اۆازاداعى استارلى اقيقات. اركاداگتىڭ ارقاسىن سيپاعان قازاق الاقانى

Dalanews.kz 05 تام. 2025 19:00

مەملەكەت باسشىسى تەڭىزگە شىعار جولى جوق دامۋشى ەلدەرگە ارنالعان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءۇشىنشى كونفەرەنسياسىندا ءسوز سويلەدى. Dalanews.kz وسى تۋراسىندا ساراپشى ايبار ولجايدىڭ جازباسىن قاز-قالپىندا ۇسىنۋدى ءجون كوردى.
 
قازاق ءۇمىتىن ارقالاعان كيەلى تۇلپارىمىز «Airbus Prestige» ءبىراز كۇن الماتى اۋەجايىندا تىنىستاعان ەدى. بەرەكەلى اكىم دارحان ساتىبالدى جاقسارتىپ جاتقان الماتى اۋاسىن جۇتىپ تۇرعان قاناتتى تۇلپاردىڭ تىنىشتىعىن بۇۇ ءتوراعاسى انتونيۋ گۋتەرريشتى كوكتوبەدە قىدىرتقان پرەزيدەنت توقايەۆ بۇزدى دا، تۇركىمەن ەلىنىڭ اۆازا كۋرورتىنداعى تەڭىزگە شىعار جولى جوق دامۋشى ەلدەردىڭ كونفەرەنسياسىنا اسىقتىردى.
 
رامالى كونفەرەنسيا، جىلداعى كۇن ءتارتىبى بىر-بىرىنە ۇقسايدى. ءبىراق ەلىمىز وسى ۇلكەن الاڭدى پايدالانىپ، ءبىراز نارسەنى شەشىپ العانىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى الدىمەن شاڭىراققا، ارتىنان ۇيىمداستىرۋشىلارعا راحمەت ايتىپ، «ايماقتاعى شەكتەۋلى بايلانىس - تەڭىزگە شىعار جولى جوق دامۋشى ەلدەردىڭ باستى پروبلەماسى. بۇل ترانزيت جانە ساۋدا شىعىنى، سونداي-اق گەوساياسي فاكتورلارعا وسالدىق سەكىلدى ءبىرشاما ەكونوميكالىق قيىندىق تۋدىرادى. اتالعان كەدەرگىلەر ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىنا اسەر ەتىپ، باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى تومەندەتەدى. ءتۇرلى قاقتىعىستار، ەكونوميكالىق سانكسيالار، جەتكىزۋ تىزبەگىنىڭ بۇزىلۋى جانە جاھاندا سەنىمسىزدىكتىڭ بەلەڭ الۋى جاعدايدى ودان ءارى ۋشىقتىرا تۇسەدى. دەگەنمەن قازاقستان تەڭىزگە شىعار جولى جوق دامۋشى مەملەكەتتەردى جاھاندىق ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋعا اتسالىساتىن تەڭ قۇقىلى ءارى پەرسپەكتيۆتى سەرىكتەس رەتىندە قاراۋ كەرەك دەپ سانايدى. مۇنداي ەلدەردىڭ ءۇنى انىق ەستىلۋگە ءتيىس، ال ءبىزدىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعىمىز تەرەڭ، ۇجىمدىق ۇمتىلىسىمىز باتىل بولۋى قاجەت»، – دەدى.
شەكاراسى تەڭىزگە شىقپاسا دا، ەلىمىزدىڭ قۇرلىقتاعى ورنى تەڭىزگە بەرگىسىز بولىپ وتىر. مەن قازاقستاندى «قۇرعاق تەڭىز» دەپ اتار ەدىم. سەبەبى ءبىزدىڭ جەرىمىز تەڭىزدەن جىلدام. جۇڭگو تەڭىز ارقىلى ەۋروپاعا تاۋاردى 45 تاۋلىكتە جەتكىزەدى. ال ءبىز ارقىلى كاسپييگە 5 كۇندە شىعادى. مەملەكەت باسشىسى دا كونفەرەنسيادا قازاقستاننىڭ وسى تۇسىنا جاقسى اكسەنت بەردى.
«ورتا ءدالىز جانە «سولتۇستىك – وڭتۇستىك» باعدارى بويىنداعى كولىك جولدارى مەن ترانزيت ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا باسا ءمان بەرەمىز. تۇپكى ماقساتىمىز – تەمىر جولدىڭ، اۆتوكولىك جولدارىنىڭ، سونداي-اق اۆياسيا مەن لوگيستيكا ورتالىقتارىنىڭ ءبىرتۇتاس جەلىسىن قۇرۋ. بۇل قازاقستاننىڭ ەۋرازيالىق ترانزيت حابى رەتىندەگى پوزيسياسىن نىعايتادى. قازىرگى كەزدە ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى قۇرلىق ارقىلى تاسىمالداناتىن جۇكتىڭ 85 پايىزعا جۋىعى ەلىمىز ارقىلى وتەدى»، - دەپ ەسكەرتتى پرەزيدەنت.
جانە ءسوز سوڭىندا ءبىر ماڭىزدى سويلەمدى ادەيى ايتتى. ول: «ءقازىر تەڭىزگە شىعار جولىمىز بولماعانىمەن، كەلەشەكتە امالىن تابامىز».
پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ وسى ءسوزى جانە نيەتى قازاق حالقىنىڭ ەرتەڭىنە ۇلكەن ىقپال ەتەتىن سياقتى. بۇل ءبىزدىڭ بولاشاقتا كاسپييدى كەسەتىن قۇبىر، كوپىر ماسەلەسىن شىنىمەن دە ويلاستىرىپ وتىرعانىمىزدان حابار بەرەدى. ەردوعان-الييەۆ تاندەمى ارمەنياداعى زانگەزۋر كوريدورىن رەتتەسە، بىزگە تەز ارادا ترانسكاسپيي ماسەلەسىنە نۇكتە قويۋ كەرەك. سوندا قازاقستان مەن ءازىربايجان جۇڭگو مەن تۇركيانى قوساتىن بولادى. ءدال وسى كەزدە كاسپييدىڭ وڭتۇستىگىندەگى ىرگەلى، ءبىراق نەيترالدى ەل تۇركىمەنستاننىڭ ماڭىزى مىڭ ەسەلەپ ارتپاق. نەگە؟
وسى جىلى كاسپييدى جاعالايتىن بەس ەلدىڭ گەوساياسي باعىتتارى ايقىندالا باستادى. رەسەي مەن يران تاندەم قۇراپ، اسكەري ستراتەگيالىق وداققا بىرىگۋدە. قازاقستان مەن ءازىربايجان مۇددەلەس بولىپ ءبىر باعىتقا قاراپ وتىر. ەندى كاسپييدە ەكى تاراپتىڭ ءبىرى باسىمدىق الۋ ءۇشىن ولارعا تۇركىمەنستاندى وزىنە تارتۋ كەرەك. وسى كەزدە، الەمدەگى مىقتى دەپ سانالاتىن قازاق ديپلوماتياسى اۆازاداعى كەزدەسۋدى ۇتىمدى پايدالانىپ كەتەرىنە كۇمان جوق.
 
گالكىنىشتان سولتۇستىك-وڭتۇستىككە دەيىن
 
قازاقستان حالىقارالىق «سولتۇستىك-وڭتۇستىك» لوگيستيكالىق مارشرۋتىنىڭ بەلدى مۇشەسى. بۇل جۇمىس ىستەپ تۇرعان جوبا. رەسەيدەن شىققان جۇك قازاقستان ارقىلى ءوتىپ تۇركىمەنستانعا، ارى قاراي يرانعا ءوتىپ پارسى شىعاناعىنا جول اشادى. كەرىسىنشە، پارسى شىعاناعى دا رەسەي ارقىلى ەۋروپاعا شىعىپ ءجۇردى. قازاقستاننىڭ دەر كەزىندە بولاشاق ستانسياسىن سالۋى وسى جوبانى وتە ءتيىمدى قىلدى دا، ءقازىر يرانعا شىعۋ ءۇشىن كوپتەگەن ەلدەر ءبىز ارقىلى وسى جولدى پايدالانادى. ءبىزدىڭ استىعىمىزدىڭ نەگىزگى كۇرەتامىرى دا وسى ماگيسترال. سوندىقتان اشحاباد پەن استانا اراسىنداعى جىلى قارىم-قاتىناس ءبىزدىڭ ەكسپورتتىق تابىسىمىزعا تىكەلەي اسەر بەرىپ وتىر. كەلەشەكتە ءوزارا تاۋار اينالىمىن 1 ميلليارد دوللارعا جەتكىزەمىز دەگەن جوسپار 2-3 جىل كولەمىندە ورىندالاتىن سياقتى.
سوڭعى جىلدارى ءبىز تۇركىمەنستاندى تەك لوگيستيكالىق كوريدور ەمەس، گاز شيكىزاتىنىڭ بازاسى رەتىندە دە اينالدىرا باستادىق. ءبىزدىڭ كاپيتالدىڭ مۇمكىندىگى گالكىنىش گاز كەنىشىن يگەرۋگە ات سالىسىپ، ءبىرشاما گاز كولەمىن وزىمىزگە بۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بىزگە قاتتى گاز جەتىسپەۋدە. اشىعىن ايتايىق، گاز ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا شىنىمەن كەرەك بولىپ تۇر.
اۆازا كۋرورتىندا گۋتتەريش وتكىزگەن كەزدەسۋ قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا سەردار بەردىمۇحاممەدوۆپەن وسى ماسەلەلەردى پىسىقتاپ الۋعا مۇمكىندىك بەردى. اركاداگ جانە ونىڭ ارداقتى ۇلى قازاقستانعا بەلگىلى ءبىر ۇمىتپەن قارايتىنى سەزىلدى. قازاقستان 30 جىل بويى تۇركىمەن ۇلتىنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋدا ءبىر دە ءبىر رەت سارا جولىنان جاڭىلىپ كورمەگەن مەملەكەت. بۇل جولى دا بارلىعى جاقسى بولادى.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار