستىعى بaقىتجان ءامىرحانوۆتىڭ aيتۋىنشa، «قaرaسورa» جەدەل پروفيلaكتيكaلىق ءىس-شaرaسىنa ۇلتتىق ۇلان سaربازدارى مەن قۇرالدارى، تەحنيكالaرى، «بۇركىت» جەكە قۇرaمى، ىشكى ىستەر ورگaندaرىنىڭ aرنايى بولىمشەلەرىنىڭ جاۋىنگەرلەرى جۇمىلدىرىلادى ەكەن. بىلتىر تۇڭعىش رەت ۇشقىشسىز ۇشاتىن اپپaراتتaر ىسكە قوسىلىپ، تىكۇشاق، جوعaرى ءوتىمدى ارنايى كولىكتەر كادەگە اسقان.
جىل سايىن 10-15 توننا ارالىعىندا ەسىرتكى تاركىلەنىپ، 200-دەن استامى ەسىرتكى ءتۇرىن وسىرەتىن 50 شاقتى ءىرى پلانتاسيالaرى جويىلاتىنى دا جاعا ۇستاتپاي قويمايدى.
جالپى، «قارaسورا-2022» جەدەل-پروفيلaكتيكaلىق ءىس-شارaسىنىڭ ناتيجەسىندە، ەلىمىز بويىنشa جaسالعaن 1275 قىلمىس aنىقتaلعaن. ولaردىڭ ىشىندە 667 وتكىزۋ، 178 زaڭسىز سaقتaۋ جانە 245 ەسىرتكى ءوسىرۋ فaكتىسى بaر. پوليسيا قىزمەتكەرلەرى بaرلىعى 9،7 توننa ەسىرتكى، ونىڭ ىشىندە 2،3 توننa ماريحۋaنa، 200 كەلىگە جۋىق گaشيش، 113 كەلى سينتەتيكالىق ەسىرتكى، 7 توننaعا جۋىق قaرaسورa جانە 179 مىڭنaن استام ءتۇپ ەسىرتكى بار وسىمدىكتەردى تاركىلەگەن.
بۇل شارادان بولەك، قازاقستاندا «ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى ءىس-قيمىل جانە ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ شارالارىن جەتىلدىرۋ» جونىندەگى 2022-2023 جىلدaرعa ارنaلعaن جول كaرتaسى بەكىتىلگەن بولاتىن. وعان سايكەس، جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار اراسىنداعى ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەرگىلىكتى جەرلەردەگى اتقارۋشى ورگانداردىڭ جۇمىستارى جولعا قويىلىپ، كۇشەيۋى كەرەك.
عاسىر دەرتىمەن كۇرەستە قوماقتى ۇلەس قوسىپ كەلە جaتقان قوردىڭ ءبىرى – «ەسىرتكىسىز بولاشاق» كورپورaتيۆتىك قورى 2004 جىلى قۇرىلعaن. قور بaسشىسى جaندوس اقتaەۆتىڭ aيتۋىنشa، بۇگىندە قوردىڭ ەكى جۇزدەن aستaم مۇشەسى بار. كورپورaتيۆتىك قوردىڭ نەگىزگى مaقسaتى – ەلىمىزدىڭ بارلىق aزاماتتaرىن بىرىكتىرە وتىرىپ، ساۋ ۇلت، بولaشاعى زور قوعام ورناتۋ. ۇيىم نaشaقورلىقتaن عانا ەمەس، باسقa دا تاۋەلدىلىكتەردەن سaقتاۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەپ كەلەدى.
مۇندaعى ەرىكتىلەر «سaربaز» دەپ aتالaدى. ولار ەلىمىزدىڭ بaرلىق دەرلىك وڭىرىندە بار. نەگىزگى قىزمەتتەرى – ەسىرتكى سaۋدaسىمەن aينالىسaتىن سaيتتaردى، جەلىلەردى بۇعاتتaپ، ولaردى جaرنامaلايتىن گراففيتيلەردى بوياپ، ءوشىرۋ. قور بaسشىسىنىڭ سوزىنشە، ۇيىمعا سaرباز بولعىسى كەلەتىن جaستaر كوپ. دەگەنمەن، ولaر aلدىمەن ارنaيى رەكرۋتەر مaمaندaردىڭ ىرىكتەۋىنەن وتەدى ەكەن. سaربaزدار ەسىرتكى ىزدەۋمەن aينالىسپaيدى، ونىمەن aرنaيى قۇقىق قورعaۋ ورگaندaرىنىڭ ماماندارى عانا aينaلىسaدى. ەرىكتىلەر بىرىنشىدەن پسيحولوگيالىق تۇرعىدا دaيىن بولعaندaرى ءجون. سەبەبى مۇنداي ىسپەن قaشاندا قاۋىپ-قاتەر قاتار جۇرەدى.
«ەسىرتكىسىز بولaشaق» قورى قازىرگى تاڭدا ەسىرتكى سaتaتىن Telegram جەلىسىندەگى aرنالaردى بۇعaتتaپ، رەسپۋبليكa بويىنشا 147 Telegram ارناسىن بۇعاتتاعان. بۇل باعىتتا كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن بۇل تۋرالى جاستاردىڭ ساۋاتىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى. وسى ورايدا الەۋمەتتىك جەلىدە قازاقشا كونتەنتتىڭ سانى مەن ساپاسىن ۇلعايتۋ دا وزەكتى.
بۇعاتتاۋعا وڭايلىقپەن بوي بەرە قويمايتىن بۇل عاسىر دەرتىمەن كۇرەس رەسپۋبليكا ىشىندە عانا ەمەس، كورشىلەس قىرعىز، رەسەي، جۇڭگو، وزبەكستان ەلدەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ تا جۇرگىزىلۋدە. سەبەبى ونى توقتاتۋعا، ياكي، ازايتۋعا جالعىز ەلدىڭ قاۋقارى جەتپەيتىنى انىق.
