Qazaqstandaǵy barlyq kazınolar Qapshaǵaı men Býrabaıǵa kóshirilgen 2007 jyly oıyn bıznesi týraly Zań qabyldandy. Biraq «qumarǵa» degen qumarlyqty adamnan eshqandaı zańmen shyǵarý múmkin emes. Sondyqtan, buqaralyq aqparat quraldarynda quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri «jaýyp tastaǵan» jasyryn kazınolar, oıyn zaldary, zańsyz lotereıalar jáne basqa da katrandar týraly jańalyqtar únemi paıda bolyp júr.
Qazir mańyzdy másele – onlaın-kazıno jáne ofshorlyq býkmekerlik keńseler. Munyń bári organdardyń shuǵyl nazaryn talap etedi. Biraq másele mynada - osy taıaq salyǵyn tólep otyrǵan qazaqstandyq resmı býkmekerlik keńselerge de tıip jatyr. Qumar oıynnyń jeteginde ketip, azǵyndaǵan oıynshylar qylmysqa barady. Onymen kúresý kerek. Biraq qazir astyrtyn kazınolar men zańdy býkmekerlik keńseler bir qatarǵa ilinip otyr. Bul qazaqstandyq naryqtaǵy iri operatorlardyń narazylyǵyn týdyrdy. Lısenzıasy bar qazaqstandyq býkmekerlik keńseler oıyn bıznesiniń zańdy júıege keltirgisi keledi. Qazaqstandaǵy sporttyq is – sharalarǵa arnalǵan resmı boljamdar búginde – tolyq zańdy jáne ashyq bıznes. Barlyq mólsherlemeler men tólemder operatorlar – qarjy agentteri arqyly ótedi. Qazyna mıllıardtaǵan salyq alady. Fıskaldyq organdar operatorlardyń qarjylyq esepke alý júıelerine tikeleı qol jetkize alady.
Biraq, soǵan qaramastan, sporttyq oqıǵalardyń nátıjesine bás tigýdiń aınalasynda salany baqylaýdy qalaı kúsheıtý kerektigi týraly áńgimeler azaımaıdy. Depýtattar men sheneýikter bul salada mıllıardtaǵan jasyrynyp qalǵan somalar bar dep oılaıdy. Sondyqtan zańǵa baǵynyp otyrǵan bıznesti jabýǵa tyrysady.
Biraq bul, qazaqstandyqtardyń ofshorlyq keńselerge aýysyp, elden kapıtaldyń syrtqa aǵýyn týdyrýy múmkin. Memleket ofshorlyq operasıalarǵa qatań baqylaý ornatsa, óz kásipkerleri qazynaǵa kóbirek salyq ákeletin edi. Onyń ornyna, memleket zańdy jumys istep, tolyq qadaǵalaýda otyrǵan naryqty basyp tastaǵysy keledi. Biraq otandyq salany qorǵaý úshin oıyn bıznesi týraly zańǵa túzetýler qabyldaý qajet. Ondaǵy mańyzdy máseleler – sheteldik zańdy jáne jeke tulǵalardyń paıdasyna tólemderdi júzege asyrýǵa tyıym salý, onlaın kazıno/býkmekerlerdi mindetti túrde esepke alyp, lısenzıalaý.
Ofshorlyq býkmekerlik keńseler men onlaın-kazınolardyń Qazaqstanda vırtýaldy bolmysynda bar ekendigi olardy zańdy tulǵa retinde eskermeýge sebep emes. Sondyqtan, vırtýaldy oıyn operatorlaryna naqty lısenzıalar qajet. Bul jerde másele tek salyqta ǵana emes.
Eger qazaqstandyqtar zańdy qazaqstandyq býkmekerde bás tigetin bolsa, olardyń mindetteri men quqyqtary memlekettiń qorǵaýynda bolady. Onyń ofshorlyq býkmekerlik keńseden aıyrmashylyǵy, jumysyna kepildik bere alady. Onyń saıty jabylyp, joǵalyp ketpeıdi. Mundaı erejeler damyǵan memleketterdiń, mysaly, Ulybrıtanıa, Norvegıa, Shvesıanyń zańnamalarynda burynnan beri qabyldanǵan.
Sondyqtan Qazaqstanǵa óz bıznesmenderi men óz azamattaryn qorǵaý úshin osyndaı daıyn sheshimderdi engizýdiń ózi jetkilikti.
"Vremá" gazetinen alynǵan. Avtory: Sanjar AMIR
