Қазіргі таңда, уақыттың талабына қарай, еңбек нарығын дамыту мен шаруаның лайықты өнімділігін қамтамасыз ету үшін цифрлық трансформацияларды пайдаланудың мәні зор. Ал осы іргелі істе кәсіподақтардың рөлін арттыру, тіпті маңызды. Сондықтан да халықаралық және өз еліміздегі сарапшылар мен мамандардың пікіріне назар аударып, ұсыныстарына басымдық бергенді жөн көрдік. Олар, әсіресе цифрлық дәуірде жұмысшылардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың жаңа тәсілдерін баяндайды, ілкімді істерді қолға алу арқылы дамудың даңғыл жолына түсуге бағдар береді. Халықты жұмыспен қамтуға әсер ететін жаһандық дағдарыс құбылыстарын да қарастырады.

Сатыбалды ДӘУЛЕТАЛИН, Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясының төрағасы:

– Орталық Азия өңірінің мемлекеттері, оның ішінде Қазақстан да экономикалық даму стратегиялары мен бағдарламаларында қазірдің өзінде бірқатар міндеттерді шешіп жатыр.

Бұл орайда, экономиканың цифрлық трансформациясы мәселелеріне жауаптарды әзірлеудің мәні зор. Цифрлық экономиканы дамыту еңбек нарығының сандық параметрлерін өзгертуді ғана емес, сонымен қатар жұмысшылар мен жұмыс берушілер арасындағы өзара іс-қимыл форматын да өзгертуді көздейді.

Қазіргі уақытта цифрландыру барлық жұмыс орындарын заман ағымына қарай түрлендіріп жатыр, қызметкерлерден жаңа міндеттерді орындау үшін жаңа дағдыларды талап етеді.

Бұл – үнемі кәсіби дамуды, жаңа білім мен дағдыларды меңгеруді қажет етеді. Осыған байланысты кәсіподақтар жұмысшылардың құқықтарының негізгі қорғаушылары ретінде жұмысшылардың мүдделерін шебер қорғап қана қоймай, цифрландыру жағдайында еңбек қатынастарын ауыртпалықсыз көшіру бойынша шешімдерді ұсынуы керек.

Мария Хелена АНДРЕ, ХЕҰ/ACTRAV Жұмысшылар қызметі бюросының директоры:

– Бүкіл әлемде цифрлық технологиялардың дамуымен туындаған еңбек нарығының UBERization деп аталатын құбылысы жұмыспен қамтудың жаңа түрі – платформаны ғана емес, сонымен қатар жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы әлі қалыптаспаған қарым-қатынастарды да енгізді. Бұл да көп ұзамай біздің еңбек нарығымызды біршама реттейтініне сенімім мол.

Халықаралық еңбек ұйымы халықаралық және ұлттық деңгейлердегі әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеушілерді келіссөздер үстеліне отыруға және платформалық жұмысқа орналастыруды ұйымдастыруда және осындай жұмысшылардың мүдделерін қорғауда еңбек заңнамасындағы олқылықтар бойынша бірлесіп жұмыс істеуге шақырады.

Олардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету, кәсіподақтармен бірлесе отырып, заманауи нормативтік-құқықтық актілерді қабылдау және жұмысшылардың жеке деректерінің цифрлық қауіпсіздігіне жауап беру қажет.

Менің пайымымша, ұлттық деңгейдегі әлеуметтік серіктестер үшін басымдықтар мыналар болуы керек: жұмыс орнында еңбектің негізгі қағидаттарын сақтау, ХЕҰ-ның 155 және 187 конвенцияларын ратификациялау және іске асыру мәселелері бойынша консультативтік-кеңесші органдарды белсендіру, сондай-ақ олардың әлеуметтік теңдігін қамтамасыз ету. Бұлар экономиканың әртүрлі салаларындағы жұмысшылардың барлығын қамтуы тиіс.

Халықаралық еңбек ұйымы аймақтың ұлттық кәсіподақ орталықтарының іргелі конвенцияларды ратификациялаудағы күш-жігерін қолдайтынын білдіреді. Айта кету керек, ұжымдық жауапкершілік пен әлеуметтік диалог Қазақстанда және аймақтың басқа елдерінде белгілі бір нәтиже береді.

Жалпы, Орта Азиядағы еңбекшілердің құқықтарын қорғау үшін қосымша тұрақтылық пен мүмкіндіктерді қамтамасыз ету оның интеграциялық факторы болып табылады. Орталық Азия елдерінің кәсіподақ ұйымы халықаралық кәсіподақ қозғалысын дамытудың маңызды құрамдас бөлігі болып қала береді.