سول جەردەن ورتالىق كوميتەت حاتشىسى، مقك گەنەرالى ز.كاماليدەنوۆتىڭ «قۇپيا» بەلگىسى قويىلعان قىزمەتتىك حاتىنا كەزىگەدى. (سك كپسس، وبششيي وتدەل. 06.01.1987 گ. №00438 – حات كوشىرمەسى قوسا تىركەلىپ وتىر). باس كوتەرۋدەن كەيىن ارادا نەبارى جيىرما كۇن وتكەننەن كەيىن جازىلعان حات.
"جەلتوقسانعا رەسمي باعا بەرىلمەسە دە، ول الاڭعا شىققان جاستاردىڭ اشىق قيمىلىن تاعى دا «ماحروۆىي ۇلتشىلدىق» دەپ ايىپتاپتى. ياعني، كاماليدەنوۆتى ماسكەۋدىڭ قيناعانى جالعان بولىپ وتىر.
ەڭ سۇمدىعى وسى حاتتاعى «ماحروۆىي ۇلتشىلدىق» سيپاتىنداعى ايىپتاۋلار گورباچيەۆ قابىلداتتىرعان قازاق ۇلتشىلدىعى جونىندەگى قاۋلىعا سول قالپىندا ەنىپ كەتتى.
قاۋلىنى قابىلداتۋ ءبىر باسقا دا، ونى تياناقتى جۇزەگە اسىرۋ ءبىر باسقا. كولبيننىڭ بيلىگىن السىرەتىپ، ءوز ورىنتاعىن بەكىتە ءتۇسۋدى كوزدەگەن كاماليدەنوۆ ەندى ەلدەگى ۇلتشىلداردى انىقتاۋعا بەلسەنە كىرىستى.
قازاق باسپاسوزىندە جارىق كورگەن بارلىق ماتەريالدار ورتالىق كوميتەتتىڭ، كگب-نىڭ ارنايى نازارىندا بولدى"، – دەيدى قالامگەر.
Dalanews.kz-كە ۇسىنعان كولەمدى زەرتتەۋ ماقالاسىندا قايىم-مۇنار تابەيەۆ كاماليدەنوۆتىڭ نۇسقاۋىمەن مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندە «قازاقتىڭ بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدارى» دەگەن قۇپيا باعدارلاما جاسالىپ، تىڭشىلىق ارەكەتتەرگە جول اشىلعانىن ايتادى. اتاپ ايتقاندا «قوڭىر»، «پانتيۋركيزم»، «نوماد» دەگەن اتپەن قىلمىستىق ىستەر قوزعالعان. رەجيسسەر اسقار توقپانوۆ، ساتيريك شونا سماحان ۇلى، ەتنوگراف جازۋشى اقسەلەۋ سەيدىمبەكوۆ، عالىم-جازۋشى مۇحتار ءماعاۋيندى «پانتيۋركيستەر» دەپ اتاعان اۆتورسىز ماقالالار رەسپۋبليكالىق گازەتتەرگە جاريالانعان.
"تۇڭعىش قازاق تەمىرجول ينجەنەرى مۇحامەدجان تىنىشپايەۆ تۋرالى تۇسىرىلگەن «تۇركسىب» اتتى تولىق مەتراجدى كوركەم فيلمگە ورتالىق كوميتەت قارسى شىقتى.
«1917 جىلعى كلەريكال-ۇلتشىل توپتاردىڭ ليدەرى جانە باسماشى قوزعالىسىنىڭ العاشقى ساياسي بازاسى سانالعان قوقان اۆتونومياسى ۇكىمەتىنىڭ پرەمەرىن ناسيحاتتادى» دەي وتىرىپ، ەكراندا كورسەتۋگە تىيىم سالدى.
كاماليدەنوۆ كەز-كەلگەن ءىرىلى، ۇساقتى جاعدايلاردى ءوز مۇددەسىنە ۇتىمدى پايدالانىپ، قولايىنا جاقپاعان جەرگىلىكتى كادرلاردى تۇقىرتىپ، جازالاۋدى ناۋقانعا اينالدىرىپ جىبەردى.
ءبىراق، ونىسىن بەلسەندى قولشوقپارلارى ارقىلى عانا ورىنداۋعا تىرىستى. سوندىقتان ءوزىن «سۇتتەن اق، سۋدان تازا» ەتىپ كورسەتۋگە قۇمار بولدى. جۋرناليستەر سۇراعىنا دا قاشا جاۋاپ بەرىپ ءجۇردى"، – دەيدى ول.
تابەيەۆتىڭ پىكىرىنشە كاماليدەنوۆ ومىردەن ءوز كىناسىن مويىنداماي وتكەن.
– كەشىرىم سۇراۋ ءۇشىن قاتەلىگىمدى كورسەتۋ كەرەك. بالالارعا وبال جاساعانىمىز راس. ءبىراق، مەن ەشكىمدى اتۋعا، جۇمىستان شىعارۋعا، قۋدالاۋعا بۇيرىق بەرگەم جوق. مىسالى، ومىربەك جولداسبەكوۆتى تەكسەرۋگە 86 كوميسسيا جىبەردى دەيدى. مەن بىردە-بىر كوميسسيا جىبەرگەن جوقپىن. ومىربەككە جاماندىق جاساعان ەمەسپىن». («اڭىز ادام». №12، 2010 ج.)
"ال، جاساعان ىس-ارەكەتى وسى ايتقانىنا مۇلدە كەرەعار ەدى. كاماليدەنوۆتىڭ قاھارىنا ۇشىراعان وقۋ مينيسترi ق.ءنارiبايەۆ، اكادەميك، قازگۋ رەكتورى ءو.جولداسبەكوۆ، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى ت.قوجاكەيەۆ، زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى س.دوسىمبەكوۆ، پروفەسسور ن.مامىروۆ، ساۋلەت ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى س.بايبولوۆ، دوسەنت ا.ۋاقوۆ سياقتى كوپتەگەن عالىمدار داڭعازا شۋدىڭ وبەكتiسiنە اينالدى. ءىس قوزعالىپ، الدى يتجەككەنگە ايدالدى، سوڭى پارتيادان شىعارىلىپ، قىزمەتتەرىنەن قۋىلدى.
ول قالام ۇستاعانداردىڭ لەنيندىك پرينسيپتەردى تۇسىنبەيتىن «ساياسي ساۋاتسىزدىعىن» مۇلدە كەشىرە المايتىن. قان-جوسا بوپ تاياققا جىعىلعان، ەكى قابىرعاسى سىنعان مەيىرحان اقداۋلەتوۆ پارتيادان، قىزمەتتەن قۋىلدى.
امانحان ءالىموۆ تيپوگرافياعا جۇمىسقا جىبەرىلدى. لەسباي وسپانوۆ جاراقاتى اسقىنىپ، بىرنەشە جىلدان سوڭ قايتىس بولدى. «جەتىسۋ» گازەتىنىڭ رەداكتورى ماماديار جاقىپوۆ، ءتىلشىسى مەيرامبەك تولەپبەرگەنوۆ، قازتاگ ديرەكتورى جۇماعالي ىسماعۇلوۆ قىزمەتتەرىنەن شەتتەتىلدى. ەلىمىزدەگى بۇكىل قازاق باسىلىمدارى باقىلاۋعا الىندى، اڭدۋ ۇيىمداستىرىلدى"، – دەيدى قايىم-مۇنار تابەيەۆ.
ماقالانىڭ تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمەگە ءوتىپ وقي الاسىز:
https://dalanews.kz/58560
