– Basqa elde tirkelgen avtokólikti esepten shyǵarý qajet pe? Azamattar avtokóliktiń esepten shyǵarylǵany jóninde qalaı bile alady?
– Zańdastyrý úshin avtokólikti esepten shyǵarý qajet. Biz ony esepten shyǵarǵannan keıin ǵana Qazaqstanda tirkeýge qoıa alamyz. Bul – kádimgi rásim.
El ishindegi avtokólikterdi de alyp satý kezinde tirkeýden shyǵaryp, satyp alýshynyń atyna tirkeýge qoıylady. Bul – avtokólikterdiń tirkeýde turǵany ne bolmasa sol tirkeýden shyqqany týraly aqparatty bilý úshin Qazaqstan azamattaryna osy kólik tirkeýde turǵan elge barýdyń qajeti joq.
Kóp jaǵdaıda satýshylar úshin ol avtokólikterdiń óz atynda tirkeýde bolýy tıimsiz. Sebebi satylyp ketken avtokólik óz atynda tirkeýde turatyn bolsa, ol kisiler salyq tóleýge májbúr. Osyǵan baılanysty, ádette, burynǵy ıeleri avtomobıl satylǵannan keıin ózderi ótinish berip, kólikti esepten shyǵarady.
Osy avtokólikterdi tirkeýden shyǵý faktilerin búgingi kúnde qashyqtyqtan tekserýge tehnıkalyq múmkindigimiz bar. Keıbir jaǵdaılarda avtokólikterdi tirkeýden shyǵarý úshin arnaıy suraýlar jiberýge de bolady.
Aıta ketý kerek, avtokólikterdiń basqa eldegi tirkeýden shyǵýy óte mańyzdy. Óıtkeni basqa elde turǵan sol avtokólikterde ártúrli shekteýler bolýy múmkin.
Eger biz ony sheteldik tirkeýden shyǵarmaı, Qazaqstanda tirkeýge qoıatyn bolsaq, quqyqtyq máseleler týyndaýy yqtımal.
– Qandaı kólikter kedendik tazartýdan ótýi kerek?
– Kedendik tazartýdan Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa kirmeıtin elderden ákelingen avtomobılder ótýi tıis. Bul – jalpy tártippen júzege asyrylatyn ádettegi prosedýra.
Mysaly, biz AQSH-tan nemese Birikken Arab Ámirlikterinen avtomobılderdi ákelgen kezde mindetti túrde avtokólikke kedendik tazartý júrgizemiz.
Sondyqtan bul máselede eshqandaı ózgeris joq. Qyrǵyzstannan kelgen avtomobılderge toqtalatyn bolsam, Qyrǵyzstan Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa kirgenine qaramastan, onda avtomobılder Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq úshin kózdelgen tómen mólsherlemeler boıynsha kedendik tazartýdan ótkenin jáne bul avtomobılder ishki tutynýǵa arnalǵan kólikter bolyp sanalatynyn atap ótken jón.
Osyǵan baılanysty olardy Qazaqstanda tirkeý úshin Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń mólsherlemeleri boıynsha kedendik bajdar aıyrmasyn qosymsha tólep, tolyq kedendik tazartýdan ótý qajet.
Ár jaǵdaıda esepteý avtomobıl klasyna baılanysty jeke júrgiziledi. Mysaly, ortasha eseppen Qyrǵyzstannan ákelingen Toyota Camry avtokóligine tólenetin kedendik baj mólsheri shamamen 400 myń teńgeni quraıdy.
2023 jylǵy 12 qańtarda zańnamalyq túzetýler kúshine endi. Osyǵan sáıkes Qazaqstan azamattary endi avtokólikti sheteldik esepke alyp, avtosaqtandyrýdy resimdeı almaıdy.
– Avtokólikti 2022 jylǵy 1 qyrkúıekke deıin ákelgen azamattarǵa ne isteý qajet? Zańdastyrý áli bastalǵan joq, biraq saqtandyrýǵa tyıym salynýda?
– Qazaqstan azamattary 2022 jylǵy 1 qyrkúıekke deıin ákelingen avtomobılderge avtosaqtandyrýdy zańdastyrý aıaqtalǵan kúnge deıin, ıaǵnı 2023 jylǵy 1 shildege deıin resimdeı alady.
Sebebi bul avtomobılder qazir Qazaqstanda zańdastyrýǵa jáne tirkeýge jatatyn mártebede. 2022 jyldyń 1 qyrkúıeginen keıin ákelingen avtomobılderdi saqtandyrý polısteri arqyly qoldaný sol polıste kórsetilgen merzimge deıin jaramdy.
Al merzimi ótkennen keıin jalpy negizde tirkeýi qajet nemese olardy respýblıkadan tys elderge shyǵarý kerek.
– Kólik quraldaryna resmı qujattary joq avtokonstrýktorlardyń ıeleri ne isteýi kerek?
– Birinshiden, olar buryn da zańsyz paıdalanylǵanyn atap ótken jón. Atalǵan avtomobılder Qazaqstanǵa qosalqy bólshekter túrinde ákelingen, kedendik tazartýdan ótpegen. Ádette, olardy bólshektep satý úshin ákeledi.
Ekinshiden, osyndaı avtomobılder Qazaqstanda kórshiles memleketterde berilgen jalǵan tehpasporttar men jalǵan memlekettik nómirler boıynsha paıdalanylady. Bundaı avtomobılder zańdastyrylmaıdy. Nátıjesinde olar Qazaqstannan tys jerge shyǵarylyp nemese bólshektep satylýy qajet.
Shuǵyla Turlybek
