Ǵylymı zertteý jumysy barysynda izdenýshi-ǵalymdar aımaqtaǵy topyraqtyń mınımaldy qabatyn óńdep, raps daqylyn ósiretin alqaptardaǵy topyraqtyń quramyn baıytý jáne topyraq qunarlylyǵyn arttyrý baǵytta jumys istegen. Mamandardyń aıtýynsha, zertteý ádisteri tanaptyq tájirıbe jáne eksperımentaldy zertteýler men baqylaý tásilderi klasıkalyq tásilderge súıenip júrigizilgen.
Osylaısha QazUAÝ ǵalymdary qysqa ýaqyt aralyǵynda elimizdiń ońtsútik shyǵys aımaǵyndaǵy taý bókterlerinde aýyspaly egis, ıaǵnı, qysqa merzim aralyǵynda rapstan tıimdi ónim alýdyń tyń jolyn daıyndady. Zertteý barysynda rasıonaldy resýrsúnemdeý tehnologıasy boıynsha izdenýshi-ǵalymdar raps egetin alqaptardaǵy topyraq qabatyn mınımaldy óńdeýdiń mólsherin jáne rapsty sebý merziminiń dál anyqtaǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Bul baǵytta jumystardy máni men mazmuny kópshilikke túsinikti bolýy úshin qarapaıym tilmen aıtsaq, ǵalymdar Mini-till tehnologıasyna súıenip, topyraqtyń jyrtylatyn kúlgin qabatynyń qunarlylyǵyn saqtaı otyryp, topyraq tyǵyzdyǵyn 1,21-1,23 g/sm3 deńgeıinde saqtaýdy usynady. Bul dástúrli tehnologıaǵa qaraǵanda topyraq qabatyn mınımaldy deńgeıde óńdep, topyraq resýrsynyń potensıaldy, qunarly qabatyn joǵarlatýǵa keńinen jol ashatynyn izdenýshiler ǵylymı turǵydan dáleldedi.
Sol sıaqty resýrsúnemdeý tehnologıasy aýyspaly egistiń bıologıalyq fýnksıasy men fıtosanıtarlyq jaǵdaıynyń kúrt ósýine yqpal etkenin aıtýǵa tıispiz. Ádette topyraqty 16-18 sm tereńdikke óńdegende resýrsúnemdeý tehnologıasy boıynsha aramshóptermen kúrestiń tıimdiligi júgeriden keıin 57,8%-dy, kúzdik bıdaıdan soń 57,8%-dy quraıtyn-dy. Al topyraqty 12-14 sm tereńdikke sydyra jartqanda aramshóppen kúrestiń tıimdiligi júgeriden keıin – 52,7%-ǵa, kúzdik bıdaıdan keıin 64,4%-ǵa joǵarlaǵan.
Aramshóptermen kúresýde daqyldardyń ornyn almastyrýynyń tıimdiligi topyraq resýrstaryn topyraq qunarlyǵynyń jaqsy agrofızıkalyq faktorlaryn tıisti deńgeıde ustaýyna, agroekojúıeniń sýyna, qorektik zattardy rasıonaldy paıdalanýǵa tikeleı áser etetinin aıta ketýimiz kerek.
Ǵalymdar rapstyń ónimdiligin arttyrý úshin sharýalar topyraqty mınımaldy óńdeý tehnologıasyn saqtaýdy jáne ekologıalyq qaýipsiz gerbısıdti ımpúlstiń mólsheri ár gektaryna 0,7 l mólsherinde bolýy kerektigin eskeretidi. Osy atalǵan talaptardy saqtalǵanda rapstyń fıtosanıtarlyq jaǵdaıy jaqsaryp, onyń ónimdiligi ár gektaryna 18,4-20,4 sentnerge deıin joǵarlaıtynyn QazUAÝ ǵalymdary ǵylymı turǵydan dáleldedi.
