Түркістан облысында соңғы жылдары білім саласы заман талабына сай қарқынды дамып келеді. Бұл сөзімізге іліп алар дәлел жетерлік. Өңірге жақында ғана ат басын бұрған Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың облыс орталығындағы «Білім-Инновация» мектеп-интернатындағы оқу үдерісімен арнайы танысуы бекер емес. Мемлекет басшысы білім ошағындағы оқу ерекшеліктеріне және оқушылардың ғылыми жобаларына ден қойды.

Президент айтқандай, білім ошағында жаратылыстану-математикалық бағыт басымдыққа ие. Физика, химия, биология, математика және информатика пәндері ағылшын тілінде жүргізіледі. Ұстаздар шәкірттерінің оқу жетістіктеріне айрықша назар аударады, олардың көпшілігі республикалық және халықаралық пәндік олимпиадалардың, сондай-ақ спорттық жарыстардың жеңімпаздары болып саналады.

Жыл басында жаңа ғимарат пайдалануға беріліп, интернат-лицей Кентаудан Түркістан қаласына көшті. Қазір мұнда 500-ден астам бала білім алып жатыр. Президент сыныптар мен спорт залдарын аралап, оқушылармен еркін форматта әңгімелесті. Ол еліміздің болашағы жас ұрпақтың қолында екенін атап өтіп, балаларға оқуда сәттілік тіледі.

Сонымен қатар қазіргі таңда Түркістан облысында «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында 14 мың оқушыға арналған 29 мектеп салынуда. Сондай-ақ, сыбайлас жемқорлық әрекетімен сотталған тұлғалардан тәркіленген қаражат есебінен 20 білім беру нысаны салынады, оның 13-ін ағымдағы жылы аяқтау жоспарлануда. Жыл соңына дейін облыстағы 4 апатты және 5 үш ауысымды мектептің мәселесі толығымен шешіледі.

Айрықша атап өтерлігі, сонау АҚШ-тағы Илон Масктің Starlink спутниктік интернет жүйесі Түркістан облысындағы 330 мектепке қосылған. Яғни, ондағы көптеген білім ошақтары жоғары жылдамдықты интернеттің игілігін көріп отыр. Илон Масктың интернеті аймақтың шалғай ауылдарын еркін қамтып отыр. Солардың бірі – Келес ауданына қарасты Жүзімдік ауылдық округінде орналасқан Ақсу ауылындағы No32 орта мектеп. Ауыл шекаралас аумақта орналасқандықтан, мұнда ұялы байланыс жүйесі жақсы жұмыс істемейді. Осы күнге дейін интернетке қосылу қиын болған. Мектепте Starlink спутниктік жүйесін орнатқанда оқушылар мен мұғалімдер қатты қуанды.

«Өткен жылы іске қосылған Starlink жүйесі ақаусыз жұмыс істейді. Мамыр айында 4-9 сынып оқушылары интернет арқылы «Оқу жетістіктерін қашықтықтан басқару» тестінен өтті. Ешқандай төтенше жағдай немесе қатып қалу болған жоқ. Мектептің арнайы пән кабинеттерінде де жоғары жылдамдықты интернет іске қосылды», - дейді директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Сұңқар Әбдірайым.

Қазығұрт ауданына қарасты Аққұм ауылының тұрғындары да интернет тапшылығын бастан кешірген. Мұғалімдер электронды журнал толтыру үшін көрші ауылға баруға мәжбүр болып келген еді. Мектепте Илон Масктың интернеті қосыла салысымен, бұрынғы барлық қиындықтар жойылды. Енді олар да кез келген уақытта жоғары жылдамдықты интернетті пайдалана алады.

«Starlink біздің мектепте де жұмыс істейді. Ауылда 4G ұялы байланысы да орнатылған. Біз интернетке ноутбукпен де, ұялы телефоннан да кіре аламыз. Мектепте жұмысты аяқтап үлгермесек, біз үйден жұмыс істей аламыз», - дейді Аққұм орта мектебінің директоры Жұбан Таев.

Жетісай қаласындағы Ш.Уәлиханов атындағы орта мектепте 570 оқушы білім алуда. Мұнда Starlink жүйесінің жылдамдығы – 100-150 Мбит/с. Ұстаздар онлайн алаңдағы байқауларға еркін қатысуға мүмкіндік алғандарына қуанып жүр.

«Өткен жылы жаңа ғимаратқа көштік. Содан кейін бізде де Starlink спутниктік жүйесі орнатылды. Интернетке қосылу жылдамдығы 10 есеге артты. Бұл оқушылар мен ұстаздардың біліктілігін арттыруға үлкен мүмкіндіктер береді деп ойлаймын», - дейді №2 орта мектеп директоры. Меруерт Бекенова.

Отырар ауданының орталығындағы Шәуілдір ауылында орналасқан Ө.Жәнібеков атындағы No4 мектеп-интернатында интернеттің жоқтығы үлкен проблема болған. Студенттер тест тапсырған кезде интернет қатып қала беретін. Содан кейін қосымша модем орнатуға тура келді.

«Мектебімізде 36 кабинет толық жабдықталған. Әр мұғалімнің кабинеттері бар. Біз сабақты LED экран мен интерактивті тақтада өткіземіз. Оқушыларымыз онлайн байқауларға қатысып, тест тапсырады, мұғалімдер электронды журнал толтырады. Оқуға деген қызығушылық пайда болды. Интернет жылдамдығы өте маңызды рөл атқарады. Starlink-тің келуімен ол серпін ала түсті. Бұрын 30 Мбит/с болса, қазір 80 Мбит/с. Жақсы жұмыс істейді», – дейді директордың ақпараттық технологиялар жөніндегі орынбасары Нұрзила Айдарбек.

Түркістан облысы білім басқармасының баспасөз қызметі таратқан ақпаратқа сәйкес, облыстағы 911 мемлекеттік мектептің барлығы интернет желісіне қосылған. Оның ішінде 581 мектепте талшықты-оптикалық байланыс желісі арқылы 20-80 Мбит/с жылдамдықтағы интернет бар. Алдағы уақытта тағы 33 мектепті қамту жоспарлануда.

«330 мектептің шалғай және таулы аймақтарда орналасуына, техникалық себептерге байланысты 512 Кбит/с – 20 Мбит/с төмен жылдамдықтағы интернет қосылды. Қазір олардың 329-ында «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы» АҚ арқылы SpaceX орнатқан Starlink спутниктік интернеті бар. Бұл білім сапасын арттырып, оқушылар мен ұстаздардың жан-жақты дамуына мүмкіндік береді», - дейді Түркістан облысы білім басқармасының ресми өкілі Нұрлан Сұлтанбек.

Осы орайда, тағы бір жаңалықты тілге тиек ете кетсек, жақында Оқу-ағарту, Ұлттық экономика, Қаржы министрлерінің бірлескен бұйрығы және Шығыс Қазақстан мен Түркістан облыстары әкімдіктерінің «Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін басқарудың жаңа моделі» пилоттық жобасын бекіту туралы» қаулысы жарияланды. Бұл құжат «Ашық заңды тұлғалар» сайтында да пайда болды. Пилоттық жобаның негізгі мақсаты – жергілікті деңгейде білім беру жүйесін басқарудың қазіргі моделін жетілдіру.

Құжатта хабарланғандай, жоба жергілікті деңгейде білім беру жүйесін басқарудың қазіргі моделінің келесі кемшіліктерін жоюға бағытталған:

• облыстық білім басқармаларына жүктеме артты, бұл өңірде қабылданған шешімдердің тиімділігінің төмендеуіне әкелді;
• жергілікті ақпаратты тексеру бюрократиялық құрамдас бөліктің өсуіне әкелді;
• төтенше жағдайлар кезінде жергілікті шешімдерді қабылдау мерзімдеріне әсер еткен облыс ішінде қаражатты бөлуге бірыңғай көзқарастың болмауы.

Құжатқа сәйкес, Шығыс Қазақстан мен Түркістан облыстарында кейбір функцияларды облыстық деңгейден аудандық/қалалық деңгейлерге беру, атап айтқанда, облыстық деңгейде білім беру үдерісіне жауапкершілікті сақтау және әкімшілік-шаруашылық функцияларын аудан/қалалық деңгейлерге беру.

Бұл ретте білім беру жүйесін басқару функцияларын жергілікті мемлекеттік басқару деңгейлері арасында мыналарға бөлу жоспарлануда:

• оқу процесі;
• әкімшілік және экономикалық қолдау.

«Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі пилоттық жобаны әдістемелік қамтамасыз етуді, оның ішінде әдістемелік ұсыныстарды әзірлеуді, оқыту семинарларын өткізуді, жобаны іске асыруды үйлестіруді және бақылауды жүзеге асырады. Шығыс Қазақстан мен Түркістан облыстарының әкімдіктері тиісті қаржыландыру арқылы мүліктік кешеннің аудан, облыстық маңызы бар қала әкіміне коммуналдық меншікке өтуін қамтамасыз етеді. Пилоттық облыстардың аудан, аудандық маңызы бар қала әкімі мемлекеттік білім беру ұйымдарын әкімшілік-экономикалық қолдауды жүзеге асыру үшін жергілікті бюджеттік бағдарламаның әкімшісін айқындайды және пилоттық жобаны іске асыру бойынша өзге де шараларды қабылдайды», - делінген құжатта.

Түркістан өңірі қазақ тілін сақтау мен дамыту үшін де цифрлық технологиялардың әлеуетін кеңінен пайдалануды қолға алып жатыр. Облыс орталығында ұйымдастырылған «Қазақ тілі – ғылым тілі: дәстүр және жаңашылдық» атты республикалық симпозиумға қатысушылар осындай тұжырымға келіп, бел шеше іске кіріскен. Олардың қатарында зиялы қауым өкілдері, қоғам және мәдениет қайраткерлері, университет ректорлары, ғалымдар мен оқытушылар, білім беру жүйесінің басшылары, докторанттар, магистранттар мен студенттер бар.

«Қазіргі таңда кез келген тілді сақтау үшін цифрлық технологиялардың әлеуетін пайдалану қажет», - деген-ді сол кезде форум мінберінен Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек. – Сондықтан бүгін біз дәстүрлер мен инновациялар туралы айтып отырмыз. Бір жағынан, біз дәстүрлі түрде қалыптасқан тарихи, орфографиялық, орфоэпиялық мәдени мұраны сақтауымыз керек. Екінші жағынан, инновацияларды дамытып, ұлттық лингвистикалық жүйенің алгоритмін цифрлық форматта қалыптастырмасақ, шын мәнінде, тіліміздің болашағы бұлыңғыр. Қазіргі уақытта біз күнделікті адамдармен емес, цифрлық нысандармен чат-боттар, SIRI арқылы байланысамыз. Ал, тіл білімі саласында жаңа көкжиектер, тың тақырыптар ашыла бастады. Біз бұл мүмкіндіктерді пайдалана білуіміз керек».

Басқосуда ғалымдар тиісті баяндамалар жасап, қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру мәселелерін талқылап, ғылыми салалардағы ұлттық мазмұнның сапасы мен деңгейіне баға беріп, одан әрі дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеп қойды.

Түркістан қаласындағы ірі сауда орталығының жанынан алғашқы кітап дүкенінің ашылуы да аймақтағы білім саласының ілгерілеуіне септесетіні сөзсіз. Қазіргі таңда «Қуаныш» сауда орталығының жанынан тұңғыш рет «Фараб» кітапханасы ашылды. Салтанатты шараға жергілікті зиялы қауым өкілдері, кәсіпкерлер мен облыс әкімінің орынбасары Бейсен Тәжібаев қатысты.

«Базарларда кітапханалар ашу идеясы адам көп жиналатын жерлерде білім беру және мәдени алаң құру үшін пайда болды. Жобаны облыс әкімі Дархан Сатыбалды қолдап, мәдениет деңгейін көтеру бағытында жүйелі шаралар ұйымдастыруды тапсырды. Өңірімізде тұрғындардың басым көпшілігі бизнесін сауда нүктелері арқылы жүргізеді. Базарлар – адамдар жиі баратын орындар. Сондықтан мәдени ортаны кеңейтіп, білімнің көкжиегін өсіру үшін, кәсіпкерлерге кітап оқуға мүмкіндік жасау мақсатында жаңа жобаны қолға алдық», – дейді облыс әкімінің орынбасары.

Оның айтуынша, қаладағы ең ірі «Қуаныш» сауда орталығында 1700-ден астам кәсіпкер еңбек етеді. Күніне орта есеппен базарға 20 мыңнан астам адам келеді. Жаңадан ашылған кітапхана күніне 70 адамға, яғни айына 1500 адамға қызмет көрсетеді. Олардың арасында жастар мен оқушылар да баршылық.

Белгілі болғандай, мұндай жоба облыс аудандары мен қалаларының орталық базарларында да құрылады. Мұнда 3000-ға жуық кітап, оның ішінде әлемдік бестселлер, көркем және мотивациялық әдебиеттер ұсынылған. Олар кәсіпкерлерге өз бизнесінің дамуына және жеке дамуына үлес қосуға ғана емес, сонымен қатар жаңа және креативті идеяларды тудыруға мүмкіндік береді.

Кітап сөрелері жаңартылады. Сонымен қатар, тұрғындар өз кітабын қоятын немесе басқасын алып оқи алатын арнайы шкафтар болады.

Облыста барлығы 39 базар бар. Жеті мыңнан астам кәсіпкер саудамен айналысады.