1991 jyly qazannyń 5-inde qurylyp, aqyndar Muhtar Shahanov pen Oljas Súleımenov tóraǵalyq etken Qazaqstannyń halyq kongresi partıasy lıberaldy-demokratıalyq pıǵyldaǵy saıası kúsh retinde sıpattaldy.

Biraq partıa uzaq áreket etken joq. Áýeli 1993 jyly Muhtar Shahanov partıanyń teń tóraǵasy qyzmetinen ketip, Qazaqstannyń Qyrǵyzstandaǵy elshisi qyzmetine aýysty.

Partıa basshylyǵynda qalǵan Oljas Súleımenov 1994 jyly «bılikke konstrýktıvti opozısıaǵa kóshetinin» málimdep, Qazaqstan prezıdenti Nursultan Nazarbaevty synady.

«Referendýmyn paıdalanyp, prezıdent óz mandatyn taǵy da uzartpaqshy. Sirá, óz bıligindegi saılaý mashınasynyń múlt ketpeıtin mehanızmine senetin bolar. Árıne, 1991 jylǵy saılaýdaǵydaı 99 prosent dep jar salýdyń yńǵaısyz ekenin prezıdent komandasy sezedi. Halyq buǵan senbeıdi, óıtkeni respýblıkany talaý men qaıyrshylyqqa dýshar etken prezıdent saıasatyna kópshiligi qarsy daýys beredi» dedi ol 1994 jyly qarashada sheteldik aqparat quraldarynyń birine bergen suhbatynda.

Biraq 1996 jyly ótýi tıis bolǵan prezıdent saılaýynda óz kandıdatýrasyn usynýǵa ázir ekenin aıtqan Oljas Súleımenov 1995 jyly Italıaǵa elshi bolyp ketti. Sodan keıin Qazaqstannyń halyq kongresi partıasy saıasat sahnasynan ysyrylyp kete berdi.

«ULTTYQ BAǴYTTAǴY KÚSHTERDİ EKİGE BÓLÝ»

1990 jyldardyń bas kezinde Qazaq SSR joǵarǵy keńesin basqarǵan Serikbolsyn Ábdildın Qazaqstannyń halyq kongresi partıasyn «el prezıdenti Nursultan Nazarbaev avtorıtarızmdi synap, demokratıany qoldaǵannan keıin qurylǵan partıanyń biri» dep sıpattaıdy. Onyń aıtýynsha, partıa prezıdentti tikeleı synaı bastaǵan kezde bılikke unamaı qalǵan.

Saıasatker Serikbolsyn Ábdildın.

– [Bılik] sodan keıin ol partıanyń belsendilerin birtindep óz jaǵyna shyǵardy. Arasynda 1990 jyldardyń ortasynda májilis tóraǵasy bolǵan Marat Ospanov ta boldy. Keıin Oljas Súleımenovke qatysty da is qozǵaldy. Sóıtip, áýeli Muhtar Shahanov, keıin Oljas Súleımenov elshilikke ketip, partıa basqarýsyz qaldy. Az ýaqytta halyq arasynda aty shyqsa da, basshylarynyń berekesi bolmaǵandyqtan partıa joıyldy, – deıdi ol.

Al saıasatker Dos Kóshim Qazaqstannyń halyq kongresi partıasynyń áý bastan táýelsiz qurylym bolǵanyna kúmán keltiredi.

– Qazaqstan kompartıasy ortalyq komıtetiniń múshesi bop otyrǵan Oljas Súleımenovtiń birden basqa platformadaǵy partıa qurýynyń ózi kúlkili edi. Bılik bul oıynǵa Muhtar Shahanovty sátimen paıdalanǵan sıaqty. Ony Shahanovtyń ózi de ańǵarmaýy múmkin, – deıdi Dos Kóshim.

Ol «bılik Qazaqstannyń halyq kongresi partıasyn sol kezde belsendiligimen tanylǵan ulttyq baǵyttaǵy «Azat» qozǵalysyn álsiretý úshin qurdy» dep sanaıdy.

Saıasatker Dos Kóshim. Almaty, 12 aqpan 2015 jyl.

– Halyq kongresi partıasynyń quryltaı sezi «Azat» qozǵalysynyń sezimen bir kúnde ótkizilgen. «Azat» qozǵalysynyń úlken sezine kelgenderdiń birazy belgili qos aqyn qurǵan partıa sezine ketken. Sóıtip bılik kúsheıip kele jatqan «Azat» qozǵalysyn osyndaı ádispen ekige bólgen, – deıdi saıasatker.

Dos Kóshim Oljas Súleımenov basqarǵan «Nevada-Semeı» qozǵalysynyń qarjy máselesine baılanysty daý týǵannan keıin Qazaqstannyń halyq kongresi partıasynyń saıası belsendiligi kúsheıip, opozısıalyq kózqarasyn ashyq málimdeı bastaǵanyn aıtady.

– Bul bılikke dóńaıbat kórsetý, ózin-ózi qorǵaý tásili bop kórindi. Kóp uzamaı Oljas Súleımenov elshilikke ketip, jaıly qyzmet tapty, – deıdi Dos Kóshim.

«QARJY MÁSELESİ» MEN «RENİSH»

Aqyn Muhtar Shahanov kezinde ózi basshylarynyń biri bolǵan Qazaqstannyń halyq kongresi partıasynyń qyzmeti toqtaýyn Oljas Súleımenov jetekshilik etken «Nevada-Semeı» qozǵalysynyń qarjy máselesine baılanysty is qozǵalýymen baılanystyrady.

– Qylmystyq is qozǵalǵannan keıin Oljas Súleımenov opozısıalyq raıynan qaıtyp, bılik usynǵan elshilik qyzmetke moıynsunǵan, – deıdi Muhtar Shahanov.

Aqyn Muhtar Shahanov. Almaty, 22 qyrkúıek 2015 jyl.

Ol óziniń partıa basshylyǵynan ketýin ekinshi tóraǵa Oljas Súleımenovpen pikirleri jaraspaýymen túsindiredi.

– Oljas Súleımenov partıa qataryna qazaq halqynyń ulttyq múddesin qorǵamaıtyn azamattardy tarta bastaǵannan keıin aramyzda renish paıda boldy. Sodan soń partıadan shyǵyp kettim, – deıdi Muhtar Shahanov.

Ol ózi basqarǵan partıanyń sezine el prezıdenti Nursultan Nazarbaev ta qatysyp, baıandama jasaǵanyn esine aldy.

Qazaqstannyń halyq kongresi partıasy basshylarynyń biri bolǵan Oljas Súleımenovten ol uıymnyń áreketi jaıly pikir alý múmkin bolmady.

Qazaqstannyń halyq kongresi partıasy eldegi saıasattan ketken jalǵyz partıa emes. 1990 jyldardyń bas kezinde onymen qatarlas kóringen Qazaqstannyń halyq birligi partıasy men «Azat» sıaqty saıası qurylymdar da keıin jabylyp qalǵan.

Asylhan MAMASHULY.

Derekkóz; Azattyq saıty