ارىستا وبلىس باسشىلىعىمەن وتكەن كەزدەسۋدە جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرگە جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن نەسيەلەر تۋرالى اقپارات ءمالىم بولدى.

ءىس-شاراعا قاتىسقان ارىستىق كاسىپكەرلەردىڭ سۇراقتارىنا تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ءومىرزاق شوكەيەۆ، وبلىس اكىمنىڭ ورىنباسارى مەيىرجان مىرزالييەۆ، ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ۆيسە-مينيسترى تيمۋر توقتابايەۆ، تۇركىستان وبلىسى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى دىنمۇحامەد ءابساتتاروۆ جاۋاپ بەردى.

جينالعان كاسىپكەرلەر بيزنەسكە قاتىستى ساۋالدارىن قويىپ، تولىمدى جاۋاپتار الدى. وسى باعىتتا ارىستىق بيزنەستى قولداۋعا قاتىستى جاقىن ارادا اتقارىلاتىن جۇمىس جوسپارى جايىندا اقپارات بەرىلدى.

– ارىس قالاسىن قالپىنا كەلتىرۋ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ۇكىمەتتەن 10 كەشەندى شارا بەلگىلەندى. سونىڭ ىشىندە 3 قولداۋ شاراسى ارىس قالاسىنىڭ كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن قولداۋعا باعىتتالعان، – دەپ اتاپ ءوتتى ءوڭىر باسشىسى.

اتاپ وتەيىك، ارىس قالاسىندا تىركەلگەن 346 كاسىپكەرلىك نىسان بار، سونىڭ ىشىندە 258 كاسىپكەرلىك نىسان  نەمەسە 78%-ى توتەنشە جاعداي سالدارىنان زاقىمدانعان. قازىرگى تاڭدا 253 نىسانعا اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارىن، ال 5 نىساندى قايتادان قۇرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ قاجەت.

وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى مەيىرجان مىرزالييەۆ نىسانداردى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنا ءىرى بيزنەس وكىلدەرى قولداۋ كورسەتەتىنىن، سونداي-اق بۇل جۇمىس ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ جەتەكشىلىك ەتۋىمەن جۇرگىزىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.

– كاسىپكەرلەرمەن جۇمىس ىستەۋ، كەلتىرىلگەن زارداپتىڭ اۋقىمىن انىقتاۋ، قاراجات ءبولۋ جۇمىستارى قولعا الىنۋدا. اپات ورىن العان سوڭ وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسى جانىنان سۇيەمەلدەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بۇل جۇمىسقا پالاتانىڭ 25 قىزمەتكەرى جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتى. جەرگىلىكتى بيزنەسكە كەلتىرىلگەن زارداپ تىركەلگەن. ەندىگى كەزەكتە نىسانداردى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەك. ول ءۇشىن اتقارۋشى ورگاندار ءتيىستى باعالاۋ جۇمىستارىنجۇرگىزەدى، ال كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بيزنەستىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ماقساتىندا باقىلاۋشى قىزمەتىن اتقاراتىن بولادى. وسى جۇمىس اياقتالعاننان كەيىن،  زاقىمدانعان وبەكتىلەردى مۇمكىندىگىنشە 1 اي ىشىندە قالپىنا كەلتىرۋ جوسپارلانۋدا، – دەدى تۇركىستان وبلىسى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى دىنمۇحامەد ءابساتتاروۆ.

وسى ماقساتتا وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسى ءۇي-ۇيدى ارالاپ، كاسىپكەرلەر اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزەدى. كەلتىرىلگەن شىعىن باعالانىپ، سمەتاسى شىعارىلادى. كەيىن كاسىپورىن يەسى باعالاۋ ناتيجەسىمەن تانىسىپ، قول قويادى. ارى قاراي قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەك.

سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، قاراجات ءبولۋ ەكى مەحانيزم بويىنشا جۇرگىزىلەدى. ءبىرىنشى مەحانيزمدە از كولەمدە شىعىنى بار كومپانيالارعا كەلىسىممەن كاسىپكەرلىك نىساندى تەز ىسكە قوسۋ ماقساتىندا كاسىپورىن يەسىنىڭ شوتىنا (1-2  ملن تەڭگە شاماسىندا) قاراجات اۋدارىلادى. ال ەكىنشى مەحانيزم بويىنشا ۇلكەن كولەمدە شىعىنى باركاسىپكەرلەرگە قاراجات پالاتا-كاسىپورىن-قۇرىلىس كومپانياسى (جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى) اراسىندا ءۇشجاقتى كەلىسىم جاسالىپ، جۇزەگە اسىرالادى.

كاسىپورىنداردى قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەسى قىزۋ تالقىلاندى. كاسىپكەرلەر ءوز ماسەلەلەرىنە قاتىستى مۇڭ-مۇقتاجدارىن ايتىپ، ساۋالدارىن قويىپ، تولىمدى جاۋاپتار الدى.

بۇعان قوسا، ارىس قالاسىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەسىنە 2019 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ كاسىپكەرلەرىك سۋبەكتىلەرىنە ارناپ 5 ملن تەڭگەگە دەيىن  1 پايىزدىق جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرىلەدى.

2019 جىلدىڭ 1 ماۋسىمداعى جاعدايى بويىنشا ارىس قالاسىندا جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 3 433 بىرلىك (جالپى سانى 3 707)، ونىڭ ىشىندە 522 زاڭدى تۇلعا، 1 802 جەكە كاىپكەر جانە 1 109 شارۋاقوجالىعى. قىزمەت كوسرەتۋ ءتۇرى بويىنشا 40،6%-ى – اۋىل شارۋاشىلىعىندا، 31،9% – ساۋدا، 12،1% – قىزمەت كورسەتۋ، 15،4% – باسقا دا قىزمەت تۇرلەرىمەن اينالىسادى.

بۇگىنگى تاڭدا تۇركىستان وبلىسى اكىمدىگى ارىس قالاسىنىڭ كاسىپكەرلەرىن قولداۋ ماقساتىندا «قامقور» باعدارلاماسىن قابىلدادى.

باعدارلاما 1% سىياقى مولشەرلەمەمەن 5 ملن تەڭگەگە دەيىن  كەپىلسىز نەسيە بەرۋدى كوزدەيدى. نەسيەنىڭ مەرزىمى – 4 جىلعا دەيىن جانە 6 ايعا دەيىن نەسيەنى تولەۋگە جەڭىلدەتىلگەن كەزەڭ قاراستىرىلعان. نەگىزگى تالاپ – ەكى كەپىلگەردىڭ بولۋى قاجەت.

اتالعان قولداۋ بارلىق كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە سالالىق شەكتەۋلەرسىز ۇسىنىلاتىن بولادى. جەڭىلدەتىلگەن نەسيە «ىرىس» ميكروقارجى ۇيىمىمەن ۇسىنىلادى.

ءوڭىر اكىمىنىڭ ورىنباسارىنىڭ مالىمدەۋىنشە، ءقازىردىڭ وزىندە ارىس قالاسىنىڭ 2 كاسىپكەرىنە جەڭىلدەتىلگەن نەسيە-10 ملن تەڭگەگە دەيىن قولداۋ كورسەتىلدى. بۇل وتىنىمدەر بويىنشا شۇعىل تۇردە شەشىم قابىلداناتىنىنا نازار اۋداردى.

سونىمەن قاتار، بۇل باعدارلاما اياسىندا قاراجات قاجەتتىلىگى كاسىپەرلەر ءۇشىن تاپشى بولىپ جاتسا، 1% مولشەرلەمەدەنەسيە ۇسىنۋدىڭ 2-ش كەزەڭى ۇسىنىلاتىن بولادى.

سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جوبا وبلىسى اكىمىدىگى جانە «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى ارقىلى پىسىقتالۋدا. دەمەك، قاجەت بولعان جاعدايدا اياقتالعان جوبا ارىس قالاسىنىڭ كاسىپكەرلەرى ءۇشىن قوسىمشا جۇزەگە اساتىن بولادى.

بۇدان باسقا، بۇگىنگى تاڭدا وڭتۇستىك ايماقتىڭ ينۆەستيسيالىق ورتالىعى، ىرىس ميكروقارجى ۇيىمى، اگرونەسيە كورپوراسياسى، اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى قارجى ينستيتۋتتارى ارقىلى نەسيە العان 150-گە جۋىق كاسىپكەردىڭ 400 ملن تەڭگە كولەمىندەگى وسىعان دەيىن العان نەسيەلەرىنە جەڭىلدىكتەر جاسالاتىن بولادى. ياعني، تولەم كەستەسىن وزگەرتۋ، ايىپپۇلىن قىسقارتۋ، نەسيە بويىنشا نەگىزگى قارىزعا جەڭىلدىك كەزەڭىن بەرۋدى كوزدەيدى.

ۇشىنشىدەن، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنا دەيىن سالىقتىق كانيكۋلدار ۇسىنالاتىن بولادى.

بۇدان باسقا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن قولداپ، ولاردى قاجەتتى تاپسىرىستارمەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانۋدا.

قازىرگى ۋاقىتتا 2019-2020 جىلدارى ارالىعىندا 100 ملرد تەڭگەگە جۋىق 14 ينۆەستيسيالىق جوباسىن ىسكە قوسۋ  جايىندا دا اقپارات بەرىلدى.

اتاپ وتەتىنى، جەرگىلىكتى بيزنەستى قولداۋ ماقساتىندا ارىستاعى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنا دەيىن سالىق تولەۋدەن بوساتۋ قاراستىرىلۋدا.