Áskerı sarapshy Darhan Danıarov Ýkraına qarýly kúshteriniń Reseıdiń áskerı aerodromdaryna baǵyttalǵan «Órmek» atty operasıasyna Qazaqstannyń qatysy bar degen boljamdardy ne shalaǵaılyqtyń, ne ádeıi júrgizilgen aqparattyq shabýyldyń nátıjesi dep sanaıdy. Bul týraly «Nasha gazeta» basylymy málimdedi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
– Sońǵy ýaqytta keıbir aqparattyq arnalarda «Órmek» operasıasyna Qazaqstan tarapynan kómek kórsetilgeni jóninde tuspaldy aıyptaýlar tarap jatyr. Iaǵnı, operasıaǵa qajetti bólshekter Qazaqstan arqyly jetkizilgen degen negizsiz málimdemeler taraýda. Kásibı áskerı sarapshy retinde bul aıtylǵandardyń múlde negizsiz ekenin, tipti ne saýatsyz tujyrym ekenin, ne elimizdiń bedeline nuqsan keltirýdi kózdegen maqsatty áreket ekenin ashyq aıtamyn, – dedi Danıarov.
Sarapshy bul pikirin naqty ári tekserýge bolatyn derektermen bekite sóıledi.
– Qazaqstan áskerı nemese kıberoperasıalar úshin mańyzdy bolyp sanalatyn quramdas bólshekterdi óndirmeıdi. Elimizde jumys istep turǵan birde-bir zaýyt osyndaı qosarly maqsattaǵy (ıaǵnı, beıbit te, áskerı de qoldanysy bar – avt.) komponentterdi ne tikeleı, ne janama túrde shyǵarmaıdy. Ásirese, mıkroelektronıka, telekomýnıkasıalyq qural-jabdyq pen kúrdeli esepteý júıeleri jóninde sóz bolsa, – dep túsindirdi ol.
Darhan Danıarovtyń aıtýynsha, Qazaqstan 2022 jyldan beri qosarly maqsattaǵy ónimderdiń eksportyn baqylaýdy aıtarlyqtaı kúsheıtken. Saýda jáne qarjy mınıstrlikteriniń resmı derekterine súıensek, 2023 jyldyń basynan bastap elimiz halyqaralyq mindettemeler aıasynda eksporttyq baqylaýdy kúsheıtip, áskerı maqsatta paıdalanylýy múmkin taýarlardyń reeksportyn boldyrmaý úshin arnaıy baqylaý tetikterin engizgen.
– Qazaqstan sanksıalyq rejımdi qatań ustanady jáne qandaı da bir aınalyp ótý syzbalaryna jol bermeıdi. Elimiz eshqandaı halyqaralyq qaqtyǵystyń tarapyna aınalǵan joq. Biz beıtaraptyq pen teńgerimdi saıasatty berik ustanyp kelemiz, bul tek sóz júzinde emes, naqty ispen dáleldenip otyr. 2023–2024 jyldary qazaqstandyq quqyq qorǵaý jáne keden organdary sanksıany aınalyp ótýdi kózdegen birneshe kóleńkeli logıstıkalyq áreketti áshkerelep, zańsyz tehnıkalar men bólshekterdi shekaradan ótkizbek bolǵan jaıttarǵa tosqaýyl qoıdy. Bul derekter – qylmystyq sıpattaǵy, oqshaý oqıǵalar. Eshbiri memleket deńgeıinde júzege asqan joq, – deıdi sarapshy.
Onyń sózinshe, halyqaralyq tasymal tizbekteri óte kúrdeli, al taýarlardyń soǵys aımaǵyna jetýi birneshe eldiń aýmaǵy arqyly ótedi.
– Tipti qandaı da bir ónimniń Qazaqstannan shyqqanyn elestetken kúnniń ózinde, onyń “Órmek” operasıasynda paıdalanylǵanyna esh dálel joq. Qazirgi tasymal júıesi, ásirese kóleńkeli naryqtaǵysy, kóbine úsh-tórt túrli ıýrısdıksıany basyp ótedi, jalǵan fırmalar men qoldan jasalǵan qujattar arqyly júredi. Mundaı jaǵdaıda Qazaqstandy aıyptaý – Shveısarıany qarý jetkizdi deýmen birdeı, tek onyń banki arqyly aqsha aýdarymdary ótken dep boljaı otyryp, – dep mysal keltirdi áskerı analıtık.
Darhan Danıarov Qazaqstan sheteldik qysym men aqparattyq arandatýlardyń nysanasyna aınalyp otyrǵanyn atap ótti.
– Elimizdi halyqaralyq qaqtyǵystarǵa tartý úshin túrli aqparattyq shabýyldardyń qoldanylyp jatqany birinshi ret emes. Mundaı jalǵan aıyptaýlar Qazaqstandy «aıypty el» retinde kórsetýge, ishki turaqtylyqty shaıqaýǵa, eldiń beıbitshilikke negizdelgen ımıjine kóleńke túsirýge baǵyttalǵan, – deıdi ol.
Sarapshynyń pikirinshe, Reseı tarapynyń ózi de mundaı aıyptaýlarǵa dálel keltire almaı otyr.
– «Chelábi qoımasy» men «qazaqstandyq iz» týraly qaýesetter naqty derektermen rastalmaǵan. Tipti reseılik Telegram-arnalardyń ózi: «Málimetter rastalmady» dep jazýda. Qazaqstannyń «Órmek» operasıasyna esh qatysy joq. Bul jónindegi barlyq áńgime – shet memleketterdiń aqparattyq nasıhatynyń bir bóligi nemese ishki turaqtylyqty shaıqaýdy kózdeıtin arandatýshy kúshterdiń isi. Bul – Reseı áýe qorǵanysy men barlaý qyzmetiniń naqty olqylyqtarynan nazardy buryp, “syrtqy jaýdy” izdeýge baǵyttalǵan qadam, – deıdi Danıarov.
Ol Qazaqstannyń halyqaralyq normalardy qatań saqtaıtynyn, eksporttyq baqylaýdyń ashyq ári tıimdi júıesin qalyptastyrǵanyn jáne eldiń beıtarap, beıbit saıasat ustanatynyn taǵy bir márte eske saldy.
– El ishinde mundaı qaýesetterge senbeýimiz kerek. Bul – aqparattyq arandatýdyń úlgisi, al biz ondaıdy der kezinde ajyrata bilýimiz kerek. Aqparatqa syn kózben qarap, medıa-mádenıetti arttyrý qajet. Qazaqstan – eshkimniń arqa jaǵy emes, bóten soǵystyń quraly da emes. Biz – egemen elmiz, óz joly bar, jaýapty memleketpiz. Ózimizdi arandatýǵa jol bermeımiz, – dep qorytyndylady áskerı sarapshy.
Eske salaıyq, 2025 jyldyń 1 maýsymynda Ýkraına qarýly kúshteri «Órmek» dep atalatyn aýqymdy áskerı operasıany júzege asyrdy. SBÝ-dyń (Ýkraına Qaýipsizdik qyzmeti) málimetinshe, júk kólikterimen jasyryn jetkizilgen FPV-drondardyń kómegimen Reseıdiń ishki aımaǵyndaǵy tórt áskerı aerodrom – «Dágılevo», «Olená», «Ivanovo» jáne «Belaıa» shabýylǵa ushyrap, 40-tan astam strategıalyq bombalaýshy ushaq, sonyń ishinde Tý-95, Tý-22M3 jáne A-50 úlgileri joıylǵan. Bul — soǵys bastalǵaly beri Reseı avıasıasyna jasalǵan eń iri soqqy retinde sıpattalýda. Operasıany SBÝ basshysy Vasılıı Malúk pen prezıdent Vladımır Zelenskıı tikeleı baqylaǵan. Reseı bıligi shabýyl faktisin moıyndaǵanymen, keltirilgen shyǵyn kólemin jarıalaǵan joq.
